рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдк्рд░рдпोрдЧрдзрд░्рдоी рд▓ेрдЦрдХ рдФрд░ рд╕рдо्рдкाрджрдХ : рдордиोрд╣рд░ рд╡рд░्рдоा

Dr. Mulla Adam Ali
0

Memoirs of Experimental writer and editor of children's literature: Manohar Verma, Hindi Bal Sahityakar, Children's Literature. Dr. Nagesh Pandey 'Sanjay'.

Manohar Verma

experimental writer and editor manohar verma

рд╕ंрд╕्рдорд░рдг : рдк्рд░рдпोрдЧрдзрд░्рдоी рд▓ेрдЦрдХ рдФрд░ рд╕рдо्рдкाрджрдХ рдХे рд░ूрдк рдордиोрд╣рд░ рд╡рд░्рдоा рдЬी рдиे рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдХी рджिрд╢ा рдоें рднी рдЕрднूрддрдкूрд░्рд╡ рдХाрд░्рдп рдХिрдпा। рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓िрдпाँ рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд╕ाрд░्рдердХ рд▓ेрдЦрди рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЕрдд्рдпंрдд рдЙрдкрдпोрдЧी рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдИं।

рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдк्рд░рдпोрдЧрдзрд░्рдоी рд▓ेрдЦрдХ рдФрд░ рд╕рдо्рдкाрджрдХ : рдордиोрд╣рд░ рд╡рд░्рдоा

- рдбॉ. рдиाрдЧेрд╢ рдкांрдбेрдп ‘рд╕ंрдЬрдп’

рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдордиोрд╣рд░ рд╡рд░्рдоा рдХी рдЦ्рдпाрддि рдк्рд░рдпोрдЧрдзрд░्рдоी рд▓ेрдЦрдХ рдФрд░ рд╕рдо्рдкाрджрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдЕрдиेрдХाрдиेрдХ рд╡िрдзाрдУं рдоें рд╕рдлрд▓ рд▓ेрдЦрди рдХाрд░्рдп рдХिрдпा I рд╡े рдмाрд▓ рд╣ंрд╕ рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧी рд╕ंрдкाрджрдХ рд░рд╣े। рд╡े рдПрдХ рд╕рдлрд▓ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдХ рднी рдеे рдФрд░ рдПрдХ рддрд░рд╣ рд╕े рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЕрдиुрд╕рди्рдзाрдирдкрд░рдХ рдХाрд░्рдп рдХे рдк्рд░рдгेрддा рднीI рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдо्рдкाрджिрдд рднाрд░рддीрдп рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╡िрд╡ेрдЪрди рдЧ्рд░ंрде рд╣िंрджी рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдкी-рдПрдЪ. рдбी. рдЙрдкाрдзि рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдЧ्рд░ंрде рдмрдиा। рд╡े рдРрд╕े рдХрд░्рдорда рд▓ेрдЦрдХ рдеे рдЬिрдирдХा рдХाрдо рдмोрд▓рддा рд╣ै।

рдордиोрд╣рд░ рдЬी рдХा рдЬрди्рдо 7 рдЕрдЧрд╕्рдд 1931 рдХो рд╕рдорд░्рде рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпी рдмрд╕ंрддीрд▓ाрд▓ рдХे рдкुрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдЬрдоेрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеाI рдпрд╣ीं рдЙрдирдХा рдиिрдзрди 2 рдордИ 2015 рдХो рд╣ुрдЖ।

рдЬीрд╡िрдХा рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ेрд▓ рд╡िрднाрдЧ рдоें рдХाрд░्рдп рдХिрдпा। рдЙрдирдХा рд▓ेрдЦрди 1954 рдоें рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ुрдЖ। рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рдЙрдирдХी рдкрд╣рд▓ी рдХрд╣ाрдиी рдирди्рд╣े рдЬाрд╕ूрд╕ рдордирдоोрд╣рди рдоाрд╕िрдХ рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ рдеी।

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी рд╕े рдЙрдирдХे рдЕрддिрдеि рд╕ंрдкाрджрди рдоें рдЬुрд▓ाрдИ-рдЕрдЧрд╕्рдд, 1967 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдордзुрдорддी рдкрдд्рд░िрдХा рдХा рднाрд░рддीрдп рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╡िрд╡ेрдЪрди рд╡िрд╢ेрд╖ांрдХ рдЖрдЬ рднी рдмेрдоिрд╕ाрд▓ рд╣ै। рдмाрдж рдоें рдЗрд╕े рдкुрд╕्рддрдХाрдХाрд░ рднी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।

1965 рдоें рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╡ाрд░्рд╖िрдХी рдХा рд╕ंрдкाрджрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╡े рдкрд╣рд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे। рд╡े 1986 рд╕े 1992 рддрдХ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдкрдд्рд░िрдХा рдмाрд▓ рд╣ंрд╕ рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧी рд╕ंрдкाрджрдХ рднी рд░рд╣े। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╡े рдк्рд░рддिрджिрди рдЕрдЬрдоेрд░ рд╕े рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рдпाрдд्рд░ा рдХрд░рддे рдеे।

manohar verma biography in hindi

рд╡рд░्рдоा рдЬी рдиे рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рдХी рджिрд╢ा рдоें рднी рдЕрднूрддрдкूрд░्рд╡ рдХाрд░्рдп рдХिрдпा। рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓िрдпाँ рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд╕ाрд░्рдердХ рд▓ेрдЦрди рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЕрдд्рдпंрдд рдЙрдкрдпोрдЧी рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдИं।

рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓рдЧрднрдЧ рджो рд╕ौ рдкुрд╕्рддрдХें рд▓िрдЦीं। рдЗрддрдиी рд╣ी рдкुрд╕्рддрдХों рдХा рд╕ंрдкाрджрди рднी рдХिрдпा। рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें "рдмाрд▓ рдмुрдХ рдмैंрдХ рдпोрдЬрдиा" рдЙрди्рд╣ीं рдХी рджेрди рдеी।

рд╡рд░्рдоा рдЬी рдиे рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдУं рдХा рднी рд╕ृрдЬрди рдХिрдпा рд▓ेрдХिрди рдмाрд▓ рдЧрдж्рдп рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЙрдирдХा рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдпोрдЧрджाрди рд╣ै। рдЙрдирдХे рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ैं : рдЪंрдкрдХ рдФрд░ рдордЪрд▓ू, рднुрд▓рдХ्рдХрдб़ рдмिрди्рдиी, рд▓рдб़ाрдИ рдХे рдоैрджाрди рд╕े рдЦрдд, рдоैं рдиेрд╣рд░ू рдмрдирдиे рдЪрд▓ा, рддрдоाрд╢े рдоें рддрдоाрд╢ा, рдо्рдпाрдКँ рдо्рдпाрдКँ, рдмंрдЯी рдХा рд╕्рдХूрд▓, рдЪंрджा рдоाрдоा рдФрд░ рдмुрд▓рдмुрд▓े, рдХेрдХрдб़ा рдкंрдбिрдд рдХी рдкाрдард╢ाрд▓ा, рднाрд▓ूрджाрджा рдХा рд╕्рдХूрд▓, рдордЫрд▓िрдпों рдХा рдЦрдЬाрдиा, рдоोрддिрдпों рдХी рдЦेрддी, рд╣ाрдеी рджांрдд рдХा рдкिंрдЬрд░ा, рдЬ्рдЮाрди рдХे рдоोрддी, рд▓ौрдЯ рдЖ рдЪूं рдЪूं, рдЕрдиोрдЦे рдоेрд╣рдоाрди, рдордЪрд▓ू рдХा рджрд░्рдж, рдмाँрд╕ुрд░ीрд╡ाрд▓ा, рдоोрддी рдХी рдЪрдордХ, рдоेрдв़рдХों рдХा рдЖंрджोрд▓рди, рдлिрд░ рдЖрдКंрдЧा рджाрджी, рд╣ाрдеी рдмंрджрд░ рдФрд░ рдЦрд░рдЧोрд╢। рдЙрдирдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдмाрд▓ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рдкिрд▓рдкिрд▓ी рдмрд╣ाрджुрд░, рд╕ोрдиाрдмाрд▓ा рдФрд░ рдмौрдиे, рдПрдХ рдеी рдЪुрд╣िрдпा рджाрджी, рдордзु, рд▓ोрд╣ा рд╕िंрд╣, рде्рд░ी рдЯाрдЗрдЧрд░्рд╕, рд╣рдо рд╣ाрд░ेंрдЧे рдирд╣ीं, рд╡рдЪрди рдХा рдоोрд▓ рдЕрдкрдиी рдирдИ рд╢ैрд▓ी рдФрд░ рдЕрдиूрдаे рдЕंрджाрдЬ рдХे рд▓िрдП рдЪрд░्рдЪिрдд рд╣ैं।

рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕ूрдЪрдиाрдд्рдордХ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднी рд▓िрдЦा। рдЙрдирдХी рдкुрд╕्рддрдХ рд╢рд░ीрд░ рдХे рдирд╡ рд░рдд्рди рддो рдмрдЪ्рдЪों рдоें рдЦूрдм рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ुрдИ। рдкрдд्рд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЪिрдб़िрдпों рдХे рдЦрдд рдмрдЪ्рдЪों рдХे рдиाрдо, рдиाрдЯ्рдп рд╡िрдзा рдоें 

рдЧाрдб़ी рд░ुрдХी рдирд╣ीं, рдирдпा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд▓िрдЦрдиा рд╣ै, рдиाрдЯрдХ рд╕े рдкрд╣рд▓े рдФрд░ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рд╡िрдзा рдоें рдЬाрдирд╡рд░ों рд╕े рдЗंрдЯрд░рд╡्рдпू рдЬैрд╕ी рдЙрдирдХी рдкुрд╕्рддрдХें рдпрд╣ рд╕िрдж्рдз рдХрд░рддी рд╣ैं рдХि рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЙрдирдХा рд▓ेрдЦрди рдмрд╣ुрд╡िрдзि рдФрд░ рдмрд╣ु рд╡िрд╖рдпрдХ рдеा। рд╡े рдкाрд░ंрдЧрдд рд▓ेрдЦрдХ рдеे। рдЙрдирдХी рдЕрди्рдп рдк्рд░рдоुрдЦ рдкुрд╕्рддрдХें рд╣ैं: 

рдЖрдУ рдЦेрд▓ें, рдлुрдЯрдмाрд▓, рддрдоाрд╢े рдоें рддрдоाрд╢ा, рдЗрдирд╕े рднी рдоिрд▓िрдП, рдЪंрджाрдоाрдоा рдФрд░ рдмुрд▓рдмुрд▓े, рд╡िрд╢्рд╡рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдорд╣िрд▓ाрдПँ, рдЯिрдордЯिрдо рдХрд░рддे рддाрд░े, рдоैं рдкृрде्рд╡ी рд╣ूँ, рдЖрдЧ рдХा рдЧोрд▓ा рд╕ूрд░्рдп, рдЖрдУ рдЦेрд▓ेंः рддीрди рдЦेрд▓, рд╣рдоाрд░े рд╕рдоाрдЬ рд╕ुрдзाрд░рдХ (рджो рднाрдЧ), рд╣рдоाрд░े рдзाрд░्рдоिрдХ рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖, рд╣рдоाрд░े рд╕ंрдд (рджो рднाрдЧ), рд╣рдоाрд░े рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी (рджो рднाрдЧ), рд╣рдоाрд░े рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ (рджो рднाрдЧ), рдо्рд╣ाрд░ो рдк्рдпाрд░ो рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, рджेрд╢ рдХी рдЦाрддिрд░, рд╣рдо рдПрдХ рджेрд╢ рдПрдХ, рдкрдв़рддे рдЬाрдУ, рдмрдв़рддे рдЬाрдУ, рд╕ेрд╡ा рдХे рдлрд▓ः рдоीрдаे рдлрд▓, рд░ोрдЬ рдкрдв़ोः рд░ोрдЬ рдЧुрдиो, рдердХрдиा рдорддः рд░ुрдХрдиा рдордд, рддीрди рдЯिрдХрдЯ (рдЪिрдд्рд░ рдХрдеा), рдкेрдб़ рдоेрд░ा рджोрд╕्рдд (рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг), рдЧिрд▓рд╣рд░ी рдХा рдЦрдд рдЖрджрдоी рдХे рдиाрдо (рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг), рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдиेрддा, рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХे рд╢рдЯрд▓ рдЗрдд्рдпाрджि।

рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдЕрдирди्рдп рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╢िрдХ्рд╖ा рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╣िंрджी рд╕ंрд╕्рдеाрди рд╕рд╣िрдд рдЕрдиेрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдиे рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा।

рдпे рднी рдкрдв़ें; рд╣िंрджी рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдЧाँрд╡

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ
рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें (0)
To Top