рдл्рд░ाрдпрдб рдХा рд╕्рд╡рдк्рди рд╕िрдж्рдзांрдд 'рдЕрд╢्рдХ' рдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें

Dr. Mulla Adam Ali
0

Austrian neurologist Sigmund Freud theory Principles of Dreams in the context of the novels of Upendranath Ashk. Hindi Novels.

Freud's Principles of Dreams theory in the context of the novels of 'Ashk'

Freud's Principles of Dreams theory

Sigmund Freud Theory Principles of Dreams and Upendranath Ashk Novels

рдл्рд░ाрдпрдб рдХा рд╕्рд╡рдк्рди рд╕िрдж्рдзांрдд 'рдЕрд╢्рдХ' рдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें

рдк्рд░рд╕्рддाрд╡рдиा рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдирдпा рд╡िрд╖рдп рдирд╣ीं рд╣ै। рд╣рдоाрд░े рдкूрд░्рд╡рдЬों рдиे рдЙрд╕ рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рдкрд╣рд▓े рд╣ी рд╡िрдЪाрд░ рдХिрдпा рд╣ै। рд╡े рдоाрдирд╕ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХो рдЬीрд╡рди рдХा рддрдд्рд╡ рдЬ्рдЮाрди рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЙрд╕ рддрдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рдоें рдорди рд╕ंрдмंрдзी рдЕрд░्рдеाрдд рдЪेрддрди рдорди рдФрд░ рдЕрддि рдЪेрддрди рдорди рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рднрдЧрд╡рдд् рдЧीрддा рдоें рдЖрдд्рдоा-рдкрд░рдоाрдд्рдоा, рдм्рд░рд╣्рдо, рдЖрдд्рдо рдЬ्рдЮाрди рдЖрджि рд╕ंрдмोрдзрди рджिрдпे рд╣ैं। рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп, рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдЖрджि рдорд╣рд░्рд╖िрдпों рдиे 'рдЖрдд्рдоा', 'рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо' рдЖрджि рдХा рд╕ंрдмंрдз рдорди рдпाрдиी рдЖрдд्рдоा рд╕े рд╣ी рд▓рдЧाрдпा। рдЕрд╕्рддु рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд╡ рдоें рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХो рджрд░्рд╢рди рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХा рддрдд्рд╡ рдЬ्рдЮाрди рдХे рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рд╡िрд╡ेрдЪिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рд╣ै। рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╣рдоें рдоाрдирд╕िрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдУं рдЪрд░िрдд्рд░, рдЖрдЪрд░рдг рдЖрджि рд╕рдордЭрдиे рдХा рдЬ्рдЮाрди рджेрддा рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рд╣рдо рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХा рд╕рдоाрдзाрди рдкा рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдФрд░ рдпрдеाрд░्рдерддा рдХो рд╣рдо рд╕рдордЭौрддे рдХे рд╕ाрде рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рдЬीрд╡рди рдХो рдЬीрдиे рдпोрдЧ्рдп рдмрдиाрддे рд╣ैं। рдл्рд░ॉрдпрдб рдХे рдордд рд╕े рдХोрдИ рдХ्рд░िрдпा рдЬिрддрдиी рд╣ी рдЕрд░्рдерд╡рддी рд╣ोрддी рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдЙрддрдиे рд╣ी рдЕрдзिрдХ рдЬрдЯिрд▓ рдпрдеाрд░्рде рд╕े рд╕ंрдмंрдз рд╣ोрддा рд╣ै।

рдоाрдирд╡ рдХी рджो рдоूрд▓ рдк्рд░ेрд░рдгाрдПँ рд╣ैं। рдЖрдд्рдо рд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╕्рддाрд░। рдордиुрд╖्рдп рдХा рдЪैрддрди्рдп рдЙрди्рд╣ीं рджो рдк्рд░ेрд░рдгाрдУं рд╕े рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдХрд▓ा, рдзрд░्рдо рдФрд░ рджрд░्рд╢рди рдоाрдирд╡ рдХे рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЬрдЧрдд рдХी рдЙрдж्рднाрд╡рдиाрдПँ рд╣ै। рдк्рд░рдЦрд░ рдмुрдж्рдзि рдФрд░ рддрд░्рдХ рд╢рдХ्рддि рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХो рдЬрди्рдо рджेрддी рд╣ै। рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╕рдд्рдп рдХो рдЬिрдЬ्рдЮाрд╕ा рд╣ेрддु рдордиुрд╖्рдп, рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рддीрдиों рдоें рд╕рдд्рдп рд░ूрдк рдХा рдиिрд░ूрдкрдг рдХी рдмрдЪा рдХрд░рддा рд╣ै рдлिрд░ рднी рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди рдЕрдз्рдпाрдд्рдорд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдЕрдкूрд░्рдг рд╣ै।

рдл्рд░ॉрдпрдб рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХрд▓ा рджрдоिрдд рд╡ाрд╕рдиा рдХा рдЙрджाрдд्рддीрдХрд░рдг рд╣ै। рд╢ैрд╢рд╡рдХाрд▓ рдоें рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рдХाрдорд╡ाрд╕рдиा рдХो рдиैрддिрдХ рдЕрд╣ं рджрдорди рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै। рдФрд░ рддрдм рд╡рд╣ рд╣рдоाрд░े рдЕрд╡рдЪेрддрди рдорди рдоें рдоाрдирд╕िрдХ рдЧ्рд░ंрдеि рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддी рд╣ै। рд╕्рд╡рдк्рди рдХे рдЫाрдпाрдЪिрдд्рд░ों рдоें рдпрд╣ рдоाрдирд╕िрдХ рдЧ्рд░ंрдеिрдпाँ рдк्рд░рддीрдХों рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддी рд╣ैं। рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдХрд▓ाрдХाрд░ рдХी рд░рдЪрдиा рдоें рдпрд╣ीं рдЕрддृрдк्рдд рдХाрдорд╡ाрд╕рдиा рднाрд╡рдЪिрдд्рд░ों рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддी рд╣ै।

рдЖрдзुрдиिрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рдмिрди्рджु рдкрд░ рдл्рд░ॉрдпрдбीрдп рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рд╕े рд╣ी рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ै। рдЖрдзुрдиिрдХ рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдл्рд░ॉрдпрдб рдХे рдордиोрд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдгрд╡ाрдж рд╕े рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдл्рд░ॉрдпрдб рдиे рд╡्рдпрдХ्рддि рдФрд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдорди рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рдХे рджोрдиों рдХो рдорд╣рдд्рд╡ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рд╣ै।

рдл्рд░ॉрдпрдб рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдоाрдирд╕िрдХ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдФрд░ рдКрд╣ाрдкोрд╣ рдЙрд╕рдХे рджрдоिрдд рд╡ाрд╕рдиा рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХा рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рдХाрдо рдк्рд░рд╡ृрддि рд╣ै। рдЬिрддрдиी рднी рд╡िрдХृрддिрдпाँ рдордиुрд╖्рдп рдХे рд╕्рд╡рднाрд╡ рдоें рдЖрддी рд╣ैं, рдЙрд╕рдХा рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рдк्рд░ेрдо рд╕рдорд╕्рдпा рдпा рд╕ेрдХ्рд╕ рд╣ै।

рдЙрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдЕрд╢्рдХ рдоाрд░्рдХ्рд╕ рдФрд░ рдл्рд░ॉрдпрдб рджोрдиों рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рдоाрд░्рдХ्рд╕ рдХी рдЖрд░्рдеिрдХрддा рдФрд░ рдл्рд░ॉрдпрдб рдХी рдХाрдордХुंрдаा рджोрдиों рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХिрдпा рд╣ै।. рдЙрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдЕрд╢्рдХ рдХे рд╕рднी рдкाрдд्рд░ рдЖрд░्рдеिрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдПрд╡ं рдХाрдордХुंрдаा рд╕े рдд्рд░рд╕्рдд рд╣ैं।

рдл्рд░ॉрдпрдб рдкрд╣рд▓ा рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ै рдЬिрд╕рдиे рд╕्рд╡рдк्рди рдХा рд╕ंрдмंрдз рдорди рд╕े рдЬोрдб़ा рдФрд░ рдЕрддृрдк्рдд рдпौрди рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рдХो рд╕्рд╡рдк्рди рдХा рдХाрд░рдг рдмрддाрдпा। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд╕्рд╡рдк्рдиों рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╣ै। рд╕्рд╡рдк्рди рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рдХрде्рдп рдФрд░ рд╢िрд▓्рдк рджोрдиों рдоें рд╣ी рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдЖрдпा рд╣ै।

рдл्рд░ॉрдпрдб рдиे рд╕्рд╡рдк्рди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХрд░ рдЗрд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХिрдпा рд╣ै рдХि рд╕्рд╡рдк्рди рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै рджрдоिрдд рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рдХी рдк्рд░рддीрдХाрдд्рдордХ рдФрд░ рдн्рд░рдоाрдд्рдордХ рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрдкूрд░्рддि। рдиिрдж्рд░ा рджрд╢ा рдоें рдорди рдкрд░ рдпрдеाрд░्рде рддрдд्рд╡ рдХा рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рдХुрдЫ рд╢िрдеिрд▓ рдкрдб़ рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрддः рджрдоिрдд рдЗрдЪ्рдЫा рдЕрд╡рдЪेрддрди рд╕े рдЪेрддрди рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै।

рдл्рд░ॉрдпрдб рдиे рд╕्рд╡рдк्рдиों рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдпे рдоाрдирд╡ рд╕्рд╡рднाрд╡ рдЕрдерд╡ा рдордиुрд╖्рдп рдХी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХे рд╕ाрде рд╕्рд╡рдк्рди рдХा рд╕ंрдмंрдз рдмрддाрдпा рд╣ै। рдЙрдирдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕्рд╡рдк्рди рдиिрд░рд░्рдердХ рддрдеा рдЕрдиुрдкрдпोрдЧी рдирд╣ीं рд╡рд░рди् рд╕ाрд░्рдердХ рддрдеा рдЙрдкрднोрдЧी рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рд╡рдк्рди рдХो рдЗрдЪ्рдЫा рдкूрд░्рддि рдоाрдиा рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХे рд╕्рд╡рдк्рди рд╢िрдж्рдзांрдд рдХो рдЗрдЪ्рдЫाрдкूрд░्рддि рдХा рд╕िрдж्рдзांрдд рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।

'рдЕрд╢्рдХ' рд╣िंрджी рдХे рдЬाрдиे рдоाрдиे рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рд╣ै। рдЙрдирдХे рдЕрдиेрдХ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рд╕्рд╡рдк्рди рдЖрдпा рд╣ै। 'рдЧिрд░рддी рджीрд╡ाрд░ें' рдЕрд╢्рдХ рдХी рдмрд╣ुрдЪрд░्рдЪिрдд рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ै। рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХा рдиाрдпрдХ рдордз्рдпрд╡рд░्рдЧ рдХा рдпुрд╡рдХ рдЪेрддрди рд╣ै। рдЬो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХा рдПрдХ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдмрдиा рдкाрдиे рдоें рдЕрд╕рдорд░्рде рд╣ै। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд▓рдХ्рд╖्рдп рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪ рдирд╣ीं рдкाрддा। рд╡рд╣ рдХрдеाрдХाрд░, рдХрд╡ि, рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░, рд╕ंрдЧीрддрдЬ्рдЮ, рдЪिрдд्рд░рдХाрд░, рдЕрднिрдиेрддा рдЖрджि рд╕рднी рдХुрдЫ рдмрдирдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдмрди рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдкाрддा। рдЙрд╕ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рджो рд╕्рд╡рдк्рди рдЖрдпे рд╣ैं рдФрд░ рджोрдиों рд╣ी рд╕्рд╡рдк्рди 'рдЪेрддрди' рдиे рджेрдЦे рд╣ैं। рдЪेрддрди рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ 'рдЪंрджा' рд╕े рддрдп рд╣ोрддा рд╣ै рдХिंрддु рдЪंрджा рдХी рдмрд╣рди рдиीрд▓ा рдкрд░ рд╡рд╣ рдЗрддрдиा рдоुрдЧ्рдз рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╣рд░ рд╕рдордп рдЙрд╕рдХा рд╕ाрдиिрдз्рдп рдкाрдиे рдХी рдХाрдордиा рдкाрд▓рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдПрдХ рд░ाрдд рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдк्рди рджेрдЦрддा рд╣ै- "рд╡рд╣ рдПрдХ рд╕ीрдоाрд╣ीрди рдорд░ूрд╕्рдерд▓ рдоें рдЦрдбा рд╣ै। рджूрд░-рджूрд░ рддрдХ рдЭाрдбिрдпाँ рд╣ै рдФрд░ рдкрд▓ाрд╢ рддрдеा рдмрдмूрд▓ рдХे рд╕ूрдЦे рдЯेрдв़े-рдоेрдв़े рд╡ृрдХ्рд╖ рд╣ैं। рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рдХी рдЦोрдЬ рдоें рдХिрд╕ी рдХे рдкीрдЫे рднाрдЧрддा рд╣ुрдЖ рдпрд╣ाँ рдЖрдпा рд╣ै। рдПрдХ рдЭाрдб़ी рд╕े рдПрдХ рдЦрд░рдЧोрд╢ рдиिрдХрд▓рддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЙрд╕рдХे рдкीрдЫे рднाрдЧрддा рд╣ै। рддрднी рд╡рд╣ рджेрдЦрддा рд╣ै рдХि рдПрдХ рд▓ौрдордбी рдЙрд╕рдХे рдкीрдЫे-рдкीрдЫे рдЪрд▓ी рдЖ рд░рд╣ी рд╣ै। рдлिрд░ рд╡рд╣ рджेрдЦрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдПрдХ рдмрдб़ा рдкрддंрдЧ рдмрди рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ рдПрдХ рдмрдб़े рд╕े рд╣ंрдбे рдХे рдЗрд░्рджрдЧिрд░्рдж рдШूрдо рд░рд╣ा рд╣ै рдкрд░ рд╢ीрд╢ा рдЙрд╕े рд▓ौ рддрдХ рдирд╣ीं рдкрд╣ुँрдЪрдиे рджेрддा।"¹

рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рд╕ुрди्рджрд░ рдЦрд░рдЧोрд╢ рдиीрд▓ा рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдкीрдЫा рдХрд░рддी рд╣ुрдИ рд▓ोрдордб़ी рдЙрд╕рдХी рдкрдд्рдиी рдЪंрджा рд╣ै। рд▓ौ рдиीрд▓ा рдХे рдЙрди्рдордд рдпौрд╡рди рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै рдФрд░ рдкрддंрдЧा рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рд╣ै рдЬो рд▓ौ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪ рдирд╣ीं рдкाрддा рдЕрд░्рдеाрдд рдиीрд▓ा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддा।

рдл्рд░ॉрдпрдб рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рджेрдЦा рдЬाрдП рддो рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рдЪेрддрди рдХे рдорди рдоें рдиीрд▓ा рдХो рдкाрдиे рдХी рдЕрджрдо्рдп рдЖрдХांрдХ्рд╖ा рдФрд░ рдЕрддृрдк्рддि рд╣ै। рдиीрд▓ा рдХे рдк्рд░рддि рдЙрд╕рдХे рдорди рдоें рдХाрдоुрдХ рднाрд╡рдиाрдПँ рд╣ैं। рдл्рд░ॉрдпрдб рдХी рджृрд╖्рдЯि рдЙрд╕ рд╕्рд╡рдк्рди рдкрд░ рдкूрд░्рдгрддः рдаीрдХ рдЙрддрд░рддी рд╣ै।

'рдЧрд░्рдорд░ाрдЦ' рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдЙрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдЕрд╢्рдХ рдиे рд▓ेрдЦрдХों рдФрд░ рдкрдд्рд░рдХाрд░ों рдХे рдЬीрд╡рди рдк्рд░рд╕ंрдЧों рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рд╣ै। 'рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕рдоाрдЬ' рдоंрдЪ рдкрд░ рдХрд╡ि рдЧोрд╖्рдаिрдпाँ рддрдеा рдЕрди्рдп рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рд╣ोрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рд╕рдоाрдЬ рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓ों рдоें рдоुрдЦ्рдп рд╣ैं - рджुрд░ो, рд╕рдд्рдпा, рдХрд╡ि рдЪाрддрдХ, рд╡рд╕ंрдд, рдЬрдЧрди्рдоोрд╣рди, рд╣рд░ीрд╢ рдЖрджि। рд╣рд░ीрд╢ рдХी рдХрд╡िрддाрдПँ рдЦूрдм рдЬрдорддी рд╣ैं рдФрд░ рджुрд░ो рдорди рд╣ी рдорди рд╣рд░ीрд╢ рдХे рдк्рд░рддि рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдПрдХ рдмाрд░ рдЧोрд╖्рдаी рдХे рдмाрдж рд░ाрдд рдоें рджुрд░ो рдпрд╣ рд╕्рд╡рдк्рди рджेрдЦрддी рд╣ै।

'рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕рдоाрдЬ' рдФрд░ 'рд╕्рдЯрдбी рд╕рд░्рдХрд▓' рдХुрдЫ рд╡िрдЪिрдд्рд░ рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рдХ्рд░िрдпा рд╕े рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдЧрдбрдордб рд╣ो рдЧрдпे рд╣ैं। рд╡рд╣ рдХрд╣ीं рдХी рд╣ेрдбрдоिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╕ рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕ी рдХे рдШрд░ рдоें рдЧोрд╖्рдаी рд╣ै। рдЦूрдм рд╡ाрдж рд╡िрд╡ाрдж рдЪрд▓рддा рд╣ै। рдЖрдЧे рд╡рд╣ рджेрдЦрддी рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдХрд╣ीं рдмाрд╣рд░ рд╕े рдЖрдИ рд╣ै рдЧрд░्рдоी рд╕े рдмेрд╣ाрд▓ рд╕ीрдзे рд╕्рдиाрди рдХрд░рдиे рдЪрд▓ी рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рдмैрдаे рд╣рд░ीрд╢ рд╕े рддौрд▓िрдпा рдоाँрдЧрддी рд╣ै। рд╣рд░ीрд╢ рддौрд▓िрдпा рдлेंрдХ рджेрддे рд╣ैं рдЬो рдПрдХрджрдо рдЙрд╕рдХे рд╕ाрд░े рд╢рд░ीрд░ рдХो рдмँрдХ рд▓ेрддी рд╣ै।"²

рдЗрд╕ рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рдЕрддीрдд рдоें рдШрдЯी рд╣ुрдИ рдШрдЯрдиाрдУं рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै। рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рдПрдХ рджृрд╢्рдп рдХाрд╡्рдп рдЧोрд╖्рдаी рдФрд░ рд╡ाрдж- рд╡िрд╡ाрдж рдХा рд╣ै। "рдпрд╣ рдЕंрд╢ рдкिрдЫрд▓े рджिрди рдХी рдШрдЯिрдд рдШрдЯрдиाрдУं рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै। рдирд╣ाрдиे рдФрд░ рд╣рд░ीрд╢ рдХे рддौрд▓िрдпा рдоाँрдЧрдиे рд╡ाрд▓े рд╕्рд╡рдк्рди рдХे рдЕंрд╢ рдоें рд╣рд▓्рдХा рд╡िрдкрд░्рдпाрдп рд╣ै। рдпрд╣ рдЗрд╕ рдУрд░ рд╕ंрдХेрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рджुрд░ो рдорди рд╣ी рдорди рд╣рд░ीрд╢ рдкрд░ рдоुрдЧ्рдз рд╣ै। рд╣рд░ीрд╢ рдж्рд╡ाрд░ा рдлेंрдХे рдЧрдпे рддौрд▓िрдпे рд╕े рдЕрдиाрдпрд╕ рд╣ी рджुрд░ो рдХा рд╢рд░ीрд░ рдвँрдХ рдЬाрдиा рд╣рд░ीрд╢ рдХो рдкрддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдкाрдиे рдХी рдХाрдордиा рд╣ै। рдл्рд░ॉрдпрдб рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕्рд╡рдк्рди рд╣рдоाрд░ी рдЕрддृрдк्рдд рд╡ाрд╕рдиा рдХो рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдл्рд░ॉрдпрдб рдХी рдпрд╣ рдоाрди्рдпрддा рдпрд╣ाँ рдкूрд░्рдгрд░ूрдк рд╕े рдШрдЯिрдд рд╣ोрддी рд╣ै।"³

рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рджेрдЦी рдЧрдИ рдпे рдЕрддृрдк्рдд рдХाрдордиाрдПँ рд╕ीрдзे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдИ рд╣ै рдЗрдирдоें рдк्рд░рддीрдХों рдХा рдЖрд╢्рд░рдп рдирд╣ीं рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

'рд╢рд╣рд░ рдоें рдШूрдорддा рдЖрдИрдиा' рдХी рдиीрд▓ा рдЪेрддрди рдХी рд╕ाрд▓ी рд╣ै рдХिंрддु рдорди рд╣ी рдорди рджोрдиों рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддे рд╣ैं। рдиीрд▓ा рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рд╡िрджाрдИ рдХी рддैрдпाрд░ी рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै рдЪेрддрди рдердХ рдХрд░ рд╕ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕्рд╡рдк्рди рджेрдЦрддा рд╣ै "рдЙрд╕рдиे рджेрдЦा 'рд╢рд╣рдирд╢ीрди рдирд╣ीं' рдиीрд▓ा рд╡рд╣ाँ рд▓ेрдЯी рд╣ै - рдЙрди्рд╣ीं рдЭрдордЭрдоाрддे рдХрдкрдб़ों рдоें ... рдФрд░ рдЪेрддрди рдХा рдЧाрд▓ рдЙрд╕рдХे рдЧोрд░े рдЧाрд▓ рдкрд░ рдЯिрдХा рд╣ै... рдФрд░ рд╡рд╣ рдЙрдаा рдмैрдаा।"⁴

рдЪेрддрди рдХे рдЕрдЪेрддрди рдоें рдиीрд▓ा рдмрд╕ी рд╣ुрдИ рд╣ै। рд╡рд╣ рдиीрд▓ा рдХो рдкाрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै рд╕ाрде рд╣ी рд╡рд╣ рдЬाрдирддा рд╣ै рдХि рдЙрд╕े рдкाрдиा рдЕрд╕ंрднрд╡ рд╣ै। рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдЗрд╕ рдЕрднाрд╡ рдХी рдкूрд░्рддि рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рджेрдЦрддा рд╣ै рдХि рдиीрд▓ा рдЙрд╕े рдоिрд▓ рдЧрдИ рд╣ै। рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рдиीрд▓ा рдХे рдк्рд░ाрдк्рддि рдЪेрддрди рдорди рдоें рдЫिрдкी рдХोрдИ рдЧрд╣рд░ी рдЖрдХाँрдХ्рд╖ा рд╣ै рдЬिрд╕ рдкрд░ рдЪैрддрди्рдп рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдорд░्рдпाрджाрдУं рдХे рдЖрд╡рд░рдг рдкрдб़े рд░рд╣рдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЖрдХाँрдХ्рд╖ा рдЕंрддрд░्рдоुрдЦी рд╣ोрдХрд░ рдЕрдЪेрддрди рдоें рдмैрда рдЬाрддी рд╣ै।

рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдл्рд░ॉрдпрдб рдХे рд╕्рд╡рдк्рди рддंрдд्рд░ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдПँ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िрди्рджी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рдХृрддिрдпों рдоें рджिрдЦाрдИ рджेрддी рд╣ैं। рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдЙрд▓्рд▓ेрдЦिрдд рдЧिрд░рддी рджीрд╡ाрд░ें рдоें, 'рдЧрд░्рдорд░ाрдЦ' рдФрд░ 'рд╢рд╣рд░ рдоें рдШूрдорддा рдЖрдИрдиा' рдоें рдЕрдЪेрддрди рдХी рджрдоिрдд рднाрд╡рдиाрдУं рдХी рдЕрднिрдпрдХ्рддि рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╕्рд╡рдк्рди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдПँ рджेрдЦी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै। рд╣िрди्рджी рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ों рдиे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЖंрддрд░िрдХ рдорди рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рдк्рди рдХा рд╕рд╣ाрд░ा рд▓िрдпा рд╣ै। рд╕्рд╡рдк्рдиों рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рдХрде्рдп рдФрд░ рд╢िрд▓्рдк рджोрдиों рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдЖрдпा рд╣ै। рд╕्рд╡рдк्рди рдиे рдХрде्рдп рдХो рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдмрдЪाрдпा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдХрде्рдп рдХो рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдФрд░ рдЧрд╣рд░ा рдмрдиाрдиे рдоें рднी рд╕्рд╡рдк्рди рдХी рдпोрдЬрдиा рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╣ुрдИ рд╣ै। рдЖрд▓ोрдЪ्рдп рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХрд░рддे рд╕рдордп рд╣рдордиे рджेрдЦा рдХि рдЕрдкрдиे рдорди рдоें рдЕрдирдЬाрдиे рдкाрдк рдФрд░ рдЕрдкрд░ाрдз рдХो рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░рдиे рдоें рдкाрдд्рд░ рд╕ंрдХोрдЪ рдирд╣ीं рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдЪेрддрди рдХे рдж्рд╡ंрдж्рд╡ рдХो рд╕्рд╡рдк्рди рднाрд╖ाрдЧрдд рд░ूрдк рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рдкाрдд्рд░ों рдХे рдоाрдирд╕िрдХ рдж्рд╡ंрдж рдж्рд╡ाрд░ा рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे рд╕рднी рдкрдХ्рд╖ рдЙрдЬाрдЧрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдл्рд░ॉрдпрдб рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ "рдХिрд╕ी рднी рдЗрдЪ्рдЫा рдХी рдкूрд░्рддि рд╕्рд╡рдк्рди рдХी рд╡рд╕्рддु рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдк्рд░ेрд░рдХ рдХोрдИ рдЗрдЪ्рдЫा। рдпрд╣ рдЗрдЪ्рдЫा рд╕рджा рдХोрдИ рдЕрдЪेрддрди рдоें рджрдмी рдХुрдг्рдаा рд╣ोрддी рд╣ै। рдЕрдкрдиे рдк्рд░рдХрдЯ рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡рдк्рди рдХिрд╕ी рджрдоिрдд рд▓ाрд▓рд╕ा рдХी рдЫрдж्рдо рд╡ेрд╢ीрдп рдкрд░िрддृрдк्рддि рд╣ै।"⁵

рд╕्рд╡рдк्рди рдФрд░ рд╕рд╣िрдд्рдп рджोрдиों рдХा рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдиिрд░्рд╡ैрдпрдХ्рддिрдХ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рд╕्рд╡рдк्рди рд╡ैрдпрдХ्рддिрдХ । рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬाрдЧृрдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ै рдФрд░ рд╕्рд╡рдк्рди рдиिрдж्рд░ाрд╡рд╕्рдеा рдХा। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдФрд░ рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рдЗрди рд╕рдоाрдирддाрдУं рдФрд░ рдЕрд╕рдоाрдирддाрдУं рдХे рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдиिрдХрдЯ рдХा рд╕ंрдмंрдз рд╣ै। рдЙрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдЕрд╢्рдХ рдиे рднी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдоें рд╕्рд╡рдк्рдиों рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рд╣ै।

рд╕ंрджрд░्рдн рдЧ्рд░ंрде рд╕ूрдЪी :

1. рдЧिрд░рддी рджिрд╡ाрд░ें - рдЙрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдЕрд╢्рдХ : рдкृ.рд╕ं. 234

2. рдЧрд░्рдорд░ाрдЦ-рдЙрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдЕрд╢्рдХ : рдкृ.рд╕ं. 171

3. рд╣िрди्рджी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рдХा рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЕрдз्рдпрдпрди рдбॉ. рдПрдо. рд╡ेंрдХрдЯेрд╢्рд╡рд░ : рдкृ.рд╕ं. 209

4. рд╢рд╣рд░ рдоें рдШूрдорддा рдЖрдИрдиा : рдЙрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдЕрд╢्рдХ : рдкृ.рд╕ं. 25

5. рдл्рд░ाрдпрдб : рдЗंрдЯрд░рдк्рд░िрдЯेрд╢рди рдСрдл рдб्рд░ीрдо्рд╕ : рдкृ.рд╕ं. 68

- рд░ूрдкेрд╢ рдХुрдоाрд░ рд╡ी. рднोрд╕рд▓े

рдпे рднी рдкрдв़ें; Upendranath Ashk story Chara Katne ki Machine: рдЪाрд░ा рдХाрдЯрдиे рдХी рдорд╢ीрди

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ
рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें (0)
To Top