Thunth (100 Short Stories) Book Review in Hindi, Hindi Kahani Sangrah Thunth Pustak Samiksha in Hindi, Govind Sharma Ki Laghu Kahaniyan, Short Stories by Govind Sharma.
100 Short Stories Collection : Thunth
рд╕ौ рд▓рдШुрдХрдеाрдПं : рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░, рд▓рдШुрдХрдеाрдХाрд░, рд╡्рдпंрдЧ्рдпрдХाрд░ рд╢्рд░ी рдЧोрд╡िрди्рдж рд╢рд░्рдоा рдЬी рдХा рд▓рдШुрдХрдеा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдаूँрда рдкुрд╕्рддрдХ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा, рдаूँрда рд▓рдШुрдХрдеा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдоें рд╕ौ рд▓рдШुрдХрдеाрдПं рд╣ैं рдЬो рд╢िрдХ्рд╖ाрдк्рд░рдж, рдк्рд░ेрд░рдгाрджाрдпрдХ, рдЬ्рдЮाрдирд╡рд░्рдзрдХ рдФрд░ рд░ोрдЪрдХ рд▓рдШुрдХрдеाрдПं।
Thunth: 100 Laghu Kathayein
рд░ोрдЪрдХ, рдкрдардиीрдп рдФрд░ рд╡िрдЪाрд░рд╢ीрд▓ рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ 'рдаूंрда'
рдЧोрд╡िрди्рдж рд╢рд░्рдоा рд╣рдоाрд░े рд╕рдордп рдХे рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╡рд░िрд╖्рда рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╣ैं। рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдФрд░ рд▓рдШुрдХрдеा рд▓ेрдЦрди рдоें рд╡े рд▓рдЧाрддाрд░ рд╕рдХ्рд░िрдп рд╣ैं। рдЙрдирдХी рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдХे рдЕрдиेрдХ рдПрдХрд▓ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдЕрдм рддрдХ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд, рдк्рд░рд╢ंрд╕िрдд рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं। рдоैंрдиे рдЬिрддрдиी рднी рдЙрдирдХी рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рдЗрд╕рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдкрдв़ी рд╣ैं, рдЙрдирдоें рд╕े рдЕрдзिрдХрддрд░ рдоें рд╕рд╣рдЬ рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХा рдкुрдЯ рдкाрдпा рд╣ै। рд╕рд╣рдЬ рдЗрд╕ рдЕрд░्рде рдоें рдХि рдЙрдирдХे рдкाрдд्рд░ рдЕрдкрдиी рдмाрдд рдХрд╣рдХрд░ рдХिрд╕ी рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХा рдЗंрддрдЬाрд░ рдирд╣ीं рдХрд░рддे, рдмрд▓्рдХि рдмाрдд рдХрд╣рдХрд░ рдпा рддो рдЪुрдк рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं рдпा рдЖрдЧे рдмрдв़ рдЬाрддे рд╣ैं; рдпाрдиी рдмाрдд рдХो рдХрди्рд╡े рдХрд░рдиा рд╣ी рдЙрдирдХे рдкाрдд्рд░ों рдХा рдЕрдерд╡ा рдиैрд░ेрдЯрд░्рд╕ рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд░рд╣рддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХा рдкрд░िрдгाрдо рдЬाрдирдиा рдирд╣ीं। рдЙрдирдХे рдкाрдд्рд░ों рдЕрдерд╡ा рдиैрд░ेрдЯрд░्рд╕ рдХा рдРрд╕ा рдЪрд░िрдд्рд░ рд▓рдШुрдХрдеा рд▓ेрдЦрди рдХे рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХे рд╕рд░्рд╡рдеा рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╣ै। рдХрд╣ा рдпрд╣ी рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд▓рдШुрдХрдеाрдХाрд░ рд╕िрд░्рдл рдбाрдЗрдЧ्рдиोрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЯ्рд░ीрдЯрдоेंрдЯ рдирд╣ीं рджेрддा। рдЬрд╣ाँ рддрдХ рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХा рд╕рд╡ाрд▓ рд╣ै, рд╕рдордп рдХुрдЫ рдРрд╕ा рд╣ै рдХि рд▓рдШुрдХрдеा рдХे рдкाрда рдоें рдпрджि рдмुрдж्рдзि рдХा рд╕ुрдЪाрд░ु рдФрд░ рд╕ुрд╕ंрдЧрдд рдвंрдЧ рд╕े рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрдП рддो рдХрд▓рдо рд╕े рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХी рдзाрд░ा рдЕрдиाрдпाрд╕ рд╣ी рдиिःрд╕ृрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЧोрд╡िрди्рдж рд╢рд░्рдоा рдХी рдЕрдзिрдХрддрд░ рд╡्рдпंрдЧ्рдп рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдкрд░ рдпрд╣ рдмाрдд рд▓ाрдЧू рд╣ोрддी рд╣ै।
рдХрдеा-рд░рдЪрдиा рдХे рддौрд░ рдкрд░ рд▓рдШुрдХрдеा рдХे рдкाрда рдХा рдПрдХ рд▓ाрдн рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд▓рдШुрдХрдеाрдХाрд░ рдЕрдкрдиी рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдЕрдкрдиे рдорди्рддрд╡्рдп рдХो рдкाрдардХ рдХे рдорди-рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдоें рдЙрддाрд░рдиे рдоें рдкूрд░ी рдЫूрдЯ рд▓े рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЕрдкрдиी рд▓ेрдЦрдХीрдп рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдХा рдкूрд░ा рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै। рднाрд╖ा, рд╢ैрд▓ी рдФрд░ рдХрде्рдп рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд▓рдШुрдХрдеाрдХाрд░ рдХो рдЗрддрдиा рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдкाрдардХ рдЙрд╕рдХे рдиिрдпрди्рдд्рд░рдг рдоें рд░рд╣े, рд▓рдШुрдХрдеा рдХे рдкाрда рдХो рдмीрдЪ рдоें рдЫोрдб़рдХрд░ рдЙрда рднाрдЧрдиे рдХो рдЙрдж्рдпрдд рди рд╣ो рдкाрдпे, рдЕрдкрдиे рдердХे рд╣ोрдиे рдХा рдмрд╣ाрдиा рди рдмрдиा рдкाрдпे। рд▓рдШुрдХрдеा рдХे рдкाрда рдХा рдПрдХ рд╕рдд्рдп рдпрд╣ рднी рд╣ै рдХि рдкाрдардХ рдХो рд╡рд╣ рдХुрдЫ рднूрд▓ рдЬाрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдирд╣ीं рджेрддा। рдпे рд╕рдм рдХे рд╕рдм рдирд╣ीं рддो рдЗрдирдоें рд╕े рдЕрдзिрдХрддрд░ рдЧुрдг рдЧोрд╡िрди्рдж рд╢рд░्рдоाрдЬी рдХी рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдоें рдоिрд▓рддे рд╣ैं।
рдЬैрд╕ा рдХि рдоैंрдиे рдКрдкрд░ рд╕ंрдХेрдд рдХिрдпा, рдЧोрд╡िрди्рдж рд╢рд░्рдоा рдХी рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдоें рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХा рднी рд╕рд╣рдЬ рдкुрдЯ рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рджो рдмाрддें рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд╣рдиा рднी рд╕рдоीрдЪीрди рд╣ोрдЧा।
рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЙрд╕े рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХे рдЕрд░्рде рдоें рд╣ी рд╕рдордЭा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै; рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдЕрд░्рде рдоें рдЖрдк рдЙрд╕े рд╕рдордЭ рд╣ी рдирд╣ीं рд╕рдХрддे। рдпрд╣ рднी рджेрдЦा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдЕрдзिрдХрддрд░ рд▓ोрдЧों рдоें рд╢ाрдм्рджिрдХ рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдЕрдерд╡ा рдХ्рд╖рдорддा рдХрдо рд╣ोрддी рд╣ै। рдоैं рд╕рдордЭрддा рд╣ूँ рдХि рд▓рдШुрдХрдеा рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा рдХो рдмрдв़ाрддी рд╣ै। рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдиे рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХे рддीрди рдк्рд░рдоुрдЦ рдХाрд░्рдп рдмрддाрдпे рд╣ैं। рд╕рдзे рд╣ुрдП рд╡्рдпंрдЬрдХ рд╢рдм्рджों рдоें-
1. рдХिрд╕ी рдХो рдмेрдирдХाрдм рдХрд░рдиा
2. рдХिрд╕ी рдХा рдЙрдкрд╣ाрд╕ рдХрд░рдиा
3. рдХिрд╕ी рдХी рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдХрд░рдиा।
рдк्рд░рдХाрд░ाрди्рддрд░ рд╕े рдпे рддीрдиों рд╣ी рдЧोрд╡िрди्рдж рд╢рд░्рдоा рдХी рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдоें рдпрдд्рд░-рддрдд्рд░ рдоिрд▓рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдП рдоेрд░ा рдоाрдирдиा рд╣ै рдХि рдЧोрд╡िрди्рдж рд╢рд░्рдоा рдХी рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдХा рдпрд╣ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдЕрдкрдиी рдмрд╣ुрддाрдпрдд рдк्рд░рдХृрддि рдоें рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдк्рд░рдзाрди рд▓рдШुрдХрдеा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी 'рдиंрдЧे', 'рдЖрдЬ рддрдХ', 'рдкрд░рд╣ेрдЬ', 'рд░ोрдЯी рдкрд░ рд╣рдХ', 'рдХ्рд░िрдпाрди्рд╡рдпрди', 'рдЪोрд░-рд╕िрдкाрд╣ी', 'рд╡рдЬрд╣', 'рднूрдЦ рдХा рдХрд╖्рдЯ', 'рд╕ांрдб-рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा', 'рд╢्рд░ेрдп', 'рдмोрдЭ', 'рд░ंрдЧ рдмрджрд▓ू', 'рдмрд╣ाрдиा', 'рджрдпाрд╢ीрд▓', 'рдк्рд░рд╡рдХ्рддा', 'рдУрд╡рд░рдЯाрдЗрдо', 'рдЪрд▓рди-рдЬрд▓рди', 'рдШुрд╕рдкैрда', 'рдоुрдЦौрдЯा', 'рд╕рдЪ', 'рдЦрдЯрдХू', 'рд╡ृрдХ्рд╖ाрд░ोрдкрдг', 'рдЖрдЬ рдХे рдмрди्рджрд░', 'рдЦрддрд░ा', 'рдорд╣рдХ', 'рдШोрд╖рдгा рдкрдд्рд░', 'рдИрдоाрдирджाрд░', 'рд╕ौрддेрд▓ा' рддेрдЬ рддрд░्рд░ाрд░ рд╡्рдпंрдЧ्рдп рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рд╣ी рд╣ैं।
рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рдкрд╣рд▓ी рд╣ी рд▓рдШुрдХрдеा 'рдаूंрда' рдоें рджाрджा рдЕрдкрдиे рдкोрддे рдХो рд╕рдордЭाрддा рд╣ै рдХि-"рдЬिрд╕ рджिрди рдоैं рдХाрдо рдХрд░рдиा рдЫोрдб़рдХрд░ рдПрдХ рдЬрдЧрд╣ рдкрдб़े рд░рд╣рдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджूँрдЧा рдЙрд╕ рджिрди рдШрд░ рдХे рд▓ोрдЧ рдпрд╣ी рд╕ोрдЪрдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджेंрдЧे рдЬो рдЖрдЬ рддुрдо рдЗрд╕ рдкेрдб़ рдХे рд▓िрдП рд╕ोрдЪ рд░рд╣े рд╣ो।" рджाрджा рдХा рдРрд╕ा рдХрд╣рдиा рдЙрд╕рдХी рдд्рд░ाрд╕рдж рд╕्рдеिрддि рдХा рдирд╣ीं, рдПрдХ рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕рдд्рдп рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕ोрдЪ рдкрд░ рдПрдХ рд╡्рдпंрдЧ्рдп рднी рд╣ै। 'рдкрд░ाрдпा рдзрди' рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡рд╣ рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рджрд▓ों рдХे рджुрд╖्рдЪрд░िрдд्рд░ рдХा рдкрд░्рджाрдлाрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं। 'рдЕрдиुрднрд╡' рдоें рдмрддाрддे рд╣ैं рдХि рджूрд╕рд░े рддो рджूрд╕рд░े, рд▓ोрдЧ рдЕрдкрдиे рднी рдЕрдиुрднрд╡ों рд╕े рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╕ीрдЦрддे। 'рдмрд░ाрдмрд░ी' рдоें 'рдмेрдЯा-рдмेрдЯी рдмрд░ाрдмрд░' рдХा рд░ाрдЧ рдЕрд▓ाрдкрдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдкрдиे рд╡рд░्рдЪрд╕्рдп рдЕрди्рдпрдд् рдордирд╕्рдп рдЕрди्рдпрдд् рдЪрд░िрдд्рд░ рд╡ाрд▓े рдЕрдкрдиे рдмेрдЯे рдХो рдоाँ рдоुँрд╣рддोрдб़ рдЬрд╡ाрдм рдердоाрддी рд╣ै। 'рдЗрдоाрд░рдд' рдоें рдЧोрд╡िрди्рдж рд╢рд░्рдоा рдмрдб़ी рд╕ाрджрдЧी рдХे рд╕ाрде рдмрддाрддे рд╣ैं рдХि 'рдоैं рдмрдб़ा рд╣ूँ', 'рдоैं рдмрдб़ा рд╣ूँ' рдХा рд░ाрдЧ рдЕрд▓ाрдкрдиे рд╡ाрд▓े рд╡рд╕्рддुрддः рдПрдХ рдкाрдЧрд▓рдЦाрдиे рдоें рдЦрдб़े рд▓ोрдЧ рд╣ैं। ' рддрд░рдХीрдм' рдоें рдзрд░्рдо рдХा рдЪोрд▓ा рдкрд╣рдирдХрд░ рдк्рд░рд╡рдЪрди рдЖрджि рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдоें рдЙрддрд░े рд▓ोрдЧों рдкрд░ рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХी рд╕ाрд░्рдердХ рдк्рд░рд╕्рддुрддि рд╣ुрдИ рд╣ै। 'рдоुँрд╣рдмंрджी' рдоें рдоाрд╕्рдХ рдХो рднूрдЦ рд╕े рд▓рдб़рдиे, рдЙрд╕े рдЯाрд▓рдиे рдХा рдоाрдз्рдпрдо рдмрдиाрдХрд░ рдкेрд╢ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 'рдЦुрд╢ी' рдкрдХ्рд╖ी рдк्рд░ेрдо рдХी рдЕрдиूрдаी рд▓рдШुрдХрдеा рд╣ै। 'рд╕ूрд░рдЬ рдХी рд╕рдордЭ' рдоें рдордиुрд╖्рдп рдХी рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдХो рд╕рдордЭाрддे рд╣ुрдП рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд▓рдо्рдмे рд╕рдордп рддрдХ рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдЙрдкाрджाрдиों рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рди рд░рд╣рдХрд░ рдЙрдирдХा рдХोрдИ рди рдХोрдИ рд╡िрдХрд▓्рдк рддैрдпाрд░ рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै рдФрд░ рдиिрд╢्рдЪिрди्рдд рд░рд╣рддा рд╣ै।
'рдЪрд╢्рдоा' рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдоें рдПрдХ рдмрдб़ा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рдкрддि рдХी рдмрдЬाрдп рдЗрд╕े рдХिрд╕ी рдмрдб़े рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рддो рдФрд░ рднी рдмрдб़ी рд▓рдШुрдХрдеा рд░рдЪी рдЬा рд╕рдХрддी рдеी। рдмाрдмा рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдХрд╣рддे рд╣ैं-
рд╕ुрдорддि рдХुрдорддि рд╕рдмрдХे рдЙрд░ рд░рд╣рд╣ीं। рдиाрде рдкुрд░ाрди рдиिрдЧрдо рдЕрд╕ рдХрд╣рд╣ीं ॥
'рд╕ाрд╕-рд╡िрдЪाрд░' рдоें рд╕ाрд╕ рдХे рдоुрдЦ рд╕े рдмрд╣ू рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдиैрд╕рд░्рдЧिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХुрдЫ рд╡िрдЪाрд░ рд╕ुрдорддि рд╡ाрд▓े рдиिрдХрд▓рддे рд╣ैं; рд▓ेрдХिрди рдбрд░рддी рд╣ै рдХि рдпे рд╡िрдЪाрд░ рдпрджि рдЕрди्рдп рд╕ाрд╕ों рдХे рд╕рдо्рдоुрдЦ рдиिрдХрд▓ рдЧрдпे рддो рдХुрдорддि рдХрд╣рд▓ाрдпेंрдЧे। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╡рд╣ рдЙрд╕ рджिрди рд╕рдд्рд╕ंрдЧ (!) рдоें рдирд╣ीं рдЬाрддी, рд▓ौрдЯ рдЖрддी рд╣ै।
'рджो рдмूँрдж рдЦूрди рдХी' рдПрдХ рдЬрдмрд░्рджрд╕्рдд рд╡्рдпंрдЧ्рдп рд▓рдШुрдХрдеा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЕрди्рддिрдо рд╡ाрдХ्рдп рджेрдЦिрдП-"рддुрдо рдмेрд╡рдХूрдл рдиिрдХрд▓े। рдЕрд░े, рдХिрд╕ी рднी рдЕрдоीрд░ рд╣ाрдХिрдо рдХा рдЦूрди рд▓े рд▓ेрддे, рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рдЧрд░ीрдм рдХा рд╣ी рдЪूрд╕ा рд╣ुрдЖ рд╣ोрддा।" рдРрд╕े рдоाрд░рдХ рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдмाрдг рдЕрди्рдп рдЕрдиेрдХ рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं।
'рдмрдЪ्рдЪे' рдФрд░ 'рддूрдлाрди' рдХрд░ुрдг рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рд╣ैं। рдорди рдХो рдж्рд░рд╡िрдд рдХрд░ рджेрддी рд╣ैं। 'рдЖ-рдЖрджрдоी', 'рдкрдд्рдерд░', 'рд▓рд╡-рд╕्рдЯोрд░ी', 'рдзрд░рддी рдЬрд░ूрд░ी', 'рдоैं рдкा...', 'рдЪाрджрд░', 'рдШाрд╡', 'рджुрд╢्рдорди', 'рдЕрдиाрд╡рд╢्рдпрдХ' рдоें рджрд░्рд╢рди рдХा рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рджेрдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рджेрд╢ рдоें рдФрдж्рдпोрдЧीрдХрд░рдг рдХे рдмрдв़рддे рдЪрд░рдг рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рджुрд╖्рдк्рд░рднाрд╡ рдХी рдУрд░ рд╕ाрд░्рдердХ рд╕ंрд╡ाрдж рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддी рд╣ै рд▓рдШुрдХрдеा 'рдиिрдпрддि' । рд╕ाрдо्рдк्рд░рджाрдпिрдХ рд╕рдж्рднाрд╡ рдХा рдоौрд▓िрдХ рдФрд░ рдпрдеाрд░्рде рд░ूрдк рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╣ुрдЖ рд╣ै рд▓рдШुрдХрдеा 'рд╢рд╣рд░-рдЧाँрд╡' рдоें। 'рдзрдоाрдХा', 'рдЪाрджрд░', 'рднूрдд', 'рд░िрдХ्рд╢ा', 'рдЦुрд░ाрдХ', 'рдЕрдЪ्рдЫी рдмाрддों рдХी рд░ोрд╢рдиी', 'рдЪिрдб़िрдпा рдЙрджाрд╕', 'рд╢рд╣ीрдж', 'рдоूрд░्рддिрдХाрд░', 'рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд', 'рднूрдЦ', 'рдЕрдкрдиी рдмाрдд рднी рдирд╣ीं рд╕ुрдиी', 'рдЦुрд╢рдмू', 'рдЬिрди्рди', 'рд░ैрдо्рдк', 'рдкाрдиी рдХी рдмूँрджें', 'рдЦрдЯрдХू' рднी рд╡िрдЪाрд░рдгीрдп рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рд╣ैं рдФрд░ рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддी рд╣ैं।
рдХुрд▓ рдоिрд▓ाрдХрд░ 'рдаूंрда' рд╕рдзी рд╣ुрдИ рдХрд▓рдо рд╕े рдиिрдХрд▓ी рд░ोрдЪрдХ, рдкрдардиीрдп рдФрд░ рд╡िрдЪाрд░рд╢ीрд▓ рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै। рдЕрдирди्рдд рдоंрдЧрд▓рдХाрдордиाрдПँ।
- рдмрд▓рд░ाрдо рдЕрдЧ्рд░рд╡ाрд▓
рд▓рдШुрдХрдеा рдорд░्рдордЬ्рдЮ рдПрд╡ं рд╡рд░िрд╖्рда рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдбॉ. рд░ाрдордХुрдоाрд░ рдШोрдЯрдб़ рдХी рдХрд▓рдо рд╕े...
рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िंрджी рд▓рдШुрдХрдеा рдХे рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рдЭाँрдХрдХрд░ рджेрдЦें рддो рдЗрд╕рдиे рдкाँрдЪ рджрд╢рдХ рдкूрд░्рдг рдХрд░ рд▓िрдП рд╣ैं। рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рджौрд░ рдХे рд▓рдШुрдХрдеा рдордиीрд╖िрдпों рдиे рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िंрджी рд▓рдШुрдХрдеा рдХा рд░рдЪрдиा рд╡िрдзाрди рддैрдпाрд░ рдХрд░ рдЗрд╕े рдкрд░िрднाрд╖िрдд рд╣ी рдирд╣ीं рдХिрдпा рдмрд▓्рдХि рд╡िрдзाрдЧрдд рд╕рдо्рдоाрди рджिрд▓ाрддे рд╣ुрдП рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдПрдХ рдЙрдЪिрдд рд╕्рдеाрди рджिрд▓ाрдпा। рдЗрди рдкाँрдЪ рджрд╢рдХों рдоें рд╕ैрдХрдб़ों рд▓рдШुрдХрдеाрдХाрд░ рдЖрдП рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдЬ्рдЮाрди рд╡िрд╡ेрдХ рд╡ рдЕрдиुрднрд╡ рд╕рд╣िрдд рд╣рдЬाрд░ों рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рд▓िрдЦी ।
рдЗрди्рд╣ीं рд╢ुрд░ुрдЖрддी рджौрд░ рдХे рд▓рдШुрдХрдеा рд░рдЪрдиाрдзрд░्рдоिрдпों рдоें рдПрдХ рд╣ै- рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕े рд╢्рд░ीрдоाрди् рдЧोрд╡िंрдж рд╢рд░्рдоा, рдЬो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╣ी рдирд╣ीं, рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд▓рдШुрдХрдеाрдХाрд░ों рдХी рдЕрдЧ्рд░िрдо рдкंрдХ्рддि рдоें рдЦрдб़े рджिрдЦाрдИ рджेрддे рд╣ैं। рд╢्рд░ीрдоाрди् рдЧोрд╡िंрдж рд╢рд░्рдоा рдоूрд▓ рд░ूрдк рд╕े рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╣ैं। рдордЧрд░ рд▓рдШुрдХрдеा рдПрд╡ं рд╡्рдпंрдЧ्рдп рд▓ेрдЦрди рдоें рднी рдЕрдЪ्рдЫी рдкрдХрдб़ рд╣ै। рдкिрдЫрд▓े рдкрдЪाрд╕ рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд▓ेрдЦрди рдоें рд░рдд рд╣ैं। рдкрд░ंрддु рд▓рдШुрдХрдеा рд▓ेрдЦрди рдоें рдкिрдЫрд▓े рдЪाрд░ рджрд╢рдХों рд╕े рдиिрд░ंрддрд░рддा рдмрдиाрдП рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЗрди 40-42 рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рд╣рдЬाрд░ рдХे рд▓рдЧрднрдЧ рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рд░рдЪ рдбाрд▓ी। рдЧोрд╡िंрдж рдЬी рдХा рдк्рд░рдердо рдПрдХрд▓ рд▓рдШुрдХрдеा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ 'рд░ाрдорджीрди рдХा рдЪिрд░ाрдЧ' рд╕рди् 2014 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрдХрд░ рдЖрдпा। рддрдм рд╕े рдЕрдм рддрдХ рджрд╕ рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдЙрдирдХी рдпрд╣ рдкाँрдЪрд╡ीं рд▓рдШुрдХрдеा рдкुрд╕्рддрдХ рд╣ै। рд╕्рд╡рдпं рдХी рдкुрд╕्рддрдХों рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рд▓рдШुрдХрдеा рд╕ंрдХрд▓рдиों рддрдеा рд╕ाрд░िрдХा, рд╣ंрд╕, рд╢ुрдн рддाрд░िрдХा, рд╕рд░िрддा-рдоुрдХ्рддा, рдоिрдиीрдпुрдЧ, рдирд╡рднाрд░рдд рдЯाрдЗрдо्рд╕, рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рд╣िंрджुрд╕्рддाрди, рдзрд░्рдордпुрдЧ, рдордзुрдорддी, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдкрдд्рд░िрдХा, рджैрдиिрдХ рднाрд╕्рдХрд░, рдкंрдЬाрдм рдХेрд╕рд░ी, рдирд╡рдЬ्рдпोрддि, рдЬрд▓рддे рджीрдк рдЬैрд╕े рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдХे рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рдЗрдирдХी рдЕрдиेрдХ рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрддी рд░рд╣ी рд╣ै।
рдЧोрд╡िंрдж рдЬी рдиे рд╣िंрджी рд▓рдШुрдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдмेрд╣рддрд░ीрди рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рджी рд╣ै। рдЗрдирдХी рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕рд░ोрдХाрд░ों рд╕े рд╕рд░ोрдмाрд░ рдоाрдирд╡ीрдп рдоूрд▓्рдпों рдХी рдкрдХ्рд╖рдзрд░ рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрдирдХी рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдоें рдирдХाрд░ाрдд्рдордХ рджрд╢ा рдХा рдХोрдИ рд╕्рдеाрди рдирд╣ीं рджिрдЦाрдИ рджेрддा। рд╣ाँ, рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдк्рд░рдзाрди рдЬрд░ूрд░ рд╣ै। рд╡рд╣ рднी рд╕рдорд╕ाрдордпिрдХ рд╡िрдЪाрд░िрдд рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдкрд░ рд╡्рдпंрдЧ्рдпाрдд्рдордХ рд▓рд╣рдЬे рдоें рдЬाрдЧृрддि рдХी рдУрд░ рдЗрд╢ाрд░ा рдХрд░рддी рд╣ै। рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рд╕ोрдЪ рд▓िрдП рд╣ोрддी рд╣ै।
рдЧोрд╡िंрдж рдЬी рдХे рд▓рдШुрдХрдеा рд╕ाрдЧрд░ рдоें рдбुрдмрдХी рд▓рдЧाрдХрд░ рдЧрд╣рд░ाрдИ рдоें рдЬाрдПँ рддो рд╣рдоें рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╡िрд▓ुрдк्рдд рд╣ोрддे рд░рд╕्рдо-рд░िрд╡ाрдЬ, рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдмрдирддे- рдмिрдЧрдб़рддे рдЯूрдЯрддे рд╕ंрдмंрдз, рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рднाрдИ- рднрддीрдЬाрд╡ाрдж, рдХुрд░्рд╕ी-рдоोрд╣, рдкुрд▓िрд╕िрдпा рдЕрдоाрдирд╡ीрдп рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░, рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдоें рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдпрд╢ैрд▓ी, рдоाрдирд╡ рдХा рджोрдЧрд▓ा рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рд╡ рд╕्рд╡ाрд░्рдеी рд╕ोрдЪрд░ूрдкी рдЕрдиेрдХ рдоोрддी рдЭिрд▓рдоिрд▓ाрддे рджिрдЦाрдИ рджेंрдЧे। рдЗрди рдЪрдордХрддे рдоोрддिрдпों рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдоें рдкाрдардХ рдХो рдЕрдкрдиे рдЖрдкрдХो рдЗрди рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рд╕े рдиिрдЬाрдд рдкाрдиे рдХी рднी рдХрд╣ीं рдиा рдХрд╣ीं рджिрд╢ा рджिрдЦाрдИ рджेрддी рд╣ै। рд╢्рд░ीрдоाрди् рдЧोрд╡िंрдж рд╢рд░्рдоा рдЬी рдХी рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िंрджी рд▓рдШुрдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдмेрдЬोрдб़ рдирдоूрдиे рд╣ैं рдЬो рдкрдардиोрдкрд░ांрдд рдкाрдардХ рдХो рд╕ंрддुрд╖्рдЯि рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ै।
рдоैं рдЧोрд╡िंрдж рдЬी рдХा рд▓рдШुрдХрдеा рд▓ेрдЦрди рдоें рдиिрд░ंрддрд░рддा, рд▓рдЧрди рд╡ рдЗрдирдХे рд▓рдШुрдХрдеा рд╡िрдзा рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкрдг рднाрд╡ рдХो рдирдорди рдХрд░рддा рд╣ूँ। рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ।
- рдбॉ. рд░ाрдо рдХुрдоाрд░ рдШोрдЯрдб़
рдоेрд░ी рдмाрдд
рдЖрднाрд░ рдк्рд░рджрд░्рд╢рди
рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдкाрдардХों рдХे рдк्рд░рддि। рд╕рди् 1980 рд╕े рд╣िंрджी рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХे рдкाрдардХ рдоेрд░ी рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рдкрдв़ рд░рд╣े рд╣ैं 'рд╕рд╣' рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рджाрдж рджे рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕рди् 2014 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдП рдоेрд░े рдк्рд░рдердо рд▓рдШुрдХрдеा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ 'рд░ाрдорджीрди рдХा рдЪिрд░ाрдЧ' рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдПрдХ рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдорд╣ोрджрдп рдиे рд▓िрдЦा рдеा- "рдоैं рдЗрди्рд╣ें рд▓рдШुрдХрдеा рдирд╣ीं, рд▓рдШु рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдоाрдирддा рд╣ूँ। рдЧोрд╡िंрдж рдЬी рдиे рдПрдХ рдирдИ рд╡िрдзा 'рд▓рдШु рд╡्рдпंрдЧ्рдп' рдХा рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рд╣ै। рдоैंрдиे рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдП рдЧрдП рдЗрд╕ рд╢्рд░ेрдп рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдЙрд╕ी рдоौрд▓िрдХрддा рдХे рд╕ाрде рд▓рдШुрдХрдеा рд▓ेрдЦрди рдЬाрд░ी рд░рдЦा। рдоुрдЭे рдЦुрд╢ी рд╣ै рдХि рдмाрдж рдоें рдкाрдардХों рдПрд╡ं рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХों рдиे рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдХी рдоेрд░ी рд╢ैрд▓ी рдЕрд░्рдеाрдд् рдЕंрддрд░्рдиिрд╣िрдд рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рднी рдЖрднाрд░।
рдЗрд╕ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХो рдЕрдкрдиी рд╢ुрднрдХाрдордиाрдУं рд╕े рд╕рд░ाрдмोрд░ рдХрд░рдиे, рдоुрдЭ рдкрд░ рд╕ुрдЦрдж рд╢рдм्рдж рд╡рд░्рд╖ा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд▓рдШुрдХрдеा рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮ рдПрд╡ं рд╡рд░िрд╖्рда рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдбॉрдХ्рдЯ рдмрд▓рд░ाрдо рдЬी рдЕрдЧ्рд░рд╡ाрд▓ рддрдеा рд▓рдШुрдХрдеा рдорд░्рдордЬ्рдЮ рдПрд╡ं рд╡рд░िрд╖्рда рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдбॉ. рд░ाрдордХुрдоाрд░ рдШोрдЯрдб़ рдЬी рдХे рдк्рд░рддि рд╡िрдирдо्рд░ рдЖрднाрд░। рдоैं рдЙрдирдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ाрдУं рдкрд░ рдЦрд░ा рдЙрддрд░рдиे рдХा рдкूрд░ा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ूँрдЧा। рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕ंрд╕्рдеा 'рд╕ाрд╣िрдд्рдпाрдЧाрд░' рдЬрдпрдкुрд░ рдХे рдк्рд░рддि рднी рдЖрднाрд░ी рд╣ूँ। рд╕्рд╡рд░्рдЧीрдп рд╢्рд░ी рд░рдоेрд╢рдЪंрдж्рд░рдЬी рд╡рд░्рдоा рдиे рдкिрдЫрд▓ी рд╕рджी рдоें рдоेрд░ी рдкुрд╕्рддрдХों рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╢ुрд░ू рдХिрдпा рдеा। рдЕрдм рддрдХ 40 рд╕े рдЕрдзिрдХ рдкुрд╕्рддрдХों рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕ाрд╣िрдд्рдпाрдЧाрд░ рд╕े рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै। рд╢्рд░ी рд░рдоेрд╢рдЪंрдж्рд░ рд╡рд░्рдоाрдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рдеाрдкिрдд рдЗрд╕ рдкрд░ंрдкрд░ा рдХा рдЙрдирдХे рд╕ुрдкुрдд्рд░ рд╢्рд░ी рд╣िрдоांрд╢ु рд╡рд░्рдоाрдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рд╢्рд░рдж्рдзा рдПрд╡ं рд▓рдЧрди рдХे рд╕ाрде рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдоैं рдЖрднाрд░ी рд╣ूँ।
рдоेрд░े рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд рд▓рдШुрдХрдеाрдУं рдХे рдмाрд░े рдоें рдоैं рдХ्рдпा рдХрд╣ूँ? рдкाрдардХ рд╣ी рдмрддा рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рд▓ेрдЦрди рдоें рдоैं рдХिрддрдиा рд╕рдлрд▓ рд╣ुрдЖ рд╣ूँ। рдоैं рддो рдЗрддрдиा рд╣ी рдХрд╣ूँрдЧा рдХि рдпे рд▓рдШुрдХрдеाрдПँ рдПрдХ рд╣ी рджिрди, рдПрдХ рд╣ी рд╕рдордп рдпा рдПрдХ рд╣ी рдоूрдб рдоें рдирд╣ीं рд▓िрдЦी рдЧрдИ рд╣ै। рдкूрд░्рд╡ рдоें рдХрдИ рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рднी рд╣ुрдИ рд╣ैं। рд╡िрднिрди्рди рд╡рд░्рдЧों рдХे рдкाрдардХों рдиे рдЗрди्рд╣ें рдкрдв़ा рд╣ै, рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рд╣ै। рдХрд╣ीं рд╕े рднी рдЕрд╕рд╣рдорддि рдХा рд╕्рд╡рд░ рдоुрдЭ рддрдХ рдирд╣ीं рдкрд╣ुँрдЪा рд╣ै। рдХृрдкрдпा рдоेрд░ी рдХृрддрдЬ्рдЮрддा рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ें рдФрд░ рдЗрди्рд╣ें рдкрдв़ें। рдЖрдк рд╕рдм рдХी рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпाрдУं рдХा рдЗंрддрдЬाрд░ рд░рд╣ेрдЧा।
- рдЧोрд╡िंрдж рд╢рд░्рдоा
рдпे рднी рдкрдв़ें; рд╡्рдпंрдЬрдиा рд╢рдм्рдж рд╢рдХ्рддि рдХा рдиिрд░्рдЭрд░ рд╣ै : рдаूँрда