рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рд░ाрдоाрдпрдг рдоें рдк्рд░рдХ्рд╖ेрдкिрдд рд╣ै рдЙрдд्рддрд░ рдХांрдб
Valmiki Ramayana Uttarakanda
Kapol Katha : Shambook Vadh and Sita Nirvasan
рдХрдкोрд▓ рдХрдеा рд╣ै рд╢ंрдмूрдХ рд╡рдз рдФрд░ рд╕ीрддा рдиिрд░्рд╡ाрд╕рди
- рд╢िрд╡рдЪрд░рдг рдЪौрд╣ाрди
рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рд░ाрдоाрдпрдг рдоें рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдмाрд▓्рдоीрдХि рдХा рд▓िрдЦा рд╣ुрдЖ рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рдХांрдб рдмाрдж рдоें рдЬोрдб़ा рдЧрдпा рд╣ै рддाрдХि рд░ाрдо рдФрд░ рд░ाрдоाрдпрдг рдХो рдмрджрдиाрдо рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे।рдХрдоिрдпां рдЧिрдиाрдИ рдЬा рд╕рдХें। рдРрд╕ा рд╣ी рдХрднी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдЬрд░्рдорди рд╡िрдж्рд╡ाрди рдоैрдХ्рд╕ рдоूрд▓рд░ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдХрд░рд╡ाрдпा рдеा। рдХрд╣ा рдЧрдпा рдеा рдХि рдоैрдХ्рд╕ рдоूрд▓рд░ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдФрд░ рд╣िंрджी рдХा рд╡िрдж्рд╡ाрди рд╣ै рдХिंрддु рдоैрдХ्рд╕ рдоूрд▓рд░ рдиे рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЧ्рд░ंрдеों / рдкुрд░ाрдгों рдХी рдЬो рдЧрд▓рдд рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдпें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी рдЙрд╕рдХा рдмрд╣ुрдд рдЧрд▓рдд рдЕрд╕рд░ рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдкрд░ рдкрдб़ा। рдЬिрди рд▓ोрдЧों рдиे рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдЧ्рд░ंрде рдирд╣ीं рдкрдв़े рдЙрди्рд╣ें рд▓рдЧा рдХि рдоैрдХ्рд╕рдоूрд▓рд░ рдиे рдЬो рд▓िрдЦा рд╣ै рд╡рд╣ी рд╕рд╣ी рд╣ै। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХेрд╡рд▓ рд╡ेрджрд╡्рдпाрд╕ рдХी рд░рдЪрдиा рдирд╣ीं рд╣ै рдЗрд╕े рддीрди рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдиे рдкूрд░ा рдХिрдпा рдеा। рд╡ेрджрд╡्рдпाрд╕ рдХी рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХा рдиाрдо рддो рдЬрдп рдеा।
рд╣िंрджी рдоें рдПрдХ рдкुрд╕्рддрдХ - рдЧोрд╕ाрдИ рдЪрд░िрдд्рд░ рдоिрд▓рддी рд╣ै! рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдХे рдмाрд░े рдоें рди рдЬाрдиे рдХिрддрдиी рдн्рд░ांрддिрдпां рдлैрд▓ाрдИ рдЧрдИ рд╣ैं рдЬो рд╕рдд्рдп рдирд╣ीं рд╣ै।
рдмृрдЬ рдоें рдПрдХ рдХрд╣ाрд╡рдд рд╣ै рдХुрдЫ рдмрдиाрдЗрди рд╕ूрд░рджाрд╕ рдХुрдЫ рдмрдиाрдЗрди рднрдХ्рддрди। рдРрд╕ा рдХрдИ рдЧ्рд░ंрдеों рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдЖ рд╣ै рдХि рдЙрдирдХे рд╢िрд╖्рдпों рдиे рдмाрдж рдоें рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рдХी рд░рдЪрдиा рдоें рдХुрдЫ рдиा рдХुрдЫ рдЬोрдб़ рджिрдпा рд╣ै। рдФрд░ рд╡िрддं рдбा рд╡ाрдж рдЦрдбा рдХिрдпा рд╣ै।
рд╡рд░рдиा рдмाрд▓्рдоीрдХि рд╢ंрдмूрдХ рд╡рдз рдХ्рдпों рдХрд░рд╡ाрдПंрдЧे рдФрд░ рд╕ीрддा рдХो рд╡рдирд╡ाрд╕ рдХ्рдпों рднेрдЬेंрдЧे! рдпрд╣ рдмрд╣ुрдд рд╡िрдЪाрд░рдгीрдп рдк्рд░рд╢्рди рд╣ै। рдЗрд╕ рдкрд░ рд╢ोрдз рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП рдФрд░ рд▓ांрдЫрди рджूрд░ рдХिрдП рдЬाрдиे рдЪाрд╣िрдП। рдЬो рд░ाрдо рд╢рдмрд░ी рдХे рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдЙрд╕рдХे рд╣ाрде рд╕े рдмेрд░ рдЦाрддे рд╣ैं рд╡рд╣ рджрд▓िрдд рд╢ंрдмुрдХ рдХा рд╡рдз рдХ्рдпों рдХрд░ाрдПंрдЧे?
рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдХे рд╕рдордп рддрдХ рдпрд╣ рдмाрдд рдЬрдЧрдЬाрд╣िрд░ рд╣ो рдЪुрдХी рдеी рдХी рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдмाрд▓्рдоीрдХि рдХी рд░рдЪрдиा рдирд╣ीं рд╣ै рдЗрд╕ीрд▓िрдП рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдиे рд╕ीрддा рдмрдирд╡ाрд╕ рдзोрдмी рдк्рд░рд╕ंрдЧ , рд╢ंрдмूрдХ рд╡рдз рдЪिрдд्рд░िрдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рд╣ै।
рд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕ рдоें рд░ाрдо рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рддे рд╣ैं
рд╕ुрд░ рдорд╣िрд╕ुрд░ рд╣рд░िрдЬрди рдЕрд░ु рдЧाрдИ।
рд╣рдорд░े рдХुрд▓ рдЗрди рдкрд░ рди рд╕ुрд░ाрдИ ।।
+++++
рд░ाрдоाрдпрдг рдзाрд░ाрд╡ाрд╣िрдХ рдоें рд▓рд╡ рдХुрд╢ рдХांрдб рдЬोрдб़рдХрд░ рд░ाрдоाрдиंрдж рд╕ाрдЧрд░ рдиे рдЗрди рд╕рдм рдмाрддों рдХो рд╣рд╡ा рджे рджी рдЬिрди рдкрд░ рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрднी рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЧрдпा।
рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдХे рдиिрдзрди рдХे рдмाрдж рд░ाрдордЪрд░िрдд рдоाрдирд╕ рдоें рд▓рд╡-рдХुрд╢ рдХांрдб рдЬोрдб़ рджेрдиे рдХा рдХुрдд्рд╕िрдд рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рддे рд░рд╣े рд╣ैं।
рдЬрдм рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдХी рд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕ рдоें рдЫेрдб़рдЫाрдб़ рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЧрдпा рддो рдмाрд▓्рдоीрдХि рд░ाрдоाрдпрдг рдоें рдХुрдЫ рджुрд╖्рдЯ рд▓ोрдЧों рдиे рдРрд╕ा рдирд╣ीं рдХिрдпा рд╣ोрдЧा рдРрд╕ा рдХैрд╕े рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै?
рдЬрдм рдЫाрдкाрдЦाрдиा рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рд╣ो рдЧрдпा рдФрд░ рдкुрд╕्рддрдХें рдоुрдж्рд░िрдд рд░ूрдк рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ो рдЧрдИ рддрдм рдорд╣ाрди рдЧ्рд░ंрдеों рдХे рд╕ाрде рдЫेрдб़рдЫाрдб़ рдмंрдж рд╣ुрдИ рд╣ै।
рдЕрдкрдиे рд╡рдирд╡ाрд╕ рдХे рд╕рдордп рд░ाрдо рджрд▓िрдд рд╢рдмрд░ी рдХे рдЬूрдаे рдмेрд░ рдЦा рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рдиिрд╖ाрдж рдЬैрд╕े рджрд▓िрдд рдХो рдЕрдкрдиा рдоिрдд्рд░ рдШोрд╖िрдд рдХрд░рдХे рдЙрд╕े рдмрд░ाрдмрд░ी рдХा рджрд░्рдЬा рджे рд╕рдХрддे рд╣ैं, рд╡े рд╢ंрдмूрдХ рдЬैрд╕े рддрдкрд╕्рд╡ी рдХा рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдоें рд╡рдз рдХрд░рддे рд╣ैं। рдлिрд░ рдЬिрд╕ рд╕ीрддा рд╡рдирд╡ाрд╕ рдХो рд▓ेрдХрд░ рд▓ोрдЧ рд░ाрдо рдХे рдЖрджрд░्рд╢ рдЪрд░िрдд्рд░ рдкрд░ рдЙंрдЧрд▓ी рдЙрдаाрддे рд╣ैं, рдЙрд╕ी рдоैрдеिрд▓ी рдЬाрдирдХी рд░ाрд╡рдг рдХी, рд╡рдз рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдЕрдЧ्рдиि-рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рдЬрдм рд╕ीрддा рдЕрдЧ्рдиि рдХी рдХрд╕ौрдЯी рдкрд░ рдЦрд░ी рдЙрддрд░рддी рд╣ैं рддो рд░ाрдо рд╕्рд╡рдпं рдХрд╣рддे рд╣ैं-
-рд╡िрд╢ुрдж्рдзा рдд्рд░िрд╖ु рд▓ोрдХेрд╖ु рдоैрдеिрд▓ी рдЬрдирдХाрдд्рдордЬा рди рд╡िрд╣ाрддुं рдордпा рд╢рдХ्рдпा рдХीрд░्рддिрд░ाрдд्рдордХрддा рдпрдеा ।
рдЕрд░्рдеाрдд рдоैрдеिрд▓ी рдЬाрдирдХी рддीрдиों рд▓ोрдХों рдоें рдкрд╡िрдд्рд░ рд╣ैं। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдордирд╕्рд╡ी рдХीрд░्рддि рдХा рдд्рдпाрдЧ рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдоैं рдЕрдкрдиी рднाрд░्рдпा рдХा рдд्рдпाрдЧ рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा।
рд░ाрдо рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╡рдЪрди рджेрдХрд░ рд╕ीрддा рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХैрд╕े рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдпрд╣ рд╡िрдЪाрд░рдгीрдп рд╣ै।
рд░ाрдо , рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдХो рдРрд╕ा рд╣ी рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं
рд╢ाрдкिрддा рд╣ि рдордпा рдпूрдпं рдкाрджाрдн्рдпां рдЬीрд╡िрддेрди рдЪ рдпे рдоां рд╡ाрдХ्рдпांрддрд░े рдм्рд░рдпुрд░рдиुрдиेрддं рдХрдеंрдЪрди। (рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб, 45 рд╡ा рд╕рд░्рдЧ, рд╢्рд▓ोрдХ рд╕ं.21)
рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдоें рдЧुрдк्рддрдЪрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд░ाрдо рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдк्рд░рдЬाрдЬрдиों рдХे рдмीрдЪ рдЪрд▓ рд░рд╣ी рдЪрд░्рдЪा рдХो рдЬिрд╕ рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा, рдРрд╕ी рдЕрднрдж्рд░ рднाрд╖ा рдХрдо рд╕े рдХрдо рдорд╣рд░्рд╖ि рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдХी рддो рд╣ी рдирд╣ीं рд╕рдХрддी-
рдХीрджृрд╢ं рд╣ृрджрдпे рддрд╕्рдп рд╕ीрддा рд╕ंрднोрдЧрдЬं рд╕ुрдЦрдо् рдЕрдЩ्рдХрдоाрд░ोрдк्рдпрддुрдкुрд░ा рд░ाрд╡рдгेрди рдмрд▓ाрдмрдж्рдзрддाрдо्।
рдФрд░ рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рдеा рдХि рдоंрдЧрд▓ाрдЪрд░рдг рдоें рд░ाрдордЪрд░िрдд рдоाрдирд╕ рдХे рдкрд░िрдЪрдп рдоें рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдиे рд▓िрдЦा рдХि рдиाрдиा рдкुрд░ाрдг рдиिрдЧрдоाрдЧрдо рд╕рдо्рдорддं рдпрдд्... рд╡рд╣ी рддुрд▓рд╕ी рд░ाрдо рдХे рдЬीрд╡рди рдХी рдЗрд╕ рдЕрддि рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдШрдЯрдиा рдкрд░ рд▓ेрдЦрдиी рдЙрдаाрдиे рдХा рд╕ाрд╣рд╕ рдирд╣ीं рдЬुрдЯा рд╕рдХे рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕ рд╕рдордп рддрдХ рд▓ोрдЧ рдЬाрди рдЧрдП рдеे рдХि рдпрд╣ рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдЭूрдаा рд╣ै।
рд╡ेрджрд╡्рдпाрд╕ рднी рдорд╣ाрднाрд░рдд рдоें рд░ाрдоोрдкाрдЦ्рдпाрди рддрдм рд▓िрдЦрддे рд╣ैं рдЬрдм рдЬрдпрдж्рд░рде рдж्рд╡ाрд░ा рдкांрдЪाрд▓ी рдХा рдЕрдкрд╣рд░рдг рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрдж्рдпрдкि рдЕрд░्рдЬुрди рдж्рд╡ाрд░ा рдкांрдЪाрд▓ी (рдж्рд░ौрдкрджी) рдоुрдХ्рдд рдХрд░ा рд▓ी рдЬाрддीं рд╣ै рдХिंрддु рдмंрджीрд╡рдз рдХрд░рдиा рдиिрдпрдо рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╣ै рдЗрд╕ рдиिрдпрдо рд╕े рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рд╡िрд╡рд╢ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं рдХि рдЕрд░्рдЬुрди рд╕े рдЬрдпрдж्рд░рде рдХो рдоुрдХ्рддि рджिрд▓ाрдИ рдЬाрдП, рдкрд░ंрддु рд╕्рд╡рдпं рдж्рд░ौрдкрджी рдХे рдЗрд╕ рднрдпंрдХрд░ рдЕрдкрдоाрди рд╕े рд╢ोрдХрдЧ्рд░рд╕्рдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рд╕рдордп рдоाрд░्рдХंрдбेрдп рдЙрди्рд╣ें рд░ाрдо рдХी рдХрдеा рд╕ुрдиाрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕рдоें рднी рдХрд╣ीं рд╕ीрддा рд╡рдирд╡ाрд╕ рдХी рдЪрд░्рдЪा рдирд╣ीं рдоिрд▓рддी। рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдиे рд╕ंрдкूрд░्рдг рд░ाрдоाрдпрдг рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХрд░ рдбाрд▓ा рдФрд░ рдпрд╣ां рддрдХ рд▓िрдЦ рджिрдпा рдХि-
рджुрдЗ рд╕ुрдд рд╕ुंрджрд░, рд╕ीрддा рдЬाрдП।
рд▓рд╡ рдХुрд╢ рд╡ेрдж рдкुрд░ाрдирди рдЧाрдП।।
рджुрдЗ рджुрдЗ рд╕ुрдд рд╕рдм рдн्рд░ाрддрди्рд╣ рдХेрд░े।
рднрдпे рд╢ीрд▓ рдЧुрди рд░ूрдк рдШрдиेрд░े।।
рдкрд░ рддुрд▓рд╕ी рджाрд╕ рд╕ीрддा рд╡рдирд╡ाрд╕ рдХा рдХрд╣ी рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдирд╣ीं рдХрд░рддे।
рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдХे рд╕рдордп рддрдХ рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ो рдЧрдпा рдеा рдХि рд░ाрдо рдХे рдЬीрд╡рди рдХी рдпрд╣ рдХрдеा рдордирдЧрдв़ंрдд рд╣ै।
рд╢ंрдмूрдХ-рд╡рдз рд╡ рд╕ीрддा-рд╡рдирд╡ाрд╕ рдоिрде्рдпा рдФрд░ рдХрд▓्рдкрдиिрдХ рд╣ैं। рдЬो рд░ाрдо рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ рдХो рдмрджрдиाрдо рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд░рдЪा рдЧрдпा।
рдЙрдд्рддрд░ рдХाрдг्рдб рдХो рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рд░ाрдоाрдпрдг рдоें рд╖рдб्рдпंрдд्рд░ рдХрд░рдХे рдмрд╣ुрдд рдмाрдж рдоें рдЬोрдб़ा рдЧрдпा рд╣ै।рдз्рдпाрди рд╕े рджेрдЦрдиे рдкрд░ рдпрд╣ рдмाрдд рдкूрд░ी-рдкूрд░ी рд╕ाрдл рднी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдХे рдЪрддुрд░्рдирд╡рддिрддрдо् (94 рд╡ें) рд╕рд░्рдЧ рдХे рд╕рдд्рддाрдЗрд╕рд╡ें рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдпрд╣ां рд▓िрдЦा рдоिрд▓рддा рд╣ै
- рдЖрджि рдк्рд░рднृрддि рд╡ै рд░ाрдЬрди् рдкंрдЪ рд╕рд░्рдЧ рд╢рддाрдиि рдЪ рдХांрдбाрдиि рд╖рдЯрдХृрддाрдиीрд╣ рд╕ोрдд्рддрд░рдгि рдорд╣ाрдд्рдордиा।
рдЕрд░्рдеाрдд् рд░ाрдЬрди! рдЙрди рдорд╣ाрдд्рдоा рдиे рдЖрджि рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЕंрдд рддрдХ рдкांрдЪ рд╕ौ рд╕рд░्рдЧ рддрдеा рдЫрд╣ рдХांрдбों рдХी рд░рдЪрдиा рдХी рд╣ै। рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рд╕े рдРрд╕ा рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХि рдЗрд╕े рдорд╣рд░्рд╖ि рдиे рдпुрдж्рдзрдХांрдб рдХे рдЕंрдд рдоें рд▓िрдЦा рдеा рдХिंрддु рдоूрд▓ рд╢्рд▓ोрдХ рдЪрддुрд░्рде рдкрдж рдоें рдеोреЬा рдлेрд░ рдмрджрд▓ рдХрд░рдХे рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдХे рдЗрд╕ рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдиे рдЗрд╕े рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा।
рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдХा рдпрд╣ рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдмाрд░-рдмाрд░ рдШोрд╖िрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рднी рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдХी рд░рдЪрдиा рд╣ै। рдпрд╣ рдШोрд╖рдгा рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рдлाрдИ рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕े рднрд▓ीрднांрддि рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрдд рдеा рдХि рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдХे рдЧрд▓े рдирд╣ीं рдЙрддрд░ेрдЧा, рдЗрд╕рд▓िрдП рдПрдХ рд╣ी рд╕рд░्рдЧ рдоें рдЙрд╕े рдпрд╣ рд╕рдлाрдИ рдХрднी-рдХрднी рджो-рджो рдмाрд░ рджेрдиी рдкреЬрддी рд╣ै। рдЬैрд╕े рдХि рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдХा рдПрдХ рд╕ौ рдЧ्рдпाрд╣рд╡ां рд╕рд░्рдЧ рдФрд░ рдХ्рд░рдорд╢ः рд╢्рд▓ोрдХ рд╕ं.) рдФрд░ рд╢्рд▓ोрдХ рд╕ं. 11 рдоें рдоिрд▓рддा рд╣ै
рдПрддाрд╡рджेрддрджाрдЦ्рдпाрдиं рд╕ोрдд्рддрд░ рдм्рд░рд╣्рдордкूрдЬिрддрдо्
рд░ाрдоाрдпрдгрдоिрддिрдЦ्рдпाрддं рдоुрдЦ्рдпं рд╡ाрд▓्рдоीрдХिрдиाрдХृрддрдо्।
рдПрддрджाрдЦ्рдпाрдирдоाрдпुрд╖्рдпं рд╕рднрд╡िрд╖्рдпं рд╕рд╣ोрдд्рддрд░рдо्
рдХृрддрд╡ाрди् рдк्рд░рдЪेрддрд╕ः рдкुрдд्рд░рд╕्рддрдж рдм्рд░рд╣्рдоाрдк्рдпрди्рд╡рдорди्рдпрдд्рдд।
рдЕрд░्рдеाрдд् рдорд╣рд░्рд╖ि рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд рдпрд╣ рд░ाрдоाрдпрдг рдиाрдордХ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЖрдЦ्рдпाрди рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рд╕рд╣िрдд рдЗрддрдиा рд╣ी рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЖрджрд░ рдм्рд░рд╣्рдоा рдЬी рдиे рдХिрдпा рд╣ै। рдРрд╕ा рд▓िрдЦрдиे рдХे рдк्рд░рдпोрдЬрди рдХो рдПрдХ рд╕ाрдзाрд░рдг рдкाрдардХ рднी рд╕рдордЭ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЬрд╣ां рдмाрд▓рдХांрдб рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдпुрдж्рдзрдХांрдб рддрдХ рдХрд╣ीं рднी рдХिрд╕ी рд╢्рд▓ोрдХ рдж्рд╡ाрд░ा рдРрд╕ा рдирд╣ीं рдХрд╣ा рдЧрдпा рдХि рдЕрдоुрдХ рд░рдЪрдиा рдорд╣рд░्рд╖ि рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдХी рд╣ी рд╣ै, рд╡рд╣ीं рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдХे рдПрдХ рд╣ी рд╕рд░्рдЧ рдоें рдмाрд░-рдмाрд░ рдРрд╕ा рд▓िрдЦрдиे рдХा рдХाрд░рдг рдХ्рдпा рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЙрдд्рддрд░ рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЙрдд्рддрд░рдХांрдбрд╡рдоूрд▓ рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рд░ाрдоाрдпрдг рдХा рдЕंрдЧ рдирд╣ीं рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдФрд░ рдЙрджाрд╣рд░рдг рднी рдж्рд░рд╖्рдЯрд╡्рдп рд╣ै। рдпुрдж्рдзрдХांрдб рдоें рдЬрдм рд░ाрд╡рдг рдХा рдПрдХ рдкрд░ाрдХ्рд░рдоी рдпोрдж्рдзा рдорд╣ाрдкाрд░्рд╢्рд╡ рд░ाрд╡рдг рдХो рдпрд╣ рдоंрдд्рд░рдгा рджेрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд╕ीрддा рдХो рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХ्рдпों рди рд╕ीрддा рд╕े рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рд╣ी рдХрд░ рдбाрд▓े, рддрдм рд░ाрд╡рдг рдЙрд╕े рдРрд╕ा рдХрд░рдиे рдоें рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЕрд╕рдорд░्рде рдмрддाрддा рд╣ै рдФрд░ рдПрдХ рдХрдеा рд╕ुрдиाрддा рд╣ै-
рдкूрд░्рд╡рдХाрд▓ рдоें рд░ाрд╡рдг рдиे рдПрдХ рдЕрдк्рд╕рд░ा рдкुंрдЬिрдХрд╕्рдерд▓ा рд╕े рдмрд░्рдмрд░рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рдХिрдпा рдеा, рдЬिрд╕рд╕े рдХुрдкिрдд рд╣ोрдХрд░ рдкिрддाрдорд╣ рдм्рд░рд╣्рдоा рдиे рдЙрд╕े рд╢ाрдк рджिрдпा рдеा рдХि рдЕрдм рд╡рд╣ рдпрджि рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдХिрд╕ी рд╕्рдд्рд░ी рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░ेрдЧा рддो рдЙрд╕рдХे рд╕िрд░ рдХे рд╕ौ рдЯुрдХрдб़े рд╣ो рдЬाрдПंрдЧे-
рдЕрдж्рдп рдк्рд░рднृрддिрдпाрдорди्рдпां рдмрд▓ाрди्рдиाрд░ी рдЧрдоिрд╖्рдпрд╕ि
рддрджाрддे рд╢рддрдзाрдоूрд░्рдзा рдлрд▓िрд╖्рдпрддि рди рд╕ंрд╢рдпः ।
рдпрджाрдпрдХाрдоां рдХाрдоाрд░्рддो рдзрд░्рд╖рдпिрд╖्рдпрддि рдпोрд╖िрддрдо्
рдоूрд░्рдзा рддु рд╕рдк्рддрдзा рддрд╕्рдп рд╢рдХрд▓ी рднрд╡िрддा рддрджा।
рднाрд╖ाрд╡िрднाрд╖ा(рдпुрдж्рдзрдХांрдб, рдд्рд░рдпोрджрд╢ рд╕рд░्рдЧ, рд╢्рд▓ोрдХ рд╕ं. 14)
рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рд░ाрд╡рдг рдХो рд╡рд╣ рдХрдеा рднी рд╕ुрдиाрдиी рдЪाрд╣िрдП рдеी рдЬो рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдХे рдЫрдм्рдмीрд╕рд╡ें рд╕рд░्рдЧ рдоें рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдХे рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдиे рд▓िрдЦा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдХुрдмेрд░ рдкुрдд्рд░ рдирд▓рдХूрдмрд░ рдХी рдк्рд░ेрдоिрдХा рдЕрдк्рд╕рд░ा рд░ंрднा рд╕े рд░ाрд╡рдг рдиे рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рдХिрдпा рдеा рдФрд░ рдЙрд╕े рдирд▓рдХूрдмрд░ рдиे рд╢ाрдк рджिрдпा рдеा। (рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб, рд╖рдбрд╡िंрд╢ рд╕рд░्рдЧ, рд╢्рд▓ोрдХ рд╕ं. 55)
рд░ाрд╡рдг рдпुрдж्рдзрдХांрдб рдХे рддेрд░рд╣рд╡ें рд╕рд░्рдЧ рдХे рд╕ाрде рдЗрд╕ рдХрдеा рдХो рдорд╣ाрдкाрд░्рд╢्рд╡ рдХो рдирд╣ीं рд╕ुрдиाрддा рдЬो рдпрд╣ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдоूрд▓ рд░ाрдоाрдпрдг рдХा рдЕंрдЧ рдирд╣ीं рд╣ै।
рдЕрдиेрдХ рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдиे рдмाрд▓्рдоीрдХि рд░ाрдоाрдпрдг рдХा рдЧрд╣рди рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдпрд╣ рдкाрдпा рд╣ै рдХि рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдХी рднाрд╖ा рдФрд░ рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдХी рдоूрд▓ рд░ाрдоाрдпрдг рдХी рднाрд╖ा рдоें рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рдЕंрддрд░ рд╣ै।
рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдиे рддो рд▓िрдЦा рд╣ी рд╣ै
рд░ाрдоाрдпрдг рд╕рдд рдХोрдЯि рдЕрдкाрд░ा।
рдЕрдиेрдХ рд▓ोрдЧों рдиे рд░ाрдо рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ рдкрд░ рд░ाрдоाрдпрдг рд▓िрдЦी рд╣ै рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рддрд░рд╣ рд╕े рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХी рд╣ै। рддुрд▓рд╕ी рдиे рднी рдЕрдкрдиी рдмुрдж्рдзि рд╕े рд░ाрдо рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рдЧाрдпा рд╣ै।
рдмाрд▓्рдоीрдХि рд░ाрдоाрдпрдг рдХा рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рдмाрд▓्рдоीрдХि рдХी рд░рдЪрдиा рдирд╣ीं рд╣ै рдпрд╣ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдЬो рд╡िрдж्рд╡ाрди рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рдмाрд▓्рдоीрдХि рдХी рд░ाрдоाрдпрдг рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рддा рд╣ै। рднाрд╖ा рд╢ैрд▓ी рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЙрдд्рддрд░ рдХांрдб рд░ाрдоाрдпрдг рдпрд╣ рдмрддा рджेрддी рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдмाрд▓्рдоीрдХि рдХी рднाрд╖ा рдирд╣ीं рд╣ै।
рдЙрдд्рддрд░рдХांрдб рд░ाрдо рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ рдФрд░ рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдХो рдмрджрдиाрдо рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХ рдХुрдд्рд╕िрдд рдк्рд░рдпाрд╕ рднрд░ рд╣ै। рд╕ीрддा рдХा рдиिрд░्рд╡ाрд╕рди рдФрд░ рддрдкрд╕्рд╡ी рд╢ंрдмूрдХ рдХा рд╡рдз рдЬрдмрд░рджрд╕्рддी рдЬोрдб़ा рдЧрдпा рд╣ै।
![]() |
рд╢िрд╡рдЪрд░рдг рдЪौрд╣ाрди рдХाрдирдкुрд░ shivcharany2k@gmail.com |
рдпे рднी рдкрдв़ें;
✓ рдорд╣рд░्рд╖ि рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдХे рдЕрдирдоोрд▓ рд╡िрдЪाрд░ : Valmiki Quotes in Hindi