Nari Aur Samkaleen Prashn : Contemporary Women's Issues
рдиाрд░ी : рд╕рдордХाрд▓ीрди рдк्рд░рд╢्рди
рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рдк्рд░рдЧрддि рдПрд╡ं рд╡िрдХाрд╕ рдоें рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖ рдХा рд╕рдоाрди рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╣ै। рдЗрд╕ी рдзाрд░рдгा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдиे рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд╕рдоाрди рдиाрд░ी рдХो рднी рдЧौрд░рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рд╣ै। рдиाрд░ी рдЗрд╕ рд╕рдоाрдЬ рдк्рд░рджрдд्рдд рдЧौрд░рд╡ рдХे рдЕрдиुрдХूрд▓ рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдп рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдПрд╡ं рдЖрдЪрд░рдг рдХिрдпा рдХрд░рддी рдеी।
рд╡ैрджिрдХ рдХाрд▓ीрди рд╕рдоाрдЬ рдоें рдиाрд░ी рдХो рдорд╣िрдоाрдордп рд╕्рдеाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдеा। рдиाрд░ी рд╢рдм्рдж 'рдиृ' рд╕े рдЙрдж्рднрд╡ рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╡ीрд░рддा рдХा рдХाрдо рдХрд░рдиे, рджाрди рджेрдиे рдпा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХрд░рдиे рд╕े рд╣ै। рдиाрд░ी рднाрд╡ рдоें рдпрд╣ी рдЕрд░्рде рд╕рди्рдиिрд╣िрдд рд╣ै। рд╢िрд╡ рдХे рдЕрд░्рдзрдиाрд░ीрд╢्рд╡рд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдиाрд░ी рдХी рд╕рдоाрджрд░рдгीрдп рд╕्рдеाрди рдХा рдж्рдпोрддрдХ рд╣ै। “рдпрдд्рд░рдиाрд░्рдпрд╕्рддु рдкूрдЬ्рдпрди्рддे рд░рдорди्рддे рддрдд्рд░ рджेрд╡рддा" рдЬрд╣ाँ рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рдкूрдЬा рд╣ोрддी рд╡рд╣ाँ рджेрд╡рддा рд░рд╣рддे рд╣ैं। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдиाрд░ी рд╢्рд░ी рд╣ै, рд╢рдХ्рддि рд╣ै, рдЪिрддि рд╣ै। рдХрди्рдпा, рдкрдд्рдиी, рдЧृрд╣рдгी рд╕рд╣рдЪрд░ी рдПрд╡ं рдоाрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдд्рд░ी рдк्рд░ेрдо рдХी рдоूрд░्рддि рдПрд╡ं рдд्рдпाрдЧ рдХी рдк्рд░рддिрдоा рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै।
рдПрдХ рдУрд░ рддो рд╕्рдд्рд░ी рдХे рдоाрддृ рд░ूрдк рдХा рджैрд╡ीрдХрд░рдг рдХрд░ рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдЙрд╕े рдкрдЬрдиीрдп рддрдеा рд╡ंрджрдиीрдп рдШोрд╖िрдд рдХрд░рддा рд╣ै рддो рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рд╡рд╣ी рд╕рдоाрди рдЙрд╕े рдоाрдпा, рдн्рд░рдо рдХा рдХाрд░рдг рдмрддाрддा рд╣ै। рд░рд╣рд╕्рдпрд╡ाрджी рд╕ंрддों рдиे рд╕्рдд्рд░ी рдХो рдоाрдпा рдХрд╣ा рдЬिрд╕рд╕े рдз्рд╡рдиिрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдкुрд░ुрд╖ рдХो рдкрдердн्рд░рд╖्рдЯ рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рд╖рдбрдпंрдд्рд░рдХाрд░ी рд╢рдХ्рддि рдХрд╣ा рд╣ै। рд╕्рдд्рд░ी рдХी рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рд╕्рдеिрддि рд╕рджा рд╕े рдЕрдзीрдирд╕्рдпрддा рдХी рд╣ी рд░рд╣ी рд╣ै, рдкुрдд्рд░ी, рдмрд╣рди, рдкрдд्рдиी, рдоाрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡рд╣ рд╕рджैрд╡ рдкिрддा, рднाрдИ, рдкрддि рдФрд░ рдкुрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкुрд░ुрд╖ рдХे рдЖрдзीрди рд╣ी рд░рд╣ी рд╣ै। рдЙрд╕े рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдоाрдЬ рдиे рд╕рджैрд╡ рдкुрд░ुрд╖ рдХे рдЕрдзीрди рдФрд░ рдЖрд╢्рд░िрдд рд╣ी рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै। рд╕्рдд्рд░ी рдХो рд╕рдоाрдЬ рдиे рд╕рджैрд╡ рдкрд░ाрд╡рд▓ंрдмी рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП рдмाрдз्рдп рдХिрдпा। рд╕्рдд्рд░ी рдХी рд╕्рд╡ेрдЪ्рдЫा рдФрд░ рд╕्рд╡рдЫंрджрддा рдХो рд╕рджिрдпों рд╕े рдкुрд░ुрд╖ рд╣рд░рддा рд╣ी рд░рд╣ा рд╣ै। рд╡िрдЦ्рдпाрдд рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рд▓ेрдЦिрдХा рд╕ीрдоोрди рдж рдмूрдЖ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕्рдд्рд░ी рдкैрджा рдирд╣ीं рд╣ोрддी, рдмрдиा рджी рдЬाрддी рд╣ै। рдпрд╣ рддो рд╢рдд рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╕рдд्рдп рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддी рд╣ै।
19рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдЕंрдд рдоें рд╡ोрд▓्рд╕्рдЯрди рдХ्рд░ाрдл्рдЯ, рдЬाрди рд╕्рдЯुрдЕрд░्рдЯ рдоिрд▓, рдЬрд░्рдорди рдЧ्рд░ीрдпрд░ рдЖрджि рдкрд╢्рдЪिрдоी рдЪिंрддрдХों рдиे рдиाрд░ी рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा। рдЗрд╕ рдЖрди्рджोрд▓рди рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рднाрд░рдд рдоें рднी рд╣ुрдЖ। рд░ाрдЬाрд░ाрдо рдоोрд╣рдирд░ाрдп, рдИрд╢्рд╡рд░рдЪрди्рдж्рд░ рд╡िрдж्рдпाрд╕ाрдЧрд░, рдХेрд╢рд╡рдЪрди्рдж्рд░ рд╕ेрди, рджрдпाрдиंрдж рд╕рд░рд╕्рд╡рддी, рдмाрд▓рдЧंрдЧाрдзрд░ рддिрд▓рдХ рдЖрджि рдиे рднाрд░рдд рдоें рдирд╡рдЬाрдЧрд░рдг рдХाрд▓ рдоें рд╕्рдд्рд░ीрд╡ाрджी рдЖрди्рджोрд▓рди рдХो рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рд╕्рдд्рд░ी рдЬीрд╡рди рд╕े рдЬुрдбी рд╣ुрдИ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рдзाрд░्рдоिрдХ рдХुрдк्рд░рдеाрдУं рдФрд░ рдХुрд░ीрддिрдпों рдХो рдоिрдЯाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा।
рдЖрдЬ рдоाрдирд╡ рд╕рдн्рдпрддा рдЕрдкрдиे рдЪрд░рдо рдЙрдд्рдХрд░्рд╖ рдХा рджंрдн рднрд░рддी рд╣ै рдХिрди्рддु рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рджрд╢ा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рдЕрдд्рдпंрдд рджрдпрдиीрдп рдмрдиी рд╣ुрдИ рд╣ै। рдЖрдЬ рд╣рдо рдЖрдзुрдиिрдХ рдпुрдЧ рдоें рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╢рдХ्рддिрдХрд░рдг, рдиाрд░ी рд╕рдоाрдиाрдзिрдХाрд░, рдиाрд░ी-рдЖрдд्рдо- рд╕рдо्рдоाрди, рдиाрд░ी рдоुрдХ्рддि, рдиाрд░ी рдЕрд╕्рддिрддा рдХी рдмाрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं, рдХिрди्рддु рдЖрдЬ рднी рдиाрд░ी рдХी рд╕्рдеिрддि рдЧंрднीрд░ рд╣ै। рдЖрдЬ рднी рдиाрд░ी рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмрди्рдз рд▓рдЧाрдпे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं, рдпрд╣ рдЙрд╕рдХे рд╢ोрд╖рдг рдХी рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рдиाрд░ी рдХे рдк्рд░рддि рд╣ोрдиेрд╡ाрд▓े рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рдХा рдХेрд╡рд▓ рдмाрд╣рд░ी рд░ूрдк рдмрджрд▓рддा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рдкीрдЫे рдиिрд╣िрдд рдХрдИ рдХाрд░рдг рдФрд░ рдоाрдирд╕िрдХрддा рд╡рд╣ी рд░рд╣рддी рд╣ै।
рдкिрддृрд╕рдд्рддा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдФрд░рддों рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд░рдЦрдиे рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рджрдмाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╣िंрд╕ा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╣िंрд╕ा, рдШрд░ेрд▓ू рд╣िंрд╕ा, рдпौрди рд╣рдорд▓ा, рдХाрдо рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣िंрд╕ा, рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпाрдХ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдкрд░ рд╣िंрд╕ा, рдиिрдЪрд▓े рддрдмрдХे рдХी рд╕्рдд्рд░ी рдХा рдпौрди рд╢ोрд╖рдг рдФрд░ рд╣िंрд╕ा, рд░ाрдЬрдХीрдп рд╣िंрд╕ा рдЖрджि рдХрдИ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ैं। рднाрд░рддीрдп рдкुрд░ुрд╖ рдк्рд░рдзाрди рд╕рдоाрдЬ рдоें рдиाрд░ी рд╢ोрд╖рдг рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╣ोрддा рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЬрди्рдо рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рд╣ी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрд╡ं рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдЬीрд╡рди рд╕्рддрд░ рдкрд░ рднेрджрднाрд╡ рдХो рд╕рд╣рддे рд╣ुрдП рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рд╢्рдиों рд╕े рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рдиा рдкрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै।
рджेрд╡рджाрд╕ी рдХी рдк्рд░рдеा, рд╡ेрд╢्рдпा рдХे рд░ूрдк рдоें рдХोрдаे рдкрд░ рдиाрдЪрдиा рдЖрджि। рд░рдЦैрд▓ рдмрдиाрдХрд░ рджिрд▓ рдмрд╣рд▓ाрдиा рдПрд╡ं рди рдЬाрдиे рдФрд░ рдХ्рдпा-рдХ्рдпा рд╣ै। рдХुрдЫ рдЬाрддि рдоें рддो рдШрд░ рдХी рдкрдд्рдиी рд╢ोрднा рдПрд╡ं рд╕рдо्рдоाрди рдХे рд▓िрдП рд╣ोрддी, рдЕрди्рдп рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХो рдЙрдирдХे рдЖрди- рдмाрди-рд╢ाрди рдХे рд▓िрдП рд░рдЦрддे рд╣ैं।
рдн्рд░ूрдгрд╣рдд्рдпा : рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдзुрдиिрдХ рдпुрдЧ рдоें рднी рдХрдИ рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рд▓рдб़рдХी рдмрдирдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдоाрд░рдиा, рдн्рд░ूрдг рд╣рдд्рдпा рдпा рд╕рдб़рдХों рдкрд░ рдЫेрдбрдиा рд╣рдо рджेрдЦрддे рд╣ैं। рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд╕рдоाрди рд▓рдб़рдХी рднी рдкрдв़ рд▓िрдЦ рдХрд░ рд╕рдм рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдкрд░ рднी рднेрджрднाрд╡ рдХी рджृрд╖्рдЯि рддो рд╡ैрд╕ी рд╣ी рд╣ै। рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै рдХि рд╕्рдд्рд░ी рдЕрдкрдиे рдорди рдоें рдЕрдкрдиी рдЬाрддि рдХे рдк्рд░рддि, рдЙрдЪ्рдЪрднाрд╡ рд░рдЦे рдПрд╡ं рдкुрдд्рд░ी рдХो рдЬрди्рдо рджेрдиे рдоें рд╣िрдЪрдХिрдЪाрдП рдирд╣ीं। рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдЖрдорд░्рдд्рдпрд╕ेрди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░- рдн्рд░ूрдгрд╣рдд्рдпा рдХे рдХाрд░рдг рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рд▓рдЧрднрдЧ 6 рдХрд░ोрдб़ рдпुрд╡рддिрдпाँ рдЕрдкрдиी рдЬाрди рдЧрд╡ाँрддी рд╣ै।
рджрд╣ेрдЬ : рд╕рдоाрдЬ рдоें рджрд╣ेрдЬ рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рднाрд╖рдг рджेрдиेрд╡ाрд▓े рднी рджрд╣ेрдЬ рд▓ेрддे рд╣ैं। рджрд╣ेрдЬ рдХे рд╣ोрдб़ рдоें рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдордз्рдпрд╡рд░्рдЧीрдп рд▓рдбрдХिрдпाँ 30-35 рдХी рдЙрдо्рд░ рддрдХ рдЕрд╡िрд╡ाрд╣िрдд рд░рд╣рдиे рд▓рдЧी рд╣ैं। рд▓рдб़рдХों рдХा рд╢िрдХ्рд╖ा рдПрд╡ं рд╕ेрд╡ा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рджрд╣ेрдЬ рдХा рдЖрдзाрд░ рд╣ै। рджрд╣ेрдЬ рд╣ेрддु рдЕрдиेрдХ рдмрд╣ुрдПँ рдЬрд▓ाрдпी рдЬाрддी рд╣ैं। рджेрд╢ рдоें рдХेрд╡рд▓ рджрд╣ेрдЬ рдХे рдХाрд░рдг 6000 рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рдоाрд░ी рдЬाрддी рд╣ै।
рд╡िрд╡ाрд╣ : рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд╕рдордп рд▓рдб़рдХेрд╡ाрд▓े-рд▓рдб़рдХी рд╕े рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫрддे рд╣ैं। рд▓рдб़рдХा рдЕрдкрдиे рдорди рдкрд╕ंрдж рдЧोрд░ी, рд╕ुрди्рджрд░ी, рдкрдв़ी-рд▓िрдЦी, рдмрд╣ुрдд рджрд╣ेрдЬ рд▓ाрдиेрд╡ाрд▓ी рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рддा рд╣ै рдкрд░ рд▓рдб़рдХी рдХी рдкрд╕ंрдж рдпा рдиा рдкрд╕ंрдж рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдмाрдж рдкрдд्рдиी рдХा рдХाрд░्рдп рдкрддि, рд╕ाрд╕, рд╕рд╕ुрд░ рдХी рд╕ेрд╡ा, рдмрдЪ्рдЪों рдХा рдкाрд▓рди рдкोрд╖рдг рдХрд░рдиा рдПрд╡ं рдЦाрдиा рдмрдиाрдиा рд╣ै। рдФрд░ рдкрддि рд╕рдм рдЬрдЧрд╣ों рдХा рдЧुрд╕्рд╕ा рдкрдд्рдиी рдкрд░ рдиिрдХाрд▓рддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рдКрдкрд░ рдХिрддрдиा рднी рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░, рдоाрд░-рдкीрдЯ рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рд╡рд╣ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдХрд╣рддी рдХ्рдпोंрдХि рдкрддि рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ै। рдкрддि рд╡िрд╡ाрд╣ेрдд्рддрд░ рд╕рдо्рдмрди्рдз рд░рдЦрдиे рдкрд░ рднी рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рд╕्рдд्рд░ी рд╕рд╣рддी рд░рд╣рддी рд╣ै।
рдЕрдирдоेрд▓ рд╡िрд╡ाрд╣ : рдЧрд░ीрдмी рдПрд╡ं рджрдЬेрд╣ рд╣ेрддु рдзрди рди рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЕрдирдоेрд▓ рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдмूрдв़े рдорд░्рдж рдХे рд╕ाрде рдЬрд╡ाрди рд▓рдб़рдХी рдЦुрд╢ рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХрддी рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рдРрд╕े рдЕрдиेрдХ рдпुрд╡рддिрдпाँ рд╣ै, рдЬो рдЕрдирдЪाрд╣े рдкрддि рдХे рд╕ाрде рдЬीрд╡рди рдпाрдкрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╡рд╢ рд╣ैं।
рд╡ेрд╢्рдпाрдЬीрд╡рди : рд╡ेрд╢्рдпा рдмрдирдиे рдХे рдкीрдЫे рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡िрд╡рд╢рддाрдПँ рд╣ोрддी рд╣ैं। рдХрднी рд╕्рд╡рдпं рдкिрддा рдкैрд╕ों рдХे рд▓िрдП рдмेрдЯी рдХो рджूрд╕рд░ों рдХे рд╣ाрде рдмेрдЪрддे рд╣ैं рддो рдХрднी рд╕्рд╡рдпं рдкрддि рд╣ी рдЙрд╕े рдЗрд╕ рдирд░рдХ рдоें рдврдХेрд▓рддे рд╣ैं। рдХрднी-рдХрднी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрд╖рдорддाрдУं рд╕े рдордЬрдмूрд░ рд╣ो рд╡ैрд╢्рдпाрд╡ृрдд्рддि рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ рдШृрдгिрдд рдХाрд░्рдп рдХो рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдХा рдкрддि рд╣ी рдЙрд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЖрдЬрдХрд▓ рд╕ेрдХ्рд╕ рд╡рд░्рдХрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрд╣ुрдд рдмрдв़ рд░рд╣ी рд╣ै।
рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ : рд╕рдоाрдЬ рдоें рд░िрд╢्рддों рдХे рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХो рднूрд▓рдХрд░ рдмेрдЯी рд╕рдоाрди рдмрд╣ू рдкрд░ рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░ рдЙрд╕े рдоाрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕рдо्рдоाрди рдФрд░ рдорд░्рдпाрджा рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдиिрд╕्рд╕рд╣ाрдп рдФрд░рддों рдХो рдиिрд░्рджрдпी рдкुрд░ुрд╖ рдЕрдкрдиी рд╡ाрд╕рдиा рдХा рд╢िрдХाрд░ рдмрдиा рд░рд╣ा рд╣ै। рд╕рдб़рдХ рдкрд░ рдШूрдордиेрд╡ाрд▓ी рд╡िрдХ्рд╖िрдк्рддों рдХे рд╕ाрде рднी рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рдиाрд░ी-рддрд╕्рдХрд░ी рдХा рдзंрдзा рддो рдЪрд░рдо рдкрд░ рд╣ै।
рд╡िрдзрд╡ा : рд╡िрдзрд╡ा рдХी рджुрд░्рдЧрддि рддो рдХिрд╕ी рд╕े рдЫिрдкी рдирд╣ीं рд╣ै। рд╕рдоाрдЬ рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрдзрд╡ा рдкрд░ рдЕрдиेрдХ рдмंрдзрди рд▓ाрджे рдЬाрддे рд╣ैं। рдпुрд╡ा рд╣ो рддो рд╣рд╡рд╕ рдкूрд░्рддि рдХा рд╕ाрдзрди рдмрдиा рджेрддे рд╣ैं। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдоाрдЬ рдоें рдмाрд▓िрдХाрдУं рдХे рд╕ाрде рдпौрди рд╢ोрд╖рдг рдХे рдоाрдорд▓े рдмрдв़े рд╣ैं। рдЯी.рд╡ी. рдФрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдЬрдЧрдд् рдХे рдк्рд░рддाрдк рд╕े рджेрд╣-рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдзंрдзों, рдлैрд╢рди рдк्рд░рджрд░्рд╢рдиिрдпों рд╕े рд▓рдб़рдХिрдпों рдХो рдмिрдХाрдК рдЬिрд╕्рдо рдЬैрд╕ा рджिрдЦा рд░рд╣े рд╣ैं।
рдХाрдордХाрдЬी рдиाрд░ी : рдЖрдЬ рднी рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖ рдХा рдЬीрд╡рди рдкाрд░рд╕्рдкрд░िрдХ рд╕рд╣рднाрдЧिрддा рдХा рдирд╣ीं рд╣ै। рдЕрдкрдиी рднी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ 'рд╕्рдд्рд░ी' рдХी рдкाрд░ंрдкाрд░िрдХ рдЫрд╡ि рдХो рднूрд▓рдиा рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдШрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рдж्рд╡िрдкрдХ्рд╖ीрдп рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рдХो рдмрдЦूрдмी рдиिрднाрдП। рдХैрд░िрдпрд░ рдФрд░ рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпों рдХो рдвोрддे рдвोрддे рдпुрдЧीрди рдиाрд░ी рдЕрдкрдиी рдХोрдорд▓ рд╕्рд╡рдк्рди рд╕ंрд╡ेрджрдиाрдУं рдХो рднूрд▓ рдЧрдИ рд╣ै। рдЕрдм рдиाрд░ी рдЙрдЪ्рдЪрд╢िрдХ्рд╖िрдд, рдХाрдордХाрдЬी, рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмी рдФрд░ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдХे рдХाрд░рдг рдЕрдкрдиे 'рдЕрд╣ं' рдФрд░ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдиिрд░ंрддрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖рд╢ीрд▓ рд░рд╣рддी рд╣ैं।
рдЖрдЬ рдиाрд░ी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рд╡ाрд╡рд▓ंрдмрди рд╣ेрддु рдЬрдм рдШрд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдХрджрдо рд░рдЦрддी рд╣ै рддो рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЙрдирдХी рджैрд╣िрдХ рдПрд╡ं рдоाрдирд╕िрдХ рд╢ोрд╖рдг рд╣ोрддा рд╣ै। рджрдл्рддрд░ों рдоें рдкुрд░ुрд╖ рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ोрдиेрд╡ाрд▓े рдпौрди-рд╢ोрд╖рдг рд╕े рднी рдЖрдЬ рдиाрд░ी рдд्рд░рд╕्рдд рд╣ै। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдиाрд░ी рдХे рд╕ाрдордиे рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рд╢्рди рдПрд╡ं рд╕ंрдШрд░्рд╖ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рд╡рд╣ рдЙрдирдХो рд╕ुрд▓рдЭाрддे рд╣ुрдП рдзीрд░े-рдзीрд░े рдЖрдЧे рдмрдв़ рд░рд╣ी рд╣ै।
рд╕рдоाрдЬ рдХा рджрд░्рдкрдг рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╣ै। рд╕рдордХाрд▓ीрди рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЕрдиुрднूрддि рдХी рдк्рд░ाрдоाрдгिрдХрддा рдФрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рдХे рдк्рд░рддि рдк्рд░рддिрдмрдж्рдзрддा рдХो рдорд╣рдд्рд╡ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрджрд░्рднों рд╕े рдЧрд╣рд░े рд░ूрдк рд╕े рдЬुрдб़рдХрд░ рд╕рдорд╕ाрдордпिрдХ рд╕्рдеिрддिрдпों рдХो рдкрд╣рдЪाрдирддे рд╣ुрдП рд╕рдордХाрд▓ीрди рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдХे рдЬрдЯिрд▓, рдЧрд╣рд░े рд╕ाрд░ों рдХो рд╕ाрдордиे рд▓ाрдпा рдЬाрдп। рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдЕрдкрдиी рдЦुрд▓ी рдЖँрдЦों рд╕े рдЧрд╣рди рдЪिंрддрди рдФрд░ рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢ाрд▓ рдк्рд░рддिрднा рдПрд╡ं рд╕ृрдЬрдиाрдд्рдордХ рд╢рдХ्рддि рд╕े рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рджрд░्рдкрдг рдоें рдЬीрд╡рди рдХो рджेрдЦрддा рд╣ै, рд╕рдордЭрддा рд╣ै рдФрд░ рдЧрд╣рди рдЕрдиुрднूрддिрдпों рд╕े рдПрдХ рдирдпा рдоाрд░्рдЧ рдк्рд░рд╢рд╕्рдд рдХрд░рддा рд╣ै।
рд╢рддाрдм्рджिрдпों рд╕े рдЙрдд्рдкीрдбिрдд, рдЕрдкрдоाрдиिрдд, рд▓ांрдЫिрдд, рдЙрдкेрдХ्рд╖िрдд, рдк्рд░рддाрдб़िрдд, рджрд▓िрдд, рдиाрд░ी рдЖрдзुрдиिрдХ рдпुрдЧ рдоें рдЕрдкрдиी рдЕрд╕्рдоिрддा рдХो рдкुрдиः рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдХрд░рдиे рдХा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдЖрд░ंрдн рдХрд░ рдЪुрдХी рд╣ै। рд╣िрди्рджी рдоें рдиाрд░ीрд╡ाрджी рд▓ेрдЦрди рдХी рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рдкрд░ंрдкрд░ा рдХो рд╕ंрдкुрд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд▓ेрдЦिрдХाрдУं рдоें рдорд╣ाрджेрд╡ी рд╡рд░्рдоा, рдоृрдгाрд▓ рдкाрдг्рдбे, рдоैрдд्рд░ेрдпी рдкुрд╖्рдкा, рдиाрд╕िрд░ाрд╢рд░्рдоा, рд╕ुрдорди рд░ाрдЬे, рдЕрдиाрдоिрдХा, рдордзु рдХंрдХाрд░िрдпा, рддрд╕рд▓ीрдоा рдирд╕рд░ीрди, рд╕ुрдзा рдЕрд░ोрдбा рдЖрджि рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ैं। рдЗрди рд▓ेрдЦिрдХाрдУं рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдмрджрд▓рддे рд╣ुрдП рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдоें рдиाрд░ी рд╢ोрд╖рдг рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╕рдоाрдЬ рдХो рдЪैрддрди्рдпрд╡ाрдж рдмрдиाрдиे рдХा рдиिрд░ंрддрд░ рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।
рд╣рд░ рд╡рд░्рд╖ рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдЖрда рдоाрд░्рдЪ рдХो рдЕंрддрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╣िрд▓ा рджिрд╡рд╕ рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ैрдХрдб़ों рд╕ंрдЧोрд╖्рдаिрдпाँ рдЖрдпोрдЬिрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕рдмрдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рд╕рд░рдХाрд░ी рдЖрдХрдбों рдХे 78 рд╣рдЬ़ाрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХा рдк्рд░рд╕рд╡ рдХे рджौрд░ाрди рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। 15 рдоिрдирдЯ рдкрд░ рдЬрд╣ाँ рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा рдЫेрдб़рдЫाрдб़ рдХी рд╢िрдХाрд░ рдХी рд╢िрдХाрд░ рд╣ोрддी рд╣ै। рд╡рд╣ीं рд╣рд░ 53 рдоिрдирдЯ рдкрд░ рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा рдпौрди- рд╢ोрд╖рдг рддो рд╣рд░ 29 рдоिрдирдЯ рдкрд░ рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рдХी рд╢िрдХाрд░ рд╣ोрддी рд╣ै।
рд╕рдоाрдЬ рдХो рдПрдХ рдмाрд░ рдиाрд░ी рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕ोрдЪрдХрд░ рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓ рдиिрд░्рдгрдп рд▓ेрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдмिрдиा рдкुрд░ुрд╖ рдХा рдХाрд░्рдп рдЕрдкूрд░्рдг рд╣ोрддा рд╣ै рддो рдиाрд░ी рдХे рдмिрдиा рдирд░ рдХा рдЬीрд╡рди рднी рдЕрдкूрд░्рдг рд╣ै। рдЖрдЬ рдЙрдд्рддрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдиाрд░ी рдоाрдирд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рдоाрдирд╡ीрдпрддा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдоांрдЧ рд░рд╣ी рд╣ै।
- рдЯी. рдоाрдзрд╡ी
рдпे рднी рдкрдв़ें; рдоाрд▓рддी рдЬोрд╢ी рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдЪिрдд्рд░िрдд рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдпрдеाрд░्рде : Malti Joshi Stories in Hindi