Laxmibai balidan diwas Special Story of Rani of Jhansi Lakshmi Bai, Essay on Maharani Lakshmi Bai, Azadi Ka Amrit Mahotsav, Indian Brave Woman Warrior, Freedom Fighter Virangana Rani Laxmibai.
Bharati Ki Mahan Virangana
рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ : рдкрдв़िрдП рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдХे рд╡ीрд░ рдЧाрдеाрдПं, рдЖрдЬ рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рд▓ेрдХрд░ рдЖрдП рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХी рдиींрд╡ рдХा рдкрдд्рдерд░ рдорд╣ाрд░ाрдиी рдЭांрд╕ी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХी рдХрд╣ाрдиी, 19 рдирд╡рдо्рдмрд░ рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдЬрдпंрддी рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рднाрд░рддीрдп рдЖрдЬाрджी рдХी рдХрд╣ाрдиी, рдЭांрд╕ी рдХी рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдкрд░ рдиिрдмंрдз, рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдмрд▓िрджाрди рджिрд╡рд╕ рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдкрдв़े рдХिрд╕्рд╕े рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рдХे...
Jhansi Ki Rani Laxmibai
рдЭांрд╕ी рдХी рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ
рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдоें рдорд╣ाрд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рдеाрди рд╣ै। рдЙрдирдХा рдЬрди्рдо 19 рдирд╡ंрдмрд░, 1835 рдХो рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рдХे рдПрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХा рдмрдЪрдкрди рдХा рдиाрдо рдордгिрдХрд░्рдгिрдХा рдеा। рдХिंрддु рдк्рдпाрд░ рд╕े рд╕рднी рдЙрд╕े рдордиु рдХрд╣рддे рдеे। рдордиु рдЕрдкрдиी рдоाँ рдХे рд╕ाрде рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рдоें рдЕрдХेрд▓ी рд░рд╣рддी рдеी। рдЙрд╕рдХे рдкिрддा рд╢्рд░ी рдоोрд░ोрдкंрдд рдмिрдаूрд░ рдоें рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдкेрд╢рд╡ा рдХी рд╕ेрд╡ा рдоें рдеे। рдЕрднी рдордиु рдХेрд╡рд▓ рдЪाрд░ рд╡рд░्рд╖ рдХी рд╣ी рдеी рдХि рдЙрд╕рдХी рдоाрддा рдХा рджेрд╣ाрди्рдд рд╣ो рдЧрдпा। рдЕрдм рдордиु рдХा рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рдоें рдХोрдИ рди рдеा, рдЕрддः рдоोрд░ोрдкंрдд рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рдмिрдаूрд░ рд▓े рдЖрдпे।
рдордиु рдмрдЪрдкрди рд╕े рд╣ी рдмрд╣ुрдд рддेрдЬ, рдиिрдбрд░ рдФрд░ рд╕ाрд╣рд╕ी рдеी। рдЙрд╕े рд╢рд╕्рдд्рд░рд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдШुрдб़рд╕рд╡ाрд░ी рдЖрджि рдоें рдЧрд╣рд░ी рд░ुрдЪि рдеी। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиा рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╕рдордп рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдкेрд╢рд╡ा рдХे рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рдиाрдиा рд╕ाрд╣рдм рдХे рд╕ाрде рдЗрди्рд╣ीं рд╕рдм рдоें рд╡्рдпрддीрдд рдХрд░рддी рдеी। рдмाрд░рд╣ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрддे-рдкрд╣ुँрдЪрддे рдордиु рддрд▓рд╡ाрд░ рдЪрд▓ाрдиे рдФрд░ рдШुрдб़рд╕рд╡ाрд░ी рдоें рдЗрддрдиी рдк्рд░рд╡ीрдг рд╣ो рдЧрдпी рдХि рд╡рд╣ рдмाрдЬीрд░ाрд╡ рдкेрд╢рд╡ा рдХे рдЕрдиुрднрд╡ी рдпोрдж्рдзाрдУं рдХो рднी рдкрд░ाрдЬिрдд рдХрд░рдиे рд▓рдЧी। рдордиु рдХी рд╡ीрд░рддा рдФрд░ рд╕ाрд╣рд╕ рдкрд░ рд╕рднी рдХो рдЧрд░्рд╡ рдеा।
рдЕрдЪाрдирдХ рдПрдХ рджिрди рдЭाँрд╕ी рдХे рд╢ाрд╕рдХ рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдЧंрдЧाрдзрд░ рд░ाрд╡ рдХी рддрд░рдл рд╕े рдордиु рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╡ाрд╣ рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдЖрдпा। рдордиु рдЗрд╕ рд╕рдордп рдоाрдд्рд░ рддेрд░рд╣ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдеी। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдордиु рд╕рди 1848 рдоें рдЭाँрд╕ी рдХी рдорд╣ाрд░ाрдиी рдмрди рдЧрдпी рдФрд░ рдЕрдм рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рдордиु рд╕े рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рд╣ो рдЧрдпा।
рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдЧंрдЧाрдзрд░ рд░ाрд╡ рдХे рдХोрдИ рд╕ंрддाрди рдирд╣ीं рдеी। рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рд╕े рдЕрдкрдиा рджूрд╕рд░ा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХेрд╡рд▓ рд╕ंрддाрди рдХे рд▓िрдП рд╣ी рдХिрдпा рдеा। рдорд╣ाрд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдиे рдПрдХ рдкुрдд्рд░ рдХो рдЬрди्рдо рднी рджिрдпा, рдХिंрддु рд╡рд╣ рддीрди рдорд╣ीрдиे рдХा рд╣ोрдХрд░ рдЪрд▓ рдмрд╕ा। рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдЧंрдЧाрдзрд░ рд░ाрд╡ рдХो рдкुрдд्рд░ рдХी рдоृрдд्рдпु рдХा рдЗрддрдиा рджुрдЦ рд╣ुрдЖ рдХि рд╡рд╣ рдЧंрднीрд░ рд░ूрдк рд╕े рдмीрдоाрд░ рд╣ो рдЧрдпे рдФрд░ рдлिрд░ рдХрднी рдирд╣ीं рдЙрда рд╕рдХे। рдЗрд╕ рдордз्рдп рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдХे рдПрдХ рдмाрд▓рдХ рджाрдоोрджрд░ рд░ाрд╡ рдХो рдЧोрдж рд▓े рд▓िрдпा рдеा।
рднाрд░рдд рдоें рдЙрд╕ рд╕рдордп рд▓ॉрд░्рдб рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдеा। рдЙрд╕рдХी рд╣рдб़рдкрдиीрддि рд╕े рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдХे рд░ाрдЬा-рдорд╣ाрд░ाрдЬा рдкрд░ेрд╢ाрди рдеे। рдбрд▓рд╣ौрдЬी рдХी рдХुрджृрд╖्рдЯि рдПрдХ рд▓ंрдмे рд╕рдордп рд╕े рдЭाँрд╕ी рдкрд░ рдеी। рдЙрд╕े рдЬрдм рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдЧंрдЧाрдзрд░ рд░ाрд╡ рдХी рдоृрдд्рдпु рдХा рд╕рдоाрдЪाрд░ рдоिрд▓ा рддो рдЙрд╕рдиे рдЙрдирдХे рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рджाрдоोрджрд░ рд░ाрд╡ рдХो рдЕрд╡ैрдз рдХрд░ाрд░ рджेрддे рд╣ुрдП рдЭाँрд╕ी рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдоिрд▓ाрдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХрд░ рджी। рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдиे рдЭाँрд╕ी рдХो рдмрдЪाрдиे рдХा рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा। рдХिंрддु рдЙрд╕рдХे рд╕рднी рдк्рд░рдпाрд╕ рд╡्рдпрд░्рде рдЧрдпे рдФрд░ рд╕рди 1854 рдоें рдЭाँрд╕ी рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдоिрд▓ा рд▓िрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рд╕े рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдЦाрд▓ी рдХрд░рд╡ा рд▓िрдпा рддрдеा рдЧुрдЬाрд░े рдХे рд▓िрдП рдкाँрдЪ рд╣рдЬाрд░ рд░ुрдкрдпे рдк्рд░рддिрдоाрд╣ рдкेрди्рд╢рди рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░ рджी। рдорд╣рд▓ों рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓ी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдЕрдм рдЭाँрд╕ी рдоें рд╣ी рдПрдХ рдЫोрдЯा-рд╕ा рдордХाрди рдХिрд░ाрдпे рдкрд░ рд▓ेрдХрд░ рд░рд╣рдиे рд▓рдЧी।
рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдкрд░ рдоुрд╕ीрдмрддों рдХे рдкрд╣ाрдб़ рдЯूрдЯ рдкрдб़े, рдХिंрддु рдЙрд╕рдиे рд╣िрдо्рдордд рдирд╣ीं рд╣ाрд░ी рдФрд░ рдкूрд░े рдзैрд░्рдп рдПрд╡ं рд╕ाрд╣рд╕ рдХे рд╕ाрде рдЗрд╕ рдоुрд╕ीрдмрдд рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा। рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рди्рдпाрдпрдк्рд░िрдпрддा рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рд╕ुрдиा рдеा, рдЕрддः рдЙрд╕рдиे рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рд╡ैрдзाрдиिрдХ рддрд░ीрдХों рд╕े рдЭाँрд╕ी рдХो рдкुрдиः рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рд╕े рдкрдд्рд░ाрдЪाрд░ рдХिрдпा рддрдеा рдЕрдкрдиे рджो рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ рдЗрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рднेрдЬे। рдХिंрддु рдЗрд╕рд╕े рдХोрдИ рдХाрдо рдирд╣ीं рдмрдиा। рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдХे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдЕрдзिрдХाрд░ी рднाрд░рдд рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рд╕े рдХрдо рдзूрд░्рдд рдирд╣ीं рдеे। рдЕрддः рдЕрдм рд░ाрдиी рдиे рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдж्рд╡ाрд░ा рдЭाँрд╕ी рдХो рдкुрдиः рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा।
рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рдЬрдм рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рдЗрд╕ рдиिрд░्рдгрдп рдХी рд╕ूрдЪрдиा рдоिрд▓ी рддो рд╡े рдмौрдЦрд▓ा рдЙрдаे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХी рдкेрди्рд╢рди рдмंрдж рдХрд░ рджी, рдЙрд╕рдХे рд╕рдорд░्рдердХ рд╕ैрдиिрдХों рдХो рд╕ेрдиा рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХाрд▓ рджिрдпा рддрдеा рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдкाрдд्рд░ рд▓ोрдЧों рдХो рдкрд░ेрд╢ाрди рдХрд░рдиा рдЖрд░рдо्рдн рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рд╡рдлाрджाрд░ рд▓ोрдЧों рдХो рд▓ाрд▓рдЪ рджेрдХрд░ рдлूрдЯ рдбाрд▓рдиे рдХा рдХाрдо рднी рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा, рдХिंрддु рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдЗрди рд╕рдмрд╕े рд╡िрдЪрд▓िрдд рдирд╣ीं рд╣ुрдИ। рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рдЧрд╣рдиे рдПрд╡ं рдХीрдорддी рд╡рд╕्рддुрдУं рдХो рдмेрдЪрдХрд░ рдзрди рдПрдХрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдФрд░ рдПрдХ рдмрдб़ी рд╕ेрдиा рддैрдпाрд░ рдХी।
4 рдЬूрди, 1856 рдХो рдЭाँрд╕ी рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рд╣ुрдЖ рдФрд░ рд╡िрдж्рд░ोрд╣िрдпों рдиे рдЭाँрд╕ी рдХा рдХिрд▓ा рдЬीрдд рдХрд░ рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХो рд╕ौंрдк рджिрдпा рдПрд╡ं рдЙрд╕े рдЕрдкрдиा рд╢ाрд╕рдХ рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा।
рдЗрд╕ी рд╕рдордп рдЙрдд्рддрд░ рдПрд╡ं рдордз्рдп рднाрд░рдд рдХे рдЕрдиेрдХ рд░ाрдЬा-рдорд╣ाрд░ाрдЬा рдоुрдЧрд▓ рдмाрджрд╢ाрд╣ рдмрд╣ाрджुрд░рд╢ाрд╣ рдЬрдлрд░ рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рддैрдпाрд░ी рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рдЗрд╕ рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рд╕ूрдд्рд░рдкाрдд 10 рдордИ, 1857 рдХो рдоेрд░рда рдЫाрд╡рдиी рдоें рд╣ुрдЖ рдФрд░ рдлिрд░ рджेрдЦрддे рд╣ी рджेрдЦрддे рджेрд╢ рдХे рдЕрдиेрдХ рднाрдЧों рдоें рдлैрд▓ рдЧрдпा।
рдЭाँрд╕ी рдХे рд░ाрдЬрд╕िंрд╣ाрд╕рди рдкрд░ рдмैрдарддे рд╣ी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХो рдЕрдиेрдХ рдоुрд╕ीрдмрддों рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़ा। рдЙрд╕рдХे рдкрдб़ोрд╕ी рдУрд░рдЫा рдХे рд░ाрдЬा рдХे рджीрд╡ाрди рдирдд्рдеे рдЦाँ рдиे рдПрдХ рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕ेрдиा рд▓ेрдХрд░ рдЭाँрд╕ी рдкрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░ рджिрдпा, рдХिंрддु рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рдмрд╣ाрджुрд░ рд╕ैрдиिрдХों рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╡рд╣ рдЯिрдХ рди рд╕рдХा рдФрд░ рдмुрд░ी рддрд░рд╣ рдкрд░ाрд╕्рдд рд╣ोрдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рд╢рд░рдг рдоें рдкрд╣ुँрдЪा।
рдирдд्рдеे рдЦाँ рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдЬрдирд░рд▓ рд╣्рдпूрд░ोрдЬ рдХो рд╕рдордЭाрдпा рдХि рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рдХेрди्рдж्рд░ рдЭाँрд╕ी рд╣ै рдФрд░ рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рд╡िрдж्рд░ोрд╣िрдпों рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рдПрд╡ं рдк्рд░рд╢्рд░рдп рддрдеा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рджे рд░рд╣ी рд╣ै। рдЬрдирд░рд▓ рд╣्рдпूрд░ोрдЬ рдирдд्рдеे рдЦाँ рдХी рдмाрддों рдоें рдЖ рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рдПрдХ рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕ेрдиा рдХे рд╕ाрде рдЖрдХрд░ рдЭाँрд╕ी рдХो рдШेрд░ рд▓िрдпा। рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдФрд░ рдЯीрдХрдордЧрдв़ рдХे рд░ाрдЬा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░ рд░рд╣े рдеे, рдЬिрд╕рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╣ौрд╕рд▓े рдмुрд▓рди्рдж рдеे।
рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдХे рд▓िрдП рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рддैрдпाрд░ рдеी। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдкाрд╕ рд▓ंрдмी рджूрд░ी рддрдХ рдоाрд░ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рддोрдкें рдФрд░ рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕ेрдиा рдеी рддो рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рдкाрд╕ рдЧुрд▓ाрдо рдЧौрд╕ рдЦाँ рдФрд░ рдЦुрджाрдмрдЦ्рд╢ рдЬैрд╕े рдЬांрдмाрдЬ рдеे। рджोрдиों рдУрд░ рд╕े рднрдпाрдирдХ рдпुрдж्рдз рдЖрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ। рдХрднी рд░ाрдиी рдХी рд╕्рдеिрддि рдХрдордЬोрд░ рдкрдб़рддी рддो рдХрднी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдкैрд░ рдЙрдЦрдб़рддे рджिрдЦाрдпी рджेрддे, рдХिंрддु рд╣ाрд░-рдЬीрдд рдХा рдиिрд░्рдгрдп рдирд╣ीं рд╣ो рдкा рд░рд╣ा рдеा। рдЕंрдд рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рджूрд▓्рд╣ा рдЬू рдиाрдордХ рдПрдХ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдШाрддी рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдХिрд▓े рдХे рдмाрд░ूрдж рдЦाрдиे рдХा рдаिрдХाрдиा рдоाрд▓ूрдо рдХрд░ рд▓िрдпा। рдЕрдм рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рддोрдкों рдХे рдЧोрд▓े рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рдмाрд░ूрджрдЦाрдиे рдкрд░ рдмрд░рд╕рдиे рд▓рдЧे। рдЗрд╕рд╕े рдХिрд▓ेрдмंрджी рдЯूрдЯ рдЧрдпी рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдХिрд▓े рдХे рднीрддрд░ рдШुрд╕ рдЖрдпे।
рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рдкाрд╕ рдХिрд▓ा рдЫोрдб़рдиे рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдХोрдИ рдЙрдкाрдп рдирд╣ीं рдеा। рдЕрддः рдЙрд╕рдиे рдкीрда рдкрд░ рдЕрдкрдиे рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рдХो рдмाँрдзा рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕ेрдиा рдХो рдЪीрд░рддे рд╣ुрдП рдХाрд▓рдкी рдХी рдУрд░ рдЪрд▓ рдкрдб़ी। рдПрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рд╡ॉрдХрд░ рдиे рд░ाрдиी рдХा рдкीрдЫा рднी рдХिрдпा, рдХिंрддु рд░ाрдиी рдиे рдЙрд╕рдХा рдХाрдо рддрдоाрдо рдХрд░ рджिрдпा।
рдХाрд▓рдкी рдоें рдиाрдиा рд╕ाрд╣рдм рдХे рднाрдИ рд░ाрд╡ рд╕ाрд╣рдм рдХा рд╢ाрд╕рди рдеा। рд░ाрд╡ рд╕ाрд╣рдм рдиे рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХो рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХा рдЖрд╢्рд╡ाрд╕рди рджिрдпा рдФрд░ рдЖрд╕рдкाрд╕ рдХे рд░ाрдЬाрдУं рдХो рд╕ाрде рд▓ेрдХрд░ рдПрдХ рдмрдб़ी рд╕ेрдиा рд╕ंрдЧрдаिрдд рдХрд░рдиे рдоें рдЬुрдЯ рдЧрдпे। рдЗрдзрд░ рдЬрдирд░рд▓ рд╣्рдпूрд░ोрдЬ рддेрдЬी рд╕े рдХाрд▓рдкी рдХी рдУрд░ рдмрдв़ рд░рд╣ा рдеा।
рдЭाँрд╕ी рдФрд░ рдХाрд▓рдкी рдХे рдордз्рдп рдХोंрдЪ рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд░ाрд╡ рд╕ाрд╣рдм рдФрд░ рдЬрдирд░рд▓ рд╣्рдпूрд░ोрдЬ рдХी рд╕ेрдиाрдУं рдоें рдШрдоाрд╕ाрди рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕ рдпुрдж्рдз рдХी рдХрдоाрди рд░ाрд╡ рд╕ाрд╣рдм рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдеी। рдЕрддः рдЙрдирдХी рд╕ेрдиाрдУं рдХो рдкрд░ाрдЬрдп рдХा рдоुँрд╣ рджेрдЦрдиा рдкрдб़ा। рдЕрдм рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдиे рдХाрд▓рдкी рдХे рдХिрд▓े рдоें рдЖрдХрд░ рд╢рд░рдг рд▓ी, рдХिंрддु рдХाрд▓рдкी рдХा рдХिрд▓ा рднी рдШिрд░ рдЬाрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрд╕े рдЭाँрд╕ी рдХे рд╕рдоाрди рдХाрд▓рдкी рдЫोрдб़рдиे рдХे рд▓िрдП рдмाрдз्рдп рд╣ोрдиा рдкрдб़ा।
рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдФрд░ рд░ाрд╡ рд╕ाрд╣рдм рдХाрд▓рдкी рд╕े рднाрдЧ рдХрд░ рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдкрд╣ुँрдЪे। рдпрд╣ाँ рдЖрдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмांрджा рдХे рдирд╡ाрдм рдФрд░ рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдХे рдорд╣ाрд░ाрдЬा рд╕िंрдзिрдпा рд╕े рд╕рд╣рдпोрдЧ рдоाँрдЧा, рдХिंрддु рджोрдиों рдиे рд╣ी рдЗंрдХाрд░ рдХрд░ рджिрдпा। рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рдкाрд╕ рдмрд╣ुрдд рдЫोрдЯी рд╕ेрдиा рдеी। рдЕрддः рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рд╕े рдпुрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдХे рдкाрд╕ рдХिрд╕ी рдХिрд▓े рдХा рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдеा। рдЕंрдд рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕ोрдЪ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдиे рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдкрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕ी рд╕рдордп рддाрдд्рдпा рдЯोрдкे рднी рдЕрдкрдиी рд╕ेрдиाрдУं рдХे рд╕ाрде рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХी рд╕ेрдиा рдоें рдЖ рдоिрд▓ा। рдЗрд╕ рдпुрдж्рдз рдоें рдорд╣ाрд░ाрдЬा рд╕िрди्рдзिрдпा рдХी рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ рдФрд░ рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдХे рдХिрд▓े рдкрд░ рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ो рдЧрдпा।
рдиाрдиाрд╕ाрд╣рдм рдкेрд╢рд╡ा, рд░ाрд╡ рд╕ाрд╣рдм рдФрд░ рдЙрдирдХे рд╕ैрдиिрдХों рдиे рдЗрд╕ рд╡िрдЬрдп рдХो рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рд╡िрдЬрдп рд╕рдордЭा рд╡ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдЬрдирд░рд▓ рд╣्рдпूрд░ोрдЬ рд╕े рдмेрдлिрдХ्рд░ рд╣ोрдХрд░ рд░ाрд╕ рд░ंрдЧ рдоें рдбूрдм рдЧрдпे। рдХिंрддु рд░ाрдиी рд╕рдЪेрдд рдеी।
рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХो рдЬैрд╕ी рдЖрд╢ंрдХा рдеी, рд╡ैрд╕ा рд╣ी рд╣ुрдЖ। рдЬрдирд░рд▓ рд╣्рдпूрд░ोрдЬ рд╢ांрдд рдирд╣ीं рдмैрдаा рдеा। рд╡рд╣ рд▓рдЧाрддाрд░ рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХा рдкीрдЫा рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा рдФрд░ рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдоें рдеा। рд░ाрд╡ рд╕ाрд╣рдм рдФрд░ рдиाрдиा рд╕ाрд╣рдм рдХे рд░ाрд╕ рд░ंрдЧ рдоें рдбूрдмे рд╣ोрдиे рдХी рдЦрдмрд░ рдкाрдХрд░ рдЙрд╕рдиे рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдХे рдкूрд░्рд╡ी рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдж्рд╡ाрд░ рдХी рдУрд░ рд╕े рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░ рджिрдпा।
рдЬрдирд░рд▓ рд╣्рдпूрд░ोрдЬ рдХी рд╕ेрдиा рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рдеी рдлिрд░ рднी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╡рдлाрджाрд░ рд╕ैрдиिрдХों рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рд╕े рдЬрдо рдХрд░ рд▓ोрд╣ा рд▓िрдпा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдмрд╣ाрджुрд░ी рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рджाँрдд рдЦрдЯ्рдЯे рдХрд░ рджिрдП। рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рднी рдЗрд╕ рдЕंрддिрдо рдпुрдж्рдз рдоें рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд рджुрд░्рдЧा рдмрдиी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд░ूрдкी рд░ाрдХ्рд╖рд╕ों рдХा рд╕ंрд╣ाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ी рдеी। рджो рджिрди рддрдХ рджोрдиों рд╕ेрдиाрдУं рдХे рдордз्рдп рднрдпाрдирдХ рдпुрдж्рдз рд╣ोрддा рд░рд╣ा, рдХिंрддु рд╡िрдЬрдп рдХिрд╕ी рдХो рднी рдирд╣ीं рдоिрд▓ рдкा рд░рд╣ी рдеी।
рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рд╕ैрдиिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдмрд╣ुрдд рдХрдо рдеे। рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╕рдоाрди рднाрд░ी рддोрдкрдЦाрдиा рднी рди рдеा, । рдЕрддः рддीрд╕рд░े рджिрди рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХी рд╕ेрдиा рдХे рдкैрд░ рдЙрдЦрдб़рдиे рд▓рдЧे। 17 рдЬूрди, 1958 рд╢ाрдо рдХा рд╕рдордп рдеा। рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдЪाрд░ों рддрд░рдл рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдлौрдЬ рд╕े рдШिрд░ी рдЙрд╕рд╕े рдЬूрдЭ рд░рд╣ी рдеी। рдШोрдб़े рдХी рд▓рдЧाрдо рдЙрд╕рдХे рдоुंрд╣ рдоें рдеी рдФрд░ рд╡рд╣ рджोрдиों рд╣ाрдеों рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╕ेрдиा рдХो рдЧाрдЬрд░-рдоूрд▓ी рдХी рддрд░рд╣ рдХाрдЯ рд░рд╣ी рдеी। рдЕрдЪाрдирдХ рдПрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдиे рдЙрд╕рдХे рд╕рд░ рдкрд░ рдкीрдЫे рд╕े рд╡ाрд░ рдХिрдпा, рдЬिрд╕рд╕े рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХी рдПрдХ рдЖँрдЦ рдиिрдХрд▓ рдХрд░ рдмाрд╣рд░ рдЖ рдЧрдпी। рдЗрд╕ рдкрд░ рднी рд░ाрдиी рдиे рд╣िрдо्рдордд рдирд╣ीं рд╣ाрд░ी рдФрд░ рдкрд▓рдЯ рдХрд░ рдЙрд╕ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдХो рдоौрдд рдХे рдШाрдЯ рдЙрддाрд░ рджिрдпा। рд░ाрдиी рдиे рдЕрдкрдиा рдШोрдб़ा рдЖрдЧे рдмрдв़ाрдпा, рдХिंрддु рдШोрдб़ा рдиाрд▓े рдХे рдкाрд╕ рдЕрдб़ рдЧрдпा। рдЗрд╕рд╕े рд░ाрдиी рдиाрд▓ा рди рдкाрд░ рдХрд░ рд╕рдХी। рдЗрд╕ी рд╕рдордп рдЙрд╕рдХे рд╢рд░ीрд░ рдкрд░ рддीрд░ рдФрд░ рддрд▓рд╡ाрд░ों рдХे рдХрдИ рдШाрд╡ рд▓рдЧे, рдЬिрдирд╕े рдЖрд╣рдд рд╣ोрдХрд░ рд╡рд╣ рдЬрдоीрди рдкрд░ рдЧिрд░ рдкрдб़ी। рд░ाрдордЪрди्рдж्рд░ рд░ाрд╡ рдФрд░ рд░ाрдиी рдХे рдХुрдЫ рд╡рдлाрджाрд░ рд╕ैрдиिрдХ рдЙрд╕рдХे рдиिрдХрдЯ рд╣ी рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрдиी рдХो рдЙрдаाрдХрд░ рдкाрд╕ рдмрдиी рд╕ाрдзु рдмाрдмा рдЧंрдЧाрджाрд╕ рдХी рдХुрдЯिрдпा рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрдпा। рдпрд╣ीं рдкрд░ рд░ाрдиी рдиे рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдг рдд्рдпाрдЧे рддрдеा рдЗрд╕ी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЙрд╕рдХा рджाрд╣ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा।
рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдгों рдХा рдЙрдд्рд╕рд░्рдЧ рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдорд░ рдХрд░ рднी рдЕрдорд░ рд╣ो рдЧрдпी। рдЖрдЬ рднी рдмुрди्рджेрд▓рдЦрдг्рдб рдХे рд▓ोрдЧ рд░ाрдиी рдХी рд╡ीрд░рддा рдХे рдЧीрдд рдЧाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрд╕े рдмрдб़ी рд╢्рд░рдж्рдзा рдПрд╡ं рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рдпाрдж рдХрд░рддे рд╣ैं।
- рдбॉ. рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рд╢ुрдХ्рд▓
рдпे рднी рдкрдв़ें; рдПрдХ рд╕ाрдзाрд░рдг рдирд░्рддрдХी рд╕े рдиाрд░ी рд╢рдХ्рддि рдмрдиी рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдоोрддी рдмाрдИ рдХी рдХрд╣ाрдиी