Premchand Par Kavitayen : 5 Hindi Poems on Munshi Premchand
рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдкрд░ рдкाँрдЪ рдХрд╡िрддाрдПँ : рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдХेрд╡рд▓ рдордиोрд░ंрдЬрди рдПрд╡ं рд╡िрд▓ाрд╕ рдХी рд╡рд╕्рддु рди рдоाрдирдХрд░ рдЙрд╕े рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХा рдПрдХ рд╕рд╢рдХ्рдд рд╕ाрдзрди рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдПрдХ рдпुрдЧ рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдеे। рдЙрдирдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рд╡рд╣ी рд╕рдд् рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рдЪिрди्рддрди рдПрд╡ं рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рдХा рднाрд╡ рдкрд░िрд▓рдХ्рд╖िрдд рд╣ोрддा рд╣ै рддрдеा рдЬो рдкाрдардХों рдХे рдорди рдоें рдЧрддि, рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдЪेрддрдиा рдФрд░ рдмेрдЪैрдиी рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЬाрдЧृрдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬाрдЧрд░ूрдХ рдмрдиाрддा рд╣ै। рдЬрдирддा рдЬрдиाрд░्рджрди рдХे рдкрдХ्рд╖рдзрд░ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рднाрд░рдд рдХे рдоूрд░्рдзрди्рдп рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдоें рд╕े рдПрдХ рдеे। рдпрдеाрд░्рдерд╡ाрджी рдЬीрд╡рди рджृрд╖्рдЯि, рдоाрдирд╡рддाрд╡ाрджी рдЪिрди्рддрди рд╕े рд╕рдорди्рд╡िрдд рд╣ो, рдЬрдирддांрдд्рд░िрдХ рдоूрд▓्рдпों рдХी рдкрд░िрд░рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдЬрдирд╡ाрджी рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХे рдкрдХ्рд╖рдзрд░ рдеे। рд╢ोрд╖िрддों, рджрд▓िрддों, рдиाрд░िрдпों, рдХिрд╕ाрдиों рдХे рд╣िрддों рдХी рдкрд░िрд░рдХ्рд╖рдг рдХो рд╣ी рдЕрдкрдиे рд╕рдордЧ्рд░ рд▓ेрдЦрди рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдоाрдирдиेрд╡ाрд▓े рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдПрдХ рдЬрдирд╡ाрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдеे। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╡े рд░ूрдв़िрдпों, рдЕंрдз-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ों рдПрд╡ं рдХुрдк्рд░рдеाрдУं рдХे рд╡िрд░ोрдзी рдеे। рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣े!
31 рдЬुрд▓ाрдИ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬрдпंрддी рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХрд╡िрддाрдПं, рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХा рдЬрди्рдо рдХाрд╢ी рдХे рд╕рдоीрдк рд▓рдорд╣ी рдЧांрд╡ рдоें рд╣ुрдЖ, рдЙрдирдХा рдмрдЪрдкрди рдХा рдиाрдо рдзрдирдкрдд рд░ाрдп рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡ рдеा। рдПрдХ рджрд░्рдЬрди рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдФрд░ рддीрди рд╕ौ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдХрд╣ाрдиिрдпां рд▓िрдЦी рд╣ै рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдиे, рдоाрдирд╕рд░ोрд╡рд░ рдиाрдо рд╕े рдЗрдирдХी рд╕рднी рдХрд╣ाрдиिрдпां рдЖрда рдЦंрдбों рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ै। рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдкрд╣рд▓े рдЙрд░्рджू рдоें рд▓िрдЦा рдХрд░рддे рдеे, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬрдоाрдиा, рд╕рд░рд╕्рд╡рддी, рдоाрдзुрд░ी, рдорд░्рдпाрджा, рдЪाँрдж, рд╕ुрдзा рдЖрджि рд╣िрди्рджी рдФрд░ рдЙрд░्рджू рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै। рд╣िрди्рджी рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рдЬाрдЧрд░рдг рддрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рд╣ंрд╕ рдХा рд╕ंрдкाрджрди рднी рдХिрдпा рд╣ै, рдЧोрджाрди рдЙрдирдХा рдЕंрддिрдо рдЙрдкрди्рдпाрд╕ (рд╕рдо्рдкूрд░्рдг) рдФрд░ рдоंрдЧрд▓рд╕ूрдд्рд░ рдЕрдзूрд░ा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ै। рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХा рдиिрдзрди 8 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1936 рдХो рд╣ुрдЖ, рдЖрдЗрдП рдорд╣ाрди рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд╡िрддाрдПं рдкрдв़рддे рд╣ैं। рдХрдеाрд╕рдо्рд░ाрдЯ рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдкुрдг्рдпрддिрдеि рдкрд░ рдЙрдирдХी рдпाрдж рдоें рдХрд╡िрддाрдПँ, рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдкुрдг्рдпрддिрдеि рдкрд░ рдХрд╡िрддा।
рдХрд▓рдо рдХे рдЬाрджूрдЧрд░ рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдкрд░ рд╣िрди्рджी рдХрд╡िрддाрдПँ
рд╣िंрджी рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХрдеाрдХाрд░ рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдкрд░ рдХрд╡िрддाрдПं : рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдкрд░ рд╣िрди्рджी рдХрд╡िрддा рдЕрдорд░ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी рдЧाрдеा рд╣ै, рдбॉ. рдк्рд░рддिрднा рдЧрд░्рдЧ рдХी рд╣िрди्рджी рдХрд╡िрддा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдкрд░, рдЕрдорд░ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी рдЧाрдеा рд╣ै рдХрд╡िрддा рд╣िрди्рджी рдоें, рдХрд╡िрддा рдХोрд╢ рдоें рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬрдпंрддी рдкрд░ рдЙрдирдХो рд╕्рдорд░рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╡िрддा, рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣िрди्рджी рдХрд╡िрддाрдПं, рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдкुрдг्рдпрддिрдеि рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХрд╡िрддा рдЕрдорд░ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी рдЧाрдеा рд╣ै।
1. рдЕрдорд░ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी рдЧाрдеा рд╣ै
рдЕрдорд░ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी рдЧाрдеा рд╣ै।
рдЬрди рдЬрди рдХे рдорди рдХी рднाрд╖ा рд╣ै।
рд╢ोрд╖рдХ рд╢ोрд╖िрдд рд╕рдо्рдмрди्рдзों рдХो
рд▓ेрдЦрди рдиे рд╕ाрдХाрд░ рдмрдиाрдпा;
рд╡ाрдгी рдоिрд▓ी рдЕрднाрд╡ों рдХो рднी
рдЕँрд╕ुрдЖрдпा рдЬीрд╡рди рдХा рд╕ाрдпा।
рдоाрдиो рдоौрди рд╡ेрджрдиा рд╡िрд╣ंрд╕ी
рдПрдХ рдЕрдиोрдЦी рдкрд░िрднाрд╖ा рд╣ै।।
рдХौрди рднूрд▓ рдкाрдпेрдЧा, рдЙрдирдХे
'рдзрдиिрдпाँ' 'рд╣ोрд░ी' рдФрд░ 'рдмुрдзिрдпा' рдХो;
'рд░ाрдд рдкूрд╕ рдХी' рдЫू рдЬाрддी рд╣ै
рдЕрдирдмोрд▓े рдорди рдХे рддाрд░ों рдХो।
рд╕िрд╕рдХ рдЙрдаा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕, рдХिрди्рддु
рдзुँрдзрд▓ाрдпी рд╕ी рдлिрд░ рднी рдЖрд╢ा рд╣ै।
рддुрдо्рд╣ीं 'рдорд╕ीрд╣ा' рд╣ो рдЙрд╕ рдпुрдЧ рдХे
рддुрдордиे рд╣ी рдирд╡-рджीрдк рдЬрд▓ाрдпा;
рд╕ंрд╡ेрджрдиा, рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि рдиे
рдХृрд╖рдХ рд╡рд░्рдЧ рдХो рдзैрд░्рдп рдмंрдзाрдпा।
рд╣िрди्рдж рдЬрдЧрдд рдХे рдз्рд░ुрд╡ рддाрд░े рд╣ो
рдЧрдЧрдиांрдЧрди рднी рдкुрд▓рдХाрдпा рд╣ै।।
рдЕрдорд░ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी рдЧाрдеा рд╣ै।
рдЬрди рдЬрди рдХे рдорди рдХी рднाрд╖ा рд╣ै ।।
- рдбॉ. рдк्рд░рддिрднा рдЧрд░्рдЧ
Poem on Munshi Premchand Jayanti
рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХे рдЪрд░рдгों рдоें рдХрд╡िрддा : рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдоें рдиिрд╣िрдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднाрд╡рдиा рдХे рдХाрд░рдг рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдиे рдЕрдкрдиे рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдоुрдХ्рддि рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХा рдкूрд░्рдгрддः рд╕рдорд░्рдерди рдХिрдпा рдеा। рдЙрдирдХा рдк्рд░рдердо рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ 'рд╕ोрдЬेрд╡рддрди' рдПрд╡ं рдЕंрддिрдо рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ 'рд╕рдорд░ рдпाрдд्рд░ा' рдХा рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдЬрдм्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдЬाрдиा рдЙрдирдХी рджेрд╢ рднрдХ्рддि рдХा рд╕рд╢рдХ्рдд рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै। рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХे рдПрдХ рдЕंрдЧ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬрдм рджेрд╢ рдоें рд╣िрди्рджी рдк्рд░рдЪाрд░ рдФрд░ рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХाрд░्рдп рдЬोрд░ों рдкрд░ рдЪрд▓ рд░рд╣ा рдеा। рддрдм рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рдХो рднрд▓ी-рднांрддि рд╕рдордЭрдХрд░ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдЙрд░्рджू рд╕े рд╣िрди्рджी рдХी рдУрд░ рдоुрдб़े। рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдУं рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдоृрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХा рд╕рд╢рдХ्рдд рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा। рдбॉ. рдЕрд╣िрд▓्рдпा рдоिрд╢्рд░ рдХी рдХрд╡िрддा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХे рдЪрд░рдгों рдоें। рдбॉ. рдЕрд╣िрд▓्рдпा рдоिрд╢्рд░ рдХी рдХрд╡िрддा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХे рдЪрд░рдгों рдоें।
2. рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХे рдЪрд░рдгों рдоें
рд╣ै рдХौрди рдмौрд░ рдЬो рдХрд░े рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा
рдлिрд░ рдоुрдЭрд╕े рд╣ी рдХ्рдпूँ рд░рдЦрддे рд╣ो рдпрд╣ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЕрднिрд▓ाрд╖ा
рдпुрдЧाрди्рддрдХाрд░ी рдпुрдЧ рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ, рдпुрдЧрд╕्рд░рд╖्рдЯा, рдпुрдЧрдж्рд░рд╖्рдЯा, рдпुрдЧ рд╕рдоाрдзाрди
рд╣े рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХंрдд, рдЬрдирддा рдХे рдордирдкрд╕ंрдж рдЖрдпाрдо
рдЧрдзाрд▓ंрдХाрд░ рдХो рдХрд░рддी рдоेрд░ी рд▓ेрдЦрдиी рдмाрд░-рдмाрд░ рдк्рд░рдгाрдо
рдеी рдорд╕ी рд╡рд╣ीं, рдеी рдХрд▓рдо рд╡рд╣ी, рдХाрдЧрдЬ рднी рд╡рд╣ीं
рдХिрди्рддु рдеा рд╕рдоा рдмाँрдзрдиे рд╡ाрд▓ा рдУрдЬрд╕्рд╡ी рдПрдХ рдорд╣ाрди
рдЬिрд╕рдиे рджी рдордз्рдпрдорд╡рд░्рдЧीрдп рдЬीрд╡рди рдХो рдирдпी рдкрд░िрднाрд╖ा
рд╣ै рдХौрди рдЬीрд░............................
рдЬрди рдорди рдХो рдЬाрдЧृрдд рдХрд░ рджрд▓िрддों рдХो рдХिрдпा рдЙрдЬाрдЧрд░
рдХिрд╕ाрди, рдкрдЯрд╡ाрд░ी, рджрд░िрдЦ рдФрд░ рдордЬрджूрд░ рд╣ुрдП рдЕрднिрдиेрддा
рдЭोрдкрдб़ी рдХी рдЬрд░्рдЬрд░рддा рдПрд╡ं рдиिрд░्рдзрдирддा рдХे рд╡िрд╖рдо рдоाрд░्рдЧ рдоें
рдоाрдирд╡рддा, рдзрд░्рдо, рдПрдХрддा рдиिрдоिрдд्рдд рдЦोрдЬी рд╕ाрдоाрдЬिрдХрддा
рдЙрджрдг्рдбрддा рдХрд░्рддрд╡्рдп рдкाрд▓рди рдмीрдЪ рд╕рдорди्рд╡рдп рдХी рдЖрдХांрдХ्рд╖ा рд╕े
рд╕рдЬाрдпी, рд╢ाрди्рддि, рд╕рдорди्рд╡рдп, рдордз्рдпрд╕्рдерддा рд╡ рд╕्рдеिрд░рддा
рд╣ूं, рд╣िрди्рджी рдФрд░ рдкाрд░рд╕ी рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╕рдо्рдоिрд╢्рд░рдг рд╕े
рд░рдЪ рджी рдЬिрд╕рдиे рдпрдеाрд░्рдерд╡ाрдж si рдирд╡ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рднाрд╖ा
рдлिрд░ рдоुрдЭрд╕े рд╣ी рдХ्рдпूं рдХрд░рддे............................
рдЬाрдд рдкाँрдд рддрдЬ рдЕрдоीрд░, рдЧрд░ीрдм, рд╣िрди्рджू, рдоुрд╕्рд▓िрдо, рд╕िрдЦ, рдИрд╕ाрдИ
рднाрд░рдд рд╡ाрд╕ी рд╕рдм рдХे рд╕рдм рд╣ैं рдЖрдкрд╕ рдоें рднाрдИ-рднाрдИ
рдлिрд░ рд╡рд╣ рдКँрдЪ-рдиीрдЪ рдХी, рдИрд░्рд╖्рдпा рдЬрд▓рди рдХी рдЗрд╕ рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдХी
рдк्рд░рдЪрдг्рдб рд╡िрдж्рд░ोрд╣ाрдЧ्рдиि рдХैрд╕े рдФрд░ рдХрд╣ाँ рд╕े рдЙрдордб़ рдЖрдИ
рдЗрд╕े рдоिрдЯा рд╕ाрдоाрдЬिрдХрддा рдФрд░ рдЖрджрд░्рд╢ рдХा рдкाрда рдкрдв़ाрдпें
рднрд░ рд╣ोрд░ी рдХे рдЪिрдд्рд░ांрдХрди рдоें рджी рдХрдеा рдХो рд╕рд░рд▓ рднाрд╖ा
рдоाрдиीрдиी рдХे рд░ंрдЧ рд░ूрдк рдХो рдоाрди рд╕рдо्рдоाрди рд╕े рд╕рдЬाрдпा
рд╡िрд╖рдп рд╡िрд╖ाрдж् рдХी рд▓рдб़िрдпों рд╕े рдЕрди्рддрд░्рдоुрдЦी рдорди рднрд░ рдЖрдпा
рд╕рд╣рдЬ рдЖрд╣्рд▓ाрдж рдк्рд░рд╕ाрдж рдХे рдХрдб़िрдпों рд╕े рдиाрд░ी рдХा рдкрд░िрд░рдХ्рд╖рдг
рдЗрд╕рдХी рд╡िрд╡िрдзрддाрдУं рд╕े рд╕ाрдордпिрдХ рдк्рд░рддिрдоाрди рдЙрднрд░ рдЖрдпा
рдмाँрдз рдЕрдорд░рддा рдХो рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╡ृрдХ्рд╖ рд╕े рд╕рдм рдорди рд▓рд╣рд░ाрдпा
рдХрдеा рд╡िрдзि рдоें рднрд░ рджी рдЬрди-рдЬрди рдХे рдорди рдХी рднाрд╖ा
рд╣े рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкुंрдЧрд╡ рд╢्рд░рдж्рдзा рдорд╣ाрди рд╡рдЯ рддुрдорд╕े рд░рд╣ा
рд╣рдоें рд╕рджा рд╕рдж् рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдк्рд░ाрдк्рддि рдХी рдЖрд╢ा
рд╣ै рдХौрди рд╡ीрд░ рдЬो рдХрд░े рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा
рдлिрд░ рдоुрдЭрд╕े рд╣ी рдХ्рдпूँ рд░рдЦрддे рд╣ो рдпрд╣ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЕрднिрд▓ाрд╖ा।
- рдбॉ. рдЕрд╣िрд▓्рдпा рдоिрд╢्рд░
Premchand Death Anniversary
рд╣िंрджी рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХрдеाрдХाрд░ рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдкрд░ рдХрд╡िрддा "рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж" рдХी рдзрд╡рд▓ рдЪाँрджрдиी : рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рд╕्рд╡рдпं рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдиे рджुःрдЦ рдПрд╡ं рдЧрд░ीрдмी рдХो рднोрдЧा рдеा। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдПрд╡ं рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдЧрд░ीрдмी рдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХा рдпрдеाрд░्рдердкрд░рдХ рдЕंрдХрди рдХिрдпा рдеा। рдЧांрдзी рдЬी рдХी рднांрддि рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж्рд░ рджрд▓िрддों рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддे рдеे। рдЙрди्рд╣ें рджिрд▓ рд╕े рдЪाрд╣рддे рдеे। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдаाрдХुрд░ рдХा рдХुрдЖँ, рд╕рдж्рдЧрддि, рджूрдз рдХा рджाрдо рдЖрджि рдХрд╣ाрдиिрдпों рддрдеा рдХрд░्рдорднूрдоि рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рджрд▓िрддों рдХी рджुःрд╕्рдеिрддि рдХा рдпрдеाрд░्рдердкрд░рдХ рдЪिрдд्рд░рдг рдХिрдпा рд╣ै। рд╢्рд░ी рднाрдЧрд╡рдд рдкाрдг्рдбेрдп 'рд╕ुрдзांрд╢ु рдХी рдХрд╡िрддा "рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж" рдХी рдзрд╡рд▓ рдЪाँрджрдиी।
3. "рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж" рдХी рдзрд╡рд▓ рдЪाँрджрдиी
рд╣े рдоाрдирд╡, рддुрдо рдЕрдкрдиे рдШрд░ рдХो 'рд╕ेрд╡ाрд╕рджрди' рдмрдиाрдУ।
'рдХрд░्рдорднूрдоि' рдзрд░рддी рдкрд░ рд░рд╣рдХрд░ рдХрд░्рдордкрди्рде рдЕрдкрдиाрдУ ।।
'рд░ंрдЧ рднूрдоि' рдпрд╣ рджुрдиिрдпा, рдЗрд╕рдоें рдЕрднिрдирдп рд╕рдлрд▓ рджिрдЦाрдУ।
рдк्рд░рдХृрддि 'рдиिрд░्рдорд▓ा' рдмुрд▓ा рд░рд╣ी рд╣ै, рдЗрд╕рд╕े рджूрд░ рди рдЬाрдУ ।।
'рдк्рд░ेрдоाрд╢्рд░рдо' рдоें рд░рд╣рдХрд░ рд╕ुрди्рджрд░ рдЧीрдд рдк्рд░ीрдд рдХा рдЧाрдУ।
'рдк्рд░рддिрдЬ्рдЮा' рдХрд░ рддुрдо рд╣рд░рдиे рдХी рдЬрдЧрдордЧ рджीрдк рдЬрд▓ाрдУं ।॥
рдкाрдиे рдХो 'рдмрд░рджाрди' 'рдХृрд╖्рдг' рд╕े рддुрдо рд╕ाрдзрдХ рдмрди рдЬाрдУ।
рдХрд░ो рд╕рджा 'рдЧोрджाрди' рдзрд░ा рдкрд░ рдкрдп рдХी рдзाрд░ рдмрд╣ाрдУ ।।
'рдЧрдмрди' рдмрд╣ुрдд рдШाрддрдХ рдкाрддрдХ рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рдкाрд╕ рди рдЬाрдУ।
'рдоाрдирд╕рд░ोрд╡рд░' рдоें рддुрдо рдЧोрддा рдмाрд░рдо्рдмाрд░ рд▓рдЧाрдУ ।।
рд╡िрдорд▓ 'рдк्рд░ेрдо рдХी рдмेрджी' рдкрд░ рддुрдо рдЬрди-рдЬрди рдХो рдмैрдаाрдУ।
рдХाрд╢ी, рдордЧрд╣рд░ рдФрд░ 'рдХрд░्рдмрд▓ा' рддुрдо рд╕рдмрдХा рдЧुрди рдЧाрдУ।॥
'рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж' рдХी рдзрд╡рд▓ рдЪाँрджрдиी рдоें рдЬрдЧ рдХो рдирд╣рд▓ाрдУ ।
рд╕рдорд░ाрдХुрд▓ рднू рдХे рдЖँрдЧрди рдоें рд╢ाрди्рддि рдз्рд╡рдЬा рдлрд╣рд░ाрдУं ।।
рдоुрдЭे рдЕрдзिрдХ рдХрд╣рдиा рдеा, рд▓ेрдХिрди рдеोрдб़ा рд╣ी рдХрд╣ рдкाрдпा।
рднूрд▓ рдЪुрдХ рд╣ो рдоाрдл, рд╕рдордЭ рдоें рдЬो рдЖрдпा рд╕ो рдЧाрдпा ॥
- рд╢्рд░ी рднाрдЧрд╡рдд рдкाрдг्рдбेрдп 'рд╕ुрдзांрд╢ु
Hindi Kavita on Munshi Premchand
рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рддुрдо рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж्рд░ рд╣ो рдХрд╡िрддा : рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдХे рд╕्рд╡рдк्рдиों рдПрд╡ं рд╕ंрдШрд░्рд╖ों рдХो рдкрд╣рдЪाрдирдиे рд╡ाрд▓े рддрдеा рдпुрдЧीрди рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХो рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХृрдд рд░ंрдЧрднूрдоि, рд╕ेрд╡ा рд╕рджрди, рдиिрд░्рдорд▓ा, рдЧोрджाрди, рдХрд░्рдорднूрдоि рдЖрджि рдЙрдкрди्рдпाрд╕, рд╕рд╡ा рд╕ेрд░ рдЧेрд╣ूँ, рдирд╢ा, рдИрджрдЧाрд╣, рдмूрдв़ी рдХाрдХी, рдоुрдХ्рддि рдоाрд░्рдЧ, рдЕрд▓्рдЧ्рдпोрдЭा, рдШрд░ рдЬрдоाрдИ, рдкूрд╕ рдХी рд░рдг рдПрд╡ं рдХрдлрди рдЖрджि рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рдЬрдирддा рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдирдХी рдкрдХ्рд╖рдзрд░рддा рдХे рдк्рд░рддीрдХ рд╣ैं। рдбॉ. рдХिрд░рдг рдмाрд▓ा рдЕрд░ोрдб़ा рдХी рдХрд╡िрддा рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рддुрдо рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж्рд░ рд╣ो।
4. рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рддुрдо рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж्рд░ рд╣ो
рд╢ुрдн рдХे рд╡ाрддाрдпाрди рд╕े рдЕрд╡рд▓ोрдХिрдд рдХрд░
рдлिрд░ рдЕрдиुрднрд╡ рд╕ाрдЧрд░ рдХी рдЧрд╣рд░ाрдИ рдЫूрдХрд░
рдЧрдж्рдпाрдХाрд╢ рдХे рдЭुрдЯрдкुрдЯ рдирдн рдкрд░
рдЫाрдП рддुрдо рдЪाрди्рдж, рдЪाँрджрдиी рдмрдирдХрд░
рдХिрдпा рд╕ाрд░्рдердХ рдеा рдиाрдо рдЕрдкрдиा,
рдУ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рд╡ाрд╣ рдХ्рдпा рдХрд╣рдиा ।।
рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдЙрдкрдЬ рдирд╣ीं рдеे рддुрдо
рдЕрдкрдиी рд╕्рд╡рдпं рдкрд╣рдЪाрди рдеे рддुрдо
рдЬैрд╕ा рди рд░рдЪा рдеा рддрдм рддрдХ рдХрд╣ीं
рдирд╡ рдХ्рд░ाрди्рддि рдХी рдЖрд╡ाрдЬ рдеे рддुрдо
рдХिрдпा рд╕ाрд░्рдердХ рдеा рдиाрдо рдЕрдкрдиा,
рдУ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рд╡ाрд╣ рдХ्рдпा рдХрд╣рдиा ।।
рдХोрд░े рдпрдеाрд░्рде рдХी рдЦुрд╢्рдХ рдХाрдпा
рдкрд░ рдЧंрдзी рдЪрди्рджрди рдХी рд▓ेрдк рдеे рддुрдо
рдЖрджрд░्рд╢ рдХे рдКрд░्рдз्рд╡ рдирдЬाрд░ों рдХे
рдзрд░рддी рдкрд░ рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдеे рддुрдо
рдХिрдпा рд╕ाрд░्рдердХ рдеा рдиाрдо рдЕрдкрдиा,
рдУ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рд╡ाрд╣ рдХ्рдпा рдХрд╣рдиा ।।
рд░рд╣ेрдЧा рдЬрд╣ाँ рд╕ंрд╕ाрд░ рд╣िрди्рджी рдХा
рд╡рд╣ाँ рдХी рд░рд╣ोрдЧें рдЧूंрдЬ рддुрдо
рд╕рджा рд╕рджा рдЖрдк्рд▓ाрд╡िрдд рдХрд░рддा
рдЕрдорд░ рд╣िрди्рджी рдХी рдоुрд╕्рдХाрди рд╣ो рддुрдо
рдХिрдпा рд╕ाрд░्рдердХ рдеा рдиाрдо рдЕрдкрдиा,
рдУ рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рд╡ाрд╣ рдХ्рдпा рдХрд╣рдиा।
- рдбॉ. рдХिрд░рдг рдмाрд▓ा рдЕрд░ोрдб़ा
Poetry on Munshi Premchand
рдХрд╡िрддा рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी : рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдиे рдЕрдкрдиे рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдиाрд░ी рдХी рдЧрд░िрдоा рдХी рдкрд░िрд░рдХ्рд╖рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े, рдЙрд╕рдХी рдоुрдХ्рддि рдХो рдордиुрд╖्рдпрддा рдХी рдоुрдХ्рддि рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓े, рдЬрдирддा рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдПрд╡ं рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХा рдирдпा рд░ाрд╕्рддा рдЦोрдЬрдиे рд╡ाрд▓े, рдкрд░ाрдЬрдп рд╣ी рдоाрдирд╡ीрдп рд╡िрдЬрдп рдХा рдк्рд░рдердо рд╕ोрдкाрди рд╣ै-рдРрд╕ा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े, рдкрд░рддंрдд्рд░ рджेрд╢ рдоें рдЬीрдиे рд╕े рдорд░рдиा рдмेрд╣рддрд░ рд╣ै рдРрд╕ा рдХрд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рднाрд░рдд рдХे рд╣ी рдирд╣ीं рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ैं। рдХृрд╖рдХों рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рдирдИ рдЪेрддрдиा рдХे рд╕ंрд╡ाрд╣рдХ рд╡े рдПрдХ рдЕрд╕ाрдзाрд░рдг рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдеे। рдирд▓िрдиीрдХाрди्рдд рдХी рдХрд╡िрддा рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी।
5. рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी
рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी
рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा рд╣рд░
рд╣ोрд░ी рдзрдиिрдпा।
рджेрддा рдЙрдзाрд░
рди рдмрдиिрдпा, рдХрд░े рдХ्рдпा
рднूрдЦी рдзрдиिрдпा ?
рд╢ोрд╖рдг рд╣ोрддा
рд░рд╣ेрдЧा, рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж
рдЬीрддा рд░рд╣ेрдЧा।
рдзूрдк рдХा рдХोрдЯ
рдкрд╣рди рдХाँрдк рд░рд╣ा
рд╣ोрд░ी рдХा рдмेрдЯा।
рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХी
рдмोрд░рд╕ी рд╣ुрдИ рд╡िрджा
рдХाँрдкрддा рдмूрдв़ा।
'рдХрд░्рдорднूрдоि' рднी
рдХрдо рдирд╣ीं рдкाрд░्рде рдХे
рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕े।
рдЧाрдп рдоाрд░ рдХे
рдЪрд░्рдо рджाрди рдХ्рдпा рдпрд╣ी
рдЕрд░े 'рдЧोрджाрди'?
рд╕ुрдиो рдорджрди
рджिрд▓्рд▓ी рд╡ाрд▓े рдмिрд╕рд░े
'рд╕ेрд╡ा рд╕рджрди'?
рднाрд░рдд рдоाँ рд╕ी
'рдиिрд░्рдорд▓ा' рд╣рдЯ рдЧрдИ
рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рд╕े।
рднрдЯрдХ рд░рд╣ा
'рдоाрди рд╕рд░ोрд╡рд░' рдХा
'рд╣ंрд╕' рджिрд▓्рд▓ी рдоें।
'рд▓рдорд╣ी' рдЧाँрд╡
рдЦрдб़ा рд╣ै рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдоें
рдХрдеाрдХाрд░ рдХी।
рд╕्рдоाрд░рдХ рд╣ोрдиा
рдХ्рдпा, 'рд▓рдорд╣ी' рдЧाँрд╡ рддो
рд╕्рд╡рдпं рд╕्рдоाрд░рдХ।
- рдирд▓िрдиीрдХाрди्рдд
рдпрд╣ рдХрд╣рдиा рдЕрддिрд╢्рдпोрдХ्рддि рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдмीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХी рднाрд░рддीрдп рдкीрдб़ा, рдд्рд░ाрд╕рджी рдФрд░ рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдХा рдорд╣ाрди् рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдЧ्рд░ेрдЬ़ी рд░ाрдЬ, рд╕ाрдоंрддрд╡ाрдж, рдЬрдоींрджाрд░ी, рдорд╣ाрдЬрдиी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдЖрджि рдХो рдЪुрдиौрддी рджी рдеी। рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рдЖрд╢ा рдЬ्рдпोрддि рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХाрд▓рдЬрдпी рдХрдеाрдХाрд░ рд╣। рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЖрдЬ рдЬрдм рд╡िрдШрдЯрдирдХाрд░ी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХा рдмोрд▓рдмाрд▓ा рд╣ै, рдЬाрддि рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рд╡ृрдж्рдзि рд╣ुрдИ рд╣ै, рдиाрд░ी рдоुрдХ्рддि рдЖंрджोрд▓рдиों рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдиाрд░ी рдЙрдд्рдкीрдб़рди рдоें рдЗрдЬाрдлा рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдкंрдЪрд╡рд░्рд╖ीрдп рдпोрдЬрдиाрдУं рдХे рдХाрд░्рдпाрди्рд╡рдпрди рдХे рдмाрдж рднी рдХिрд╕ाрдиों-рдЦेрддिрд╣рд░ рдордЬрджूрд░ों рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдХोрдИ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ुрдзाрд░ рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ рд╣ै, рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдЕрдзिрдХांрд╢ рджрд▓िрддों рдХी рджुःрдЦ рд╕्рдеिрддि рдмрджрд▓ी рдирд╣ीं рд╣ै-рдРрд╕े рд╕рдордп рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдФрд░ рдЙрдирдХा рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЖрдЬ рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рдФрд░ рднी рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рдмрди рдЧрдпे рд╣ैं।
рдпे рднी рдкрдв़ें; рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬрдпंрддी рдкрд░ рдЙрдирдХे рдкाрдд्рд░ों рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдХुрдЫ рджोрд╣े