Pawan Kumar
рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдкрдЯрд▓ рдкрд░ рдЬрдЧрдордЧाрддा рд╕िрддाрд░ा
рдкрд╡рди рдХुрдоाрд░
рдХрди्рд╣ैрдпा рд▓ाрд▓ рдк्рд░рднाрдХрд░ рд╕рдо्рдоाрди, рдоैрдеिрд▓ी рд╢рд░рдг рдЧुрдк्рдд, рдЬीрд╢ाрди рдордХрдмूрд▓ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, рддुрд░ाрдЬ рд╕рдо्рдоाрди, рд╕ुрдоिрдд्рд░ा рдиंрджрди рдкंрдд рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, рдЬрдп рд╢ंрдХрд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдЖрджि рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд, рд╡िрдЦ्рдпाрдд рдХрд╡ि, рд╢ाрдпрд░ рдПрд╡ं рдЧрдЬ़рд▓рдХाрд░ рдЖрджрд░рдгीрдп рдкрд╡рди рдХुрдоाрд░ рдЬी, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рджुрдиिрдпा рдоें рдПрдХ рдЪрд░्рдЪिрдд рдиाрдо рд╣ै। рдЗрдирдХा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдЧ़рдЬ़рд▓ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдмाрдмрд╕्рддा рдПрд╡ं рдЖрд╣рдЯें рдмрд╣ुрдд рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ुрдИ рд╣ैं । рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЗрди्рд╣ोंрдиे рд╕ाрдЭा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рджрд╕्рддрдХ рдФрд░ рдЪिрд░ाрдЧ рдкрд▓рдХों рдкрд░ рдХा рд╕ंрдХрд▓рди рдФрд░ рд╕ंрдкाрджрди рднी рдХिрдпा рд╣ै। рдЙрд░्рджू рд╢ाрдпрд░ी рдоें рдЕрдкрдиी рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдХो рдХाрдпрдо рдХрд░рдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╡िрдзा рдХी рддрд░рдл рдЕрдкрдиी рд▓ेрдЦрдиी рдХो рджिрд╢ा рджी рд╣ै। рдЕрдкрдиे рдирдП рд╣िрди्рджी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ "рдоैं рд╣рдиुрдоाрди" рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХाрдлी рдЕрди्рд╡ेрд╖рдг рдХрд░ рд╡िрд╕्рддृрдд рдФрд░ рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рд▓ेрдЦрди рдХाрд░्рдп рдХिрдпा рд╣ै।
рд╣рд░िрд╣рд░рди, рд╕ाрдзрдиा рд╕рд░рдЧрдо, рд░ूрдкрдХुрдоाрд░ рд░ाрдаौрдб़ рдЬैрд╕े рд╡िрдЦ्рдпाрдд рдЧाрдпрдХों рдХे рд╕्рд╡рд░ рдоें, рдЧाрдпे рдЧрдпे рдЙрдирдХे рдЧाрдиे/рдЧрдЬрд▓ें, рдХрдИ рдо्рдпूрдЬिрдХ рдПрд▓рдмрдо рдоें рд░िрд▓ीрдЬ рд╣ोрдХрд░ рдЙрдирдХे рдк्рд░рд╢ंрд╕рдХों рдХे рдмीрдЪ рдЕрдд्рдпंрдд рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं।
рдоैрдирдкुрд░ी рдоें рдЬрди्рдоे, рдЦ्рдпाрддि рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдкрд╡рди рдХुрдоाрд░ рдЬी, рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рд╕ेрд╡ा рдХे рд╡рд░िрд╖्рда рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╣ैं। рд╡िрднिрди्рди рдЬрдирдкрджों рдоें рдЬिрд▓ाрдзिрдХाрд░ी рдЬैрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рджाрдпिрдд्рд╡ рдиिрднाрдиे рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╡े рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╢ाрд╕рди рдоें рднिрди्рди-рднिрди्рди рд╡िрднाрдЧों рдЬैрд╕े рдХृрд╖ि, рдЦाрдж्рдп рд░рд╕рдж, рд╕िंрдЪाрдИ, рд▓рдШु рдПрд╡ं рдордз्рдпрдо рдЙрдж्рдпोрдЧ, рдЖрд╡ाрд╕ рд╡िрднाрдЧ рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕рдЪिрд╡, рдк्рд░рдмंрдз рдиिрджेрд╢рдХ рдкрд╢्рдЪिрдоांрдЪрд▓ рд╡िрдж्рдпुрдд рдиिрдЧрдо рдХे рдкрдж рдкрд░ рдорд╣рдд्рддрд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдпों рдХो рдмрдЦूрдмी рдиिрднाрдпा। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдкрд╡рди рдХुрдоाрд░ рдЬी, рдиिрджेрд╢рдХ рд╕рдоाрдЬ рдХрд▓्рдпाрдг рд╡िрднाрдЧ, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдкрдж рдкрд░ рдХाрд░्рдпрд░рдд рд╣ैं।
рднाрд╡рдиाрдУं рдХे рд╕ाрдЧрд░ рдХी рдЧрд╣рди рддрд▓рд╣рдЯी рдоें рддैрд░рддे рдкрд╡рди рдХुрдоाрд░ рдЬी рдЬрдм рдХрд▓्рдкрдиाрдУं рдХी рдкрддрд╡ाрд░ рдеाрдо рд▓ेрддे рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХी рд▓ेрдЦрдиी рд╕े рд▓ाрдЬрд╡ाрдм рд╢ेрд░ рд╢ाрдпрд░ी рдЬрди्рдо рд▓ेрддी рд╣ैं рдФрд░ рдЬрдм рдЙрд╕рдоें рдЙрдирдХी рдкैрдиी рдк्рд░рддिрднा рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рд╡िрдж्рд╡рддा рдПрд╡ं рдЬीрд╡рди рдХे рдЦрдЯ्рдЯे рдоीрдаे рдЕрдиुрднрд╡ों рдХा рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рд╣ोрддा рд╣ै рддрдм рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ृрдЬрди рдЕрдкрдиे рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрдХрд░, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкрдЯрд▓ рдкрд░ рдЕрдкрдиे рдордиोрд╣рд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕े рдкाрдардХों рдХे рд╣ृрджрдп рдХो рдоुрдЧ्рдз рдХрд░рддा рд╣ै।
рдЖрдд्рдоाрдиुрднूрддि рдФрд░ рд▓ोрдХाрдиुрднूрддि рдХो рдЕрдкрдиी рдЧ़рдЬ़рд▓ों рдоें рдЪрд░рдо рд╕ीрдоा рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪा рд╕рдХрдиे рдХी рд╕ाрдорд░्рде्рдп рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े, рдкрд╡рди рдХुрдоाрд░ рдЬी рдХी рдЕрд╢्рд▓ीрд▓рддा рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╢ाрдпрд░ी рдоें рд╕ंрдмंрдзों рдХी рдиिрд░ंрддрд░рддा рд╣ै। рдЙрд╕рдоें рдЬीрд╡рди рдХी рдпрдеाрд░्рдерддा рдФрд░ рдмेрдмрд╕ी рдХा рд╕рдЯीрдХ рдЕрди्рд╡ेрд╖рдг рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рдкाрдардХ рдЦुрдж рдХो рдЬुрдб़ा рд╣ुрдЖ рдиिрд░ंрддрд░ рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै।
рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рджाрд░्рд╢рдиिрдХрддा рдПрд╡ं рдкрд░िрдкрдХ्рд╡рддा рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рдирдЬрд░ рдЖрддी рд╣ै। рджुрдиिрдпा рдХी рдЕрд╕ाрд░рддा рдПрд╡ं рдХ्рд╖рдгрднंрдЧुрд░рддा рдкрд░ рдЙрдирдХे рдирдЬрд░िрдпे рдХी рдПрдХ рдмाрдирдЧी рджेрдЦिрдпे।
рдЗрдХ-рди-рдЗрдХ рд░ोреЫ рддो рдЧिрд░рдиा рд╣ै рдпे рдоिрдЯ्рдЯी рдХा рдордХाँ,
рдЖрдк рдЬिрд╕рдХे рджрд░ो-рджीрд╡ाрд░ рд╕ँрднाрд▓े рд╣ुрдП рд╣ैं।
рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд╕рд░्рд╡рд╢рдХ्рддिрдоाрди рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоिрдХрддा рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рдХी рд╡िрд╡рд╢рддा рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╡ो рдХрд╣ рдЙрдарддे рд╣ैं,
рджрд░िрдпा рд╕рд╣рд░ा рдмंрдЬрд░ рдЙрд╕рдХे।
рд╕ाрд╣िрд▓ рдФрд░ рд╕рдорди्рджрд░ рдЙрд╕рдХे।
рдЬिрд╕рдХो рдЪाрд╣े рдкाрд░ рд▓рдЧाрдпे,
рдоौрдЬें рдЙрд╕рдХी рд▓ंрдЧрд░ рдЙрд╕рдХे।
рдоैं рдмрд╕ рддрдирд╣ा рдПрдХ рдкिрдпाрджां,
рдоैрджाँ рдЙрд╕рдХे рд▓рд╢्рдХрд░ рдЙрд╕рдХे।
рд╣рд░ рд▓рдо्рд╣े рдоें рдЙрд╕рд╕े рд▓рдЬ़्реЫрдд,
рдкैрдоाрдиे рдФрд░ рд╕ाреЪрд░ рдЙрд╕рдХे।
рдЙрдирдХा рдоाрдирдиा рд╣ै рдХि, рдЬीрд╡рди рдХी рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓рддा рдоें, рджुрдЦ рд╕ुрдЦ рд╕рднी рдЕрд▓्рдкрдХाрд▓िрдХ рдЕрд╕्рдеाрдпी рднाрд╡ рд╣ैं рдЬो рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдмрджрд▓рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं।
рдзीрд░े-рдзीрд░े рджрд░्рдж реЮрдиा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
рдзीрд░े-рдзीрд░े рдЬी рд╣рд▓्рдХा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
рдзीрд░े-рдзीрд░े реЫрдЦ़्рдо реЮिреЫा рдХे рднрд░рддे рд╣ैं,
рдзीрд░े-рдзीрд░े рд░ंрдЧ рд╣рд░ा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
рд╕ाрдзрди рд╕ंрдкрди्рди рд▓ोрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ो рд░рд╣े рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╢ोрд╖рдг рдкрд░, рдХрдордЬोрд░ों рдХी рд╡िрд╡рд╢рддा рдкрд░, рд╡ो рдоुрдЦрд░ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ рдЙрдарддे рд╣ैं,
рдХреЬी рд╣ै рдзूрдк рддो рд╕ूрд░рдЬ рд╕े рдХ्рдпा рдЧिрд▓ा рдХीрдЬे,
рдпрд╣ाँ рддो рдЪाँрдж рднी рдкेрд╢ рдЖрдпा рддрдорддрдоा рдХे рдоुрдЭे।
рд╕рд░рдХाрд░ी рддंрдд्рд░ рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░/рд▓ाрд▓рдлीрддाрд╢ाрд╣ी, рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиाрдП рдЬा рд░рд╣े рджोрд╣рд░े рдоाрдкрджंрдб, рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЙрдаाрдкрдардХ рдкрд░ рдЕрдХрд╕рд░ рдирд░рдо рд░ुрдЦ рдЕрдЦ्рддिрдпाрд░ рдХрд░рдиा рдпा рдмрд╣ुрдд рдЕрд╕्рдкрд╖्рдЯ рдмिрдо्рдмों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЕрдкрдиी рдмाрддों рдХो рдпрджा рдХрджा, рдШुрдоाрдХрд░ рдХрд╣рдиे рдХी рд╡िрд╡рд╢рддा рдХा рдХाрд░рдг, рд╢ाрдпрдж рд╡рд░िрд╖्рда рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдкрджों рдкрд░ рдЗрдирдХा рдЖрд╕ीрди рд╣ोрдиा рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдХुрдЫ рдмाрдирдЧिрдпां рджेрдЦिрдП,
рд╣рдордиे рд╣ुрдХूрдордд рдЦ़ाрдХ рдоें рдоिрд▓рддे рджेрдЦी рд╣ै,
рд╡реШ्рдд рдиे рдЕрдЪ्рдЫे-рдЕрдЪ्рдЫों рдХो рдмेрддाрдЬ рдХिрдпा।
рд╡ो рддो рддрдоाрд╢ाрдИ рд╣ैं рд╡ो рдХ्рдпा рдЬрдж्рджोрдЬрд╣рдж рдХो рд╕рдордЭेंрдЧे,
рддूреЮाрдиों рдоें реЫोрд░ рд╣ै рдХिрддрдиा рд╕िрд░्рдл़ рдХिрдиाрд░ा рдЬाрдиे рд╣ै।
рд╕рдм рдХुрдЫ рдирдЬ़рд░ो рд╕े рдЧुрдЬрд░рддे рд╣ुрдП рднी рдЪुрдк рд░рд╣ рдЬाрдиे рдХी рд╡िрд╡рд╢рддा рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ुрдЖ рдпрд╣ рд╢ेрд░ рджेрдЦिрдП,
рд╡реШ्рдд-рдП-реШрдд्рд▓ рдЪीрдЦ़ा рдоैं рдХोрдИ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдмोрд▓ा,
рд▓ोрдЧ рдоेрд░ी рдмрд╕्рддी рдХे рдЧूँрдЧे рдФрд░ рдмрд╣рд░े рдеे।
рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдкрд░ рдмेрдмाрдХ рд░ूрдк рд╕े рди рдХрд╣ рдкाрдиे рдХी рд╡िрд╡рд╢рддा рдПрд╡ं рдмाрдж рдоें рдк्рд░рддिрдХाрд░/ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХी рд╣ृрджрдп рдоें рдкрд▓ рд░рд╣ी рд▓ाрд▓рд╕ा/рдЫрдЯрдкрдЯाрд╣рдЯ рдХी рдмाрдирдЧी рджेрдЦिрдП
рдЬрдоीं рдХो рдиाрдк рдЪुрдХा рдЖрд╕рдоाрди рдмाреШी рд╣ै।
рдЕрднी рдкрд░िрди्рджे рдХे рдЕрди्рджрд░ рдЙреЬाрди рдмाреШी рд╣ै।
рдЕрднी рддो рдЪुрдк рд╣ूँ рдордЧрд░ рджाрд╕्рддाँ рд╕ुрдиाрдКँрдЧा,
рдЕрднी рддो рдоुँрд╣ рдоें рд╣рдоाрд░े реЫрдмाрди рдмाреШी рд╣ै।
рдЗрд╕ рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рджुрдиिрдпा рдоें, рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрд╡рд╢ рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рднाрд╡рдиाрдУं рдХा рдЬ्рд╡ाрд░ рднी рдЕрдкрдиी рджिрд╢ा рдмрджрд▓ рдХрд░ рдирдП рд░ूрдк рдоें рдЖрддा рд╣ुрдЖ рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै,
рджेрдЦрддा рд░рд╣ा рдоुрдЭрдХो рдЖрдИрдиा рднी рд╣ैрд░рдд рд╕े,
рдЖрдЬ рдоेрд░े рдЪेрд╣рд░े рдоें рдЬреЫ्рдмрд╢् рдХिрддрдиे рдЪेрд╣рд░े рдеे।
рдЬीрд╡рди рдоें рдЕрдкрдиे рдХिрдП рдЧрдпे рдХाрд░्рдпों рдХी рдЙрдкाрджेрдпрддा рдкрд░ рдЙрди्рд╣ें рдХोрдИ рд╕ंрджेрд╣ рдирд╣ीं рд╣ैं,
рдЬुрдиूँ рдоें рд░ेрдд рдХो рдпूँ рд╣ी рдирд╣ीं рдиिрдЪोреЬा рдеा।
рдХिрд╕ी рдХी рдк्рдпाрд╕ реЫिрдпाрджा рдеी рдкाрдиी рдеोреЬा рдеा।
рд╕ुрди्рджрд░ рдПрд╡ं рд╕рдЯीрдХ рдЙрд░्рджू рд╢рдм्рджों рдХे рдЪрдпрди рдХी рд▓ाрд▓рд╕ा рдЖрдкрдХी рдЧ़рдЬ़рд▓ों рдХे рд╕्рддрд░ рдХो рдмेрд╣рддрд░ीрди рдмрдиाрддी рд╣ैं рдкрд░ंрддु рдПрдХ рдЖрдо рд╣िрди्рджी рднाрд╖ी рдкाрдардХ рдХो, рдХрд╣ीं рдХрд╣ीं рдкрд░, рд╢рдм्рджрдХोрд╢ рдХा рд╕рд╣ाрд░ा рд▓ेрдиे рдкрд░, рдордЬрдмूрд░ рднी рдХрд░рддी рд╣ैं।
рдЗрдирдХी реЪреЫрд▓ें рдХिрд╕ी рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХी рдоुрд╣рддाрдЬ рдирд╣ीं рд╣ै। рдЕрд╢्рдХ рдХे рд╕ाрдЧрд░ рдоें рдбूрдмрдХрд░ рднी рдоुрд╕्рдХुрд░ाрддी рдЖрдкрдХी рдЧрдЬрд▓ों рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХोрдорд▓ рднाрд╡, рдмेрдмрд╕ी, рдЙрджाрд╕ी рдПрд╡ं рдЬीрд╡рди рдХे рдЖрдиंрдж рднाрд╡ों рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे, рдмिंрдм рдФрд░ рдЗрдирдХे рдЕрдиूрдаे рдЕंрджाрдЬ, рд╣्рд░рджрдп рддंрдд्рд░ рдХो рд╕्рд╡рддः рдЕрдиुрдиाрджिрдд рдХрд░ рдкाрдардХों рдХो рдЕрдкрдиी рдоोрд╣рдХ рд░рд╕рдзाрд░ा рдоें рд╕рд░ाрдмोрд░ рдХрд░, рдПрдХ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рдоुрдХाрдо рдкрд░ рдкрд╣ुंрдЪाрдХрд░, рдорди-рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдкрд░ , рдЕрд╡िрд╕्рдорд░рдгीрдп рдЫрд╡ि рдЕंрдХिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं।
рдоुрдЭे рдЙрдо्рдоीрдж рд╣ै рдХि рдЧрдЬрд▓ рдк्рд░ेрдоिрдпों рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд░ूрдЪि рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рдЕрди्рдп рдХрдж्рд░рджाрдиों рдХो рднी, рдкрд╡рди рдХुрдоाрд░ рдЬी рдХी рд░рдЪрдиाрдПँ рдкрд╕ंрдж рдЖрдПंрдЧी рдФрд░ рдЧрдЬрд▓ - рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЖрдд्рдоाрдиुрднूрддि рдФрд░ рд▓ोрдХाрдиुрднूрддि рдХे рд╡िрднिрди्рди рдкрдХ्рд╖ों рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдирдХी рдХृрддिрдпों рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрд╡рд╢्рдп рджрд░्рдЬ рд╣ोрдЧी।
("рдЧुрдл्рддрдЧू рдкрдд्рд░िрдХा" рд╕े рд╕ाрднाрд░)
рдЕрд╢ोрдХ рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡ "рдХुрдоुрдж"
рдпे рднी рдкрдв़ें; рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрдЬрдпाрдиंрдж : рд╕्рдоृрддिрдпों рдХे рдЗрди्рдж्рд░рдзрдиुрд╖