Premchand Ka Sahityik Parichay : Biography of Premchand
рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХा рдпोрдЧрджाрди : рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХрд╣े рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдорд╣ाрди рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬрдпंрддी рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЙрдирдХा рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдХृрддिрдд्рд╡ рд╣िрди्рджी рдоें। рдЖрдЬ 31 рдЬुрд▓ाрдИ рдЬрдпंрддी рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХा рдЬीрд╡рди рдкрд░िрдЪрдп рдФрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдХрд╣ाрдиी рдФрд░ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдкाрдардХों рдХो рдЭрдХрдЭोрд░ рдХрд░ рджेрдиेрд╡ाрд▓े рд░рдЪрдиाрдУं рдХो рд▓िрдЦрдиे рд╡ाрд▓े рдХрд▓рдо рдХे рд╕िрдкाрдИ рдХा рдЬрди्рдорджिрди рд╣ै рдЖрдЬ, рддो рдЪрд▓िрдП рд╢ुрд░ू рдХрд░рддे рд╣ैं рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдкрд░िрдЪрдп рдХो рд╣िрди्рджी рдоें।
рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж : рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдХृрддिрдд्рд╡
рдЬрдм рд╣рдоाрд░ा рджेрд╢ рдПрдХ рд╕ाрде рдХрдИ рдкрд░ेрд╢ाрдиिрдпों рдХे рд╕ाрде рдЬूрдЭ рд░рд╣ा рдеा рдФрд░ рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рджेрд╢ рдоें рдХ्рд░ाрди्рддि рдХा рдЙрдмाрд▓ рдЖрдпा рд╣ुрдЖ рдеा। рддрдм рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЕрди्рдп рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдПрдХ рдорд╣ाрди् рд▓ेрдЦрдХ рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХा рд╣िрди्рджी рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдЖрдЧрдорди рд╣ुрдЖ। рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдЬрдоीрди рд╕े рдЬुрдб़े рдПрдХ рд╕рдЪ्рдЪे рдЗंрд╕ाрди рдеे рдФрд░ рдЙрд╕ рд╕े рднी рдЕрдЪ्рдЫे рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдорд╣ाрди् рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдеे।
рдЙрдирдХा рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╣ी рд╕ाрджा рдПрд╡ं рд╕рд░рд▓ рдеा। рд╣рдоाрд░ा рднाрд░рддीрдп рдЬीрд╡рди рднाрд░рдд рдХे рдЧाँрд╡ों рдоें рд╣ी рдмрд╕рддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рд╕рдЬीрд╡ рдЪिрдд्рд░рдг рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоाрд░्рдоिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЕрдкрдиे рд▓ेрдЦрди рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдоुंрд╢ी рдЬी рдПрдХ рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХрд╣ाрдиीрдХाрд░ рдеे। рдпे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рд╕рдо्рд░ाрдЯ рднी рдХрд╣े рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдХрд▓рдо рд╕े рдХрднी рдлाрдпрджा рдирд╣ीं рдЙрдаाрдпा। рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХрд▓рдо рдХे рд╕िрдкाрд╣ी рднी рдеे рдФрд░ рдХрд▓рдо рдХे рдордЬрджूрд░ рднी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рд╕рдордп рдХी рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рдЬो рджेрдЦा рдФрд░ рднोрдЧा, рдЙрд╕े рд╣ी рдЕрдкрдиे рдХрд▓рдо рд╕े рдЙрддाрд░ा рд╣ै। рдЗрдирдХे рдЕрдиुрднрд╡ी рд▓ेрдЦрди рдоें рдЬाрдЧृрддि рд╣ै, рдЪेрддрдиा рд╣ै, рд╣ाрд╣ाрдХाрд░ рдд्рд░ाрд╕рджी рд╣ै рддрдеा рд░ूрджрди рд╡ рджुःрдЦ рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд╕्рд╡ाрднिрдоाрди рднी рд╣ै। 1920 рд╕े 1936 рдХे рдпुрдЧ рдоें рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдЬी рдПрдХ рд╕рдорд░्рде рдХрд╣ाрдиीрдХाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕ाрдордиे рдЖрдпे рдеे। рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдХрд╣ाрдиी рдоें рд╕्рд╡рд╕्рде рдордиोрд░ंрдЬрди рдХे рд╕ाрде рдЬौрд╡рди рдХे рд╕ंрдШрд░्рд╖ों рдХो рднी рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै рддрдеा рд╕рдоाрдЬ рдХे рджрд▓िрдд рд╢ोрд╖िрдд рд╡рд░्рдЧ рдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХे рдк्рд░рддि рднी рд╕рдоाрдЬ рдХा рдз्рдпाрди рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХिрдпा рд╣ै।
рд╡े рд╕्рд╡рдпं рдЬीрд╡рди рдоें рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рддे рд░рд╣े рддрдеा рдЕрдкрдиे рдЖँрдЦों рджेрд╢ рдХा рднी рд╕ंрдШрд░्рд╖ рджेрдЦрддे рд░рд╣े, рдЗрд╕рдХा рдиिрджाрди рдХैрд╕े рд╣ो ? рдЙрд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓ेрдЦрди рдоें рднी рдЙрддाрд░ рдХрд░ рд╕рдоाрдзाрди рдирд╣ीं рджे рдкाрдпे। рдХ्рдпोंрдХि рджेрд╢ рдХा рдиेрдд्рд░ рддрдм рднी рдЙрд▓рдЭा рд╣ुрдЖ рдеा рдФрд░ рдЖрдЬ рднी рдЙрд▓рдЭा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЬрдм рджेрд╢ рдХे рд▓ोрдЧ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдЕрдзीрди рд╣ोрдХрд░ рд▓ुрдЯрддे-рдкिрдЯрддे рдеे рддрдм рднी рд╕ाрдоंрддों рдЬрдоींрджाрд░ों рдХे рд╣ाрдеों рднी рднोрд▓े-рднाрд▓े рдиाрдЧрд░िрдХ рд▓ुрдЯрддे рдеे। рдФрд░ рдЖрдЬ рджेрд╢ рдЖрдЬाрдж рд╣ै рдлिрд░ рднी рд╢ाрд╕рдХ рдПрд╡ं рдкूंрдЬीрдкрддि рд╡рд░्рдЧ рдЕрдкрдиी рдЬрдирддा рдХो рд▓ूрдЯ рд░рд╣ा рд╣ै। рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдЬी рд╕рджा рд╣ी рдЗрд╕ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕े рд╡िрдЪрд▓िрдд рд░рд╣े рд╣ैं рддрдеा рдкीрдб़िрдд рд╡ рд╢ोрд╖िрдд рд╡рд░्рдЧों рдХी рд╡рдХाрд▓рдд рдХрд░рддे рд░рд╣ें рд╣ैं рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рд╕िрдж्рдзाрди्рддों рд╕े рд╣рдЯрдХрд░ рдХрднी рд╕рдордЭौрддा рдирд╣ीं рдХिрдпा рддрдеा рдЬीрд╡рди рднрд░ рдЕрди्рдпाрдп рд╡ рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рдХрд▓рдо рдХा рдоोрд░्рдЪा рд╕ंрднाрд▓ा।
рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдЖрди्рджोрд▓рди рдХे рддрд╣рдд рдХрдИ рдРрд╕ी рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд▓िрдЦीं। "рд╕ोрдЬे рд╡рддрди" рдЬो рдХि рдЖрдкрдд्рддिрдЬрдирдХ рдоाрдиा рдЧрдпा рдФрд░ рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдЙрд╕рдХी рд╕ाрд░ी рдк्рд░рддिрдпाँ рдЬрд▓рд╡ा рджी рдЧрдИ। рдпрд╣ाँ рдлिрд░ рдЗрди्рд╣ोंрдиे рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░ी рд╕े рдд्рдпाрдЧ рдкрдд्рд░ рджे рджिрдпा। рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рдордиा рд▓ेрдЦрди рдоें рд▓рдЧ рдЧрдпे। рд▓рдЦрдирдК рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд 'рдоाрдзुрд░ी' рдХे рднी рдпे рд╕рдо्рдкाрджрдХ рдмрдиे। рд▓ेрдХिрди рд▓ेрдЦрди рд╕े рдШрд░ рдирд╣ीं рдЪрд▓ рдкाрддा рдеा। рдЕрддः рдк्рд░рдХाрд╢рди рдЬрдЧрдд рдоें рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдк्рд░ेрд╕ рдХे рдиाрдо рд╕े рдкाрджाрд░्рдкрдг рдХिрдпा। рдлिрд░ рдЗрди्рд╣ोंрдиे рд╣ंрд╕ рддрдеा рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдЬाрдЧрд░рдг рднी рдиिрдХाрд▓ा। рдлिрд░ рднी рдпे рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрдкрджा рд╕े рдЙрдмрд░ рдирд╣ीं рдкाрдпे।
рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдЬी рдЬो рд╣рдЬाрд░ों рд▓ोрдЧों рдХो рдЕрдкрдиे рд▓ेрдЦрди рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддे рдеे, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬैрдиेрди्рдж्рд░ рдЬी рдХो рдкрдд्рд░ рд▓िрдЦрддे рд╣ुрдП рдкрдд्рд░ рдоें рдХрд╣ा рдХि рдоेрд░ी рд╕ाрд░ी рдЬिрди्рджрдЧी рдШाрдЯे рдоें рд╡्рдпрддीрдд рд╣ो рдЧрдИ। рдЕрдм рдШाрдЯे рдХा рдХ्рдпा рд░ोрдиा ?
рдХुрдЫ рджिрди рдпे рдмाрдо्рдмे рдоें рднी рдоूрд╡ीрдЯोрди (рдлिрд▓्рдо рд▓ाрдИрди) рдоें рднी рдХिрд╕्рдордд рдЖрдЬрдоाрдиे рдЖрдпे। рдХिрди्рддु рдпрд╣ाँ рднी рдордиोрд░ंрдЬрди рдХे рдиाрдо рдкे рдлूрд╣рдбрддा рдХा рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рджेрдЦрдХрд░ рд╡ाрдкрд╕ рдмрдиाрд░рд╕ рдЖ рдЧрдпे। рдЕрдкрдиे рдЪिрди्рддрди рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдк्рд░рдЧрддि рдоें рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдЕрдкрдиे рд╕рдо-рд╕ाрдордпिрдХ рдЖрди्рджोрд▓рдиों рд╕े рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрддे рд░рд╣े рдеे। рдкрд╣рд▓े рдЙрди рдкрд░ рдЖрд░्рдп рд╕рдоाрдЬ рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдеा рдмाрдж рдоें рд╡े рдЧाँрдзीрд╡ाрдж рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ुрдпे । рдкрд░рди्рддु рдЙрдирдХा рдХрд▓ाрдХाрд░ рдорди рдиिрд░рди्рддрд░ рдирдпे рд╕рдоाрдзाрди рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдвूंрдврддा рд░рд╣ा। рднाрд░рддीрдп рдк्рд░ांрдЧрдг рдХे рд╣рд░ рдЫोрдЯे-рдмрдб़े рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХो рдоुंрд╢ी рдЬी рдЕрдкрдиे рд▓ेрдЦрди рдоें рдЙрддाрд░рддे рд░рд╣े।
рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рдоुंрд╢ी рдЬी рдиे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рднी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдХो рд╣ी рд╕ाрдордиे рд░рдЦा рд╣ै। 'рдЧोрджाрди' рдпрд╣ рдХृрд╖рдХ рдЬीрд╡рди рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ै। рдЬिрд╕рдоें рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдХृрд╖рдХों рдХी рджрдпрдиीрдп рд╕्рдеिрддि рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдХा рднी рд╕ुрди्рджрд░ рдЪिрдд्рд░рдг рдХिрдпा рд╣ै рддрдеा рдЬрдоींрджाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрд╕ाрдиों рдХे рд╢ोрд╖рдг рдХा рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рд╣ै। рдФрд░ рдорд╣ाрдЬрдиी рд╕рдн्рдпрддा рдХा рд╢ाрдк, рддрд▓ाрдХ рдХी рд╕рдорд╕्рдпा, рдЬाрддि-рдкांрддि рдХा рднेрджрднाрд╡, рдордЬрджूрд░ों рдХा рд╕ंрдШрд░्рд╖, рдзрд░्рдо рдХा рдвोंрдЧ, рдЕрдж्рдпौрдЧिрдХ рд╕рдорд╕्рдпा, рд╡ेрд╢्рдпा рд╕рдорд╕्рдпा, рдЧाँрд╡ рд╡ рд╢рд╣рд░ рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рднिрди्рдирддा рдЗрди рд╕рднी рд╡िрд╖рдпों рдкрд░ рдоुंрд╢ी рдЬी рдиे рд╡्рдпाрдкрдХ рджृрд╖्рдЯिрдкाрдд рдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЙрддाрд░ा рд╣ै, рдЬो рдХि рдпрд╣ाँ рдЪिрди्рддрди рдордирди рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рд╣ै। рд╡े рднाрд░рддीрдп рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд╣ी рдирд╣ीं, рд╡िрд╢्рд╡ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рднी рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╕्рдеाрди рд░рдЦрддे рд╣ैं। рдЗрдирдХे рдоुрдЦ्рдп рдЙрдкрди्рдпाрд╕-рд╕ेрд╡ा-рд╕рджрди, рд░ंрдЧрднूрдоि, рдХрд░्рдорднूрдоि, рдЧрдмрди, рдк्рд░ेрдоाрд╢्рд░рдо, рдХाрдпाрдХрд▓्рдк рд╡ рдЧोрджाрди рдЖрджि рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рд╣ै।
рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХो рд╕्рдеाрди рдоिрд▓ा рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рдпрдеाрд░्рде рдПрд╡ं рдЖрджрд░्рд╢ рдХा рд╕ुрдЦрдж рд╕рдорди्рд╡рдп рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХो рд╡ाрд░्рдгा рдк्рд░рджाрди рдХी рд╣ै। рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдЧ्рд░ाрдо рд╡ाрд╕िрдиी рднाрд░рдд рдоाрддा рдХा рдРрд╕ा рдЪिрдд्рд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХे рдк्рд░рдЧрддिрд╢ीрд▓ рджृрд╖्рдЯि рдХो рдмрд▓ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рд╣ै। рдЗрдирдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдЧाँрдзी рдпुрдЧ рдХे рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдмрди рдЧрдП рдЬिрдирдХो рдЬрдирддा рдиे рднрд░рдкूрд░ рдЖрджрд░ рджिрдпा рд╣ै। рдЗрдирдХी рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд╡ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдЖрдЬ рднी рднाрд░рддीрдп рдЬрди-рдЬीрд╡рди рдоें рдЬीрд╡िрдд рд╣ै।
рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдЬी рдХा рдЬрди्рдо 31 рдЬुрд▓ाрдИ 1880 рдоें рдмрдиाрд░рд╕ рдХे рдиिрдХрдЯ рд▓рдорд╣ी рдЧाँрд╡ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЬिрдирдХा рдЕрд╕рд▓ी рдиाрдо рдзрдирдкрддрд░ाрдп рдЬी рдеा рддрдеा рд╡े рдирд╡ाрдмрд░ाрдп рдХрд╣рд▓ाрддे рдеे। рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рдмाрд▓ рд╡िрдзрд╡ा рд╢िрд╡рд░ाрдиी рджेрд╡ी рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХिрдпा рдеा। (рдпे рд╡िрдзрд╡ा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд╕рдорд░्рдердХ рднी рдеे) рд╕ाрд░ी рдЬिрди्рджрдЧी рдХрдаिрдиाрдИрдпों рд╕े рдЬूрдЭрддे рд╣ुрдП рдпे рдХрднी рдиिрд░ाрд╢ рдирд╣ीं рд╣ुрдП। рдЗрди्рд╣ोंрдиे 8 рдЕрдХ्рддूрдмрд░ 1936 рдИ. рдХो рдЕрди्рддिрдо рд╕ांрд╕ рд▓ी। рд╢्рд░ीрдкрддрд░ाрдп рд╡ рдЕрдоृрддрд░ाрдп рджो рдкुрдд्рд░ рддрдеा рдПрдХ рдкुрдд्рд░ी рдХрдорд▓ा рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдкिрддा рдоुंрд╢ी рдЬी рдк्рд░рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд▓ेрдЦрдХ рд╕ंрдШ рдХे рд▓рдЦрдирдК рдЕрдзिрд╡ेрд╢рди рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдмрдиे рдеे рдЬрд╣ाँ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рдорд░рдгीрдп рднाрд╖рдг рднी рджिрдпा рдеा।
рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ेрд╡ी рд▓ेрдЦрди рдоें рд╕рдоृрдж्рдзिрд╢ीрд▓ рд▓ेрдЦрдХ, рдПрдХ рдЧрд░ीрдм рдоाрд╕्рдЯрд░ рдХा рдпुрдЧ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै। рдХिрди्рддु рдЙрдирдХा рд╡ैрднрд╡рд╢ाрд▓ी рд▓ेрдЦрди рднाрд░рддीрдп рдоाрдирд╕ рдкрд░ рдкрд░िрд╡्рдпाрдк्рдд рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рд╡े рдЖрджрд░्рд╢ рд▓ेрдЦрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдЖрдЬ рднी рдЬिрди्рджा рд╣ैं। рдЖрдЬ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдПрд╡ं рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдХा рд░ूрдк рдмрджрд▓ рдЪुрдХा рд╣ै। рд╡ाрддाрдиुрдХूрд▓िрдд рдХрдХ्рд╖ рдоें рдмैрдардХрд░ рд▓िрдЦा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдЬрд╣ाँ рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдЙрдирдХे рд╕ाрде рд╣ोрддी рд╣ै। рдЖрдЬ рдЕрдм рдРрд╕े рдорд╣ाрди् рдЖрджрд░्рд╢ рд╕्рд╡ाрднिрдоाрдиी рд▓ेрдЦрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдХрд╣ाँ рд╣ैं рдЬो рд╕рдЪ्рдЪे рднाрд░рддीрдп рд╣ुрдЖ рдХрд░рддे рдеे।
"рдЬрдп рдХिрд╕ाрди', 'рдЬрдп рднाрд░рдд'।
- рдЬ्рдпोрддि рдиाрд░ाрдпрдг
рдпे рднी рдкрдв़ें; рдпुрдЧ рдиिрд░्рдоाрддा рдк्рд░ेрдордЪрди्рдж рдФрд░ рдЙрдирдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдп