рдЬाрдиिрдП рдХौрди рдеी рдоैрдбрдо рднीрдХाрдЬी рдХाрдоा рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╡िрджेрд╢ рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдлрд╣рд░ाрдпा рдеा рднाрд░рдд рдХा рдЭंрдбा

Dr. Mulla Adam Ali
0

Bhikaiji Cama, Indian Politician, Bharatiya Viranganayein, Madam Bhikaji Kama Story in Hindi, Independence Day Special, Republic Day Special, Azadi Ka Amrit Mahotsav.

Bharati Ki Mahan Virangana

virangana bhikaji kama

рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рднीрдХाрдЬी рдХाрдоा : рд╡िрджेрд╢ рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рднाрд░рдд рдХा рдЭंрдбा рдлрд╣рд░ाрдиे рд╡ाрд▓ी рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдорд╣िрд▓ा  рдоैрдбрдо рднीрдХाрдЬी рдХाрдоा, рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдЕрдкрдиा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рд╕рджैрд╡ рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рд░рдЦрддी рдеीं рдПрд╡ं рднाрд╖рдг рджेрдиे рдХे рдкूрд░्рд╡ рднाрд░рдд рдз्рд╡рдЬ рдлрд╣рд░ाрддी рдеीं। рдЙрдирдХे рдЗрд╕ рдз्рд╡рдЬ рдХी рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╕рд░ाрд╣рдиा рдХी рдЧрдпी рддрдеा рд╕рди 1916 рддрдХ рджेрд╢-рд╡िрджेрд╢ рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рдЗрд╕ी рдз्рд╡рдЬ рдХो рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдиे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рдоाрдиा। рдкрдв़िрдП рдкूрд░ी рдХрд╣ाрдиी рд╣िрди्рджी рдоें рдХिрд╕्рд╕े рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рдХे...

Madam Bhikaji Kama Ki Kahani

рдоैрдбрдо рднीрдХाрдЬी рдХाрдоा

рднाрд░рдд рдХे рдмाрд╣рд░ рд░рд╣ рдХрд░ рднाрд░рдд рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢्рд╡ рдЬрдирдордд рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рднीрдХा рдЬी рдХाрдоा рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХे рдиाрдо рд╕े рд╡िрд╢्рд╡ рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╣ैं। рдкाрд░рд╕ी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдЬрди्рдоी рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдиे рд▓рдЧрднрдЧ 35 рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб, рдл्рд░ांрд╕, рдЬрд░्рдордиी, рдЖрд╕्рдЯ्рд░िрдпा, рд╕्рд╡िрдЯ्рдЬрд░рд▓ैрдг्рдб рдЖрджि рджेрд╢ों рдоें рдШूрдо-рдШूрдо рдХрд░ рд╡рд╣ां рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрджी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдХे рд╢ोрд╖рдг рдФрд░ рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ों рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рдХрд░ाрдпा। рд╡рд╣ рдЬрд╣ाँ рднी рдЬाрддी рдеीं, рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдзрдЬ्рдЬिрдпाँ рдЙрдб़ा рджेрддी рдеीं। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХी рдУрдЬрдкूрд░्рдг рд╡ाрдгी рдоें рдЗрддрдиा рдЖрдХрд░्рд╖рдг рдеा рдХि рд▓ोрдЧ рдоंрдд्рд░рдоुрдЧ्рдз рд╣ोрдХрд░ рдЙрдирдХे рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рд╕ुрдирддे рдеे। рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиा рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рдмрд▓िрджाрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдЗрд╕ рдорд╣ाрди рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд╕े рдкूрд░ा рд╡िрд╢्рд╡ рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдеा। рдЙрдирдХी рд▓ोрдХрдк्рд░िрдпрддा рдФрд░ рдк्рд░рднाрд╡ рдХा рдЕрдиुрдоाрди рдЗрд╕ी рдмाрдд рд╕े рд▓рдЧाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рд░ूрд╕ी рдХ्рд░ाрди्рддि рдХे рдорд╣ाрди рдХ्рд░ाрди्рддिрд╡ीрд░ рд▓ेрдиिрди рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдЖрдиे рдХा рдиिрдоंрдд्рд░рдг рджिрдпा рдеा।

рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рднीрдХा рдЬी рдХाрдоा рдХा рдЬрди्рдо 24 рд╕िрддрдо्рдмрд░, 1861 рдХो рдмंрдмрдИ рдХे рдПрдХ рдзрдиी рдПрд╡ं рд╕рдо्рдкрди्рди рдкाрд░рд╕ी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХे рдкिрддा рд╢्рд░ी рд╕ोрд╣рд░ाрдм рдЬी рдл्рд░ाрдо рдЬी рдкрдЯेрд▓ рдХी рдЧрдгрдиा рдмंрдмрдИ рдХे рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдоें рдХी рдЬाрддी рдеी। рдмंрдмрдИ рдХे рдЕрди्рдп рдкाрд░рд╕ी рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХे рд╕рдоाрди рд╕ोрд╣рд░ाрдм рдЬी рдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЬрдиों рдХा рд░рд╣рди-рд╕рд╣рди рднी рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╕рдн्рдпрддा рдоें рд░рдЪा рдмрд╕ा рдеा। рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рдХिрд╕ी рдЪीрдЬ рдХी рдХрдоी рдирд╣ीं рдеी। рдЕрддः рдмाрд▓िрдХा рднीрдХा рдЬी рдХा рдмрдЪрдкрди рдмрдб़े рд▓ाрдб़-рдк्рдпाрд░ рдФрд░ рд╡ैрднрд╡ рдоें рдмीрддा। рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдмंрдмрдИ рдХे рд╡िрдЦ्рдпाрдд рдЕрд▓ैрдХ्рдЬैрди्рдб्рд░िрдпा рдЧрд░्рд▓्рд╕ рд╕्рдХूрд▓ рдоें рднेрдЬा рдЧрдпा, рдЬрд╣ाँ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд░рддीрдп рдЫाрдд्рд░ाрдУं рдХे рд╕ाрде рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рджुрд░्рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХो рдмрдб़े рдиिрдХрдЯ рд╕े рджेрдЦा। рдЗрд╕рдиे рдЙрдирдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдк्рд░рддि рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХी рдЪिंрдЧाрд░ी рдХो рдЬрди्рдо рджिрдпा।

рднीрдХा рдЬी рдмрдЪрдкрди рд╕े рд╣ी рдмрдб़ी рд╕ाрд╣рд╕ी, рдиिрдбрд░, рддेрдЬ рдФрд░ рдмुрдж्рдзिрдоाрди рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╕рд░рд▓ рдФрд░ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдеीं। рдЙрди्рд╣ें рдПрдХ рдУрд░ рдЕрдкрдиी рдоाँ рд╕े рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕рд╣िрд╖्рдгुрддा рдФрд░ рдХрд░्рдд्рддрд╡्рдпрдкрд░ाрдпрдгрддा рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдоिрд▓ी рдеी, рддो рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдкिрддा рд╕े рдЙрджाрд░рддा рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдк्рд░ेрдо рдХी। рдЫाрдд्рд░ рдЬीрд╡рди рдоें рдмाрд▓िрдХा рднीрдХा рдЬी рдиे рдЬрдм рднाрд░рддीрдп рдЫाрдд्рд░ाрдУं рдХे рд╕ाрде рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдЕрдкрдоाрдирдЬрдирдХ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдирдХा рд╢ोрд╖рдг рджेрдЦा рддो рдЙрд╕े рдЧрд╣рд░ा рдЖрдШाрдд рд▓рдЧा рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рдЬाрддि-рдзрд░्рдо рдПрд╡ं рдКँрдЪ-рдиीрдЪ рдХे рд╕рднी рднेрджों рдХो рднुрд▓ाрдХрд░ рднाрд░рддीрдп рдиाрд░िрдпों рдХो рд╕ंрдЧрдаिрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ рдЕрди्рдпाрдп рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा। рдпрд╣ рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХी рдмाрдд рд╣ै рдЬрдм рднाрд░рддीрдп рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХे рдкाрд╕ рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ рди рдеे। рд╡े рдкрд░्рджे рдоें рд░рд╣рддी рдеीं। рдЙрдирдХी рдЬो рд╢िрдХ्рд╖ा рдШрд░ рдкрд░ рд╣ो рдЬाрддी рдеी, рд╡рд╣ी рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╕рдордЭी рдЬाрддी рдеी। рд╕्рдХूрд▓ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХेрд╡рд▓ рдЙрдЪ्рдЪ рд╡рд░्рдЧ рддрдХ рд╣ी рд╕ीрдоिрдд рдеी। рдЕрддः рднीрдХा рдЬी рдХे рдпे рд╡िрдЪाрд░ рдХिрд╕ी рдХ्рд░ाрди्рддि рд╕े рдХрдо рди рдеे।

рднीрдХा рдЬी рдХे рдкिрддा рд╢्рд░ी рд╕ोрд╣рд░ाрдмрдЬी рдХो рдЬрдм рднीрдХा рдЬी рдХी рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдпोрдЬрдиाрдУं рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдоिрд▓ी рдЬो рд╡рд╣ рдЪिंрддिрдд рд╣ो рдЙрдаे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрднी рдХрд▓्рдкрдиा рднी рдирд╣ीं рдХी рдеी рдХि рдЙрдирдХी рднोрд▓ी-рднाрд▓ी рджुрдмрд▓ी-рдкрддрд▓ी рдмेрдЯी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рд╕े рдЯрдХ्рдХрд░ рд▓ेрдиे рдХा рд╕ाрд╣рд╕ рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै। рд╕ोрд╣рд░ाрдм рдЬी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХी рддाрдХрдд рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рдеे। рдЕрддः рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднीрдХा рдЬी рдХो рдЕрдкрдиे рдкाрд╕ рдмुрд▓ाрдпा рдФрд░ рдмрдб़े рдк्рдпाрд░ рд╕े рд╕рдордЭाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा। рдХिंрддु рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдк्рд░рдпाрд╕ों рдоें рдЕрд╕рдлрд▓ рд░рд╣े। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднीрдХा рдЬी рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рдЙрдирдХी рдХ्рд░ूрд░рддा рдХे рдЙрджाрд╣рд░рдг рджेрдХрд░ рдбрд░ाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рднी рдХिрдпा, рдХिрди्рддु рднीрдХा рдЬी рдкрд░ рдЗрди рд╕рдмрдХा рдХोрдИ рдк्рд░рднाрд╡ рдирд╣ीं рдкрдб़ा рдФрд░ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдиिрд╢्рдЪрдп рдкрд░ рдЕрдбिрдЧ рд░рд╣ीं। рдЕंрдд рдоें рд╕ोрд╣рд░ाрдм рдЬी рдиे рднीрдХा рдЬी рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдПрдХ рд╡िрдЦ्рдпाрдд рдкाрд░рд╕ी рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдХे. рд░ुрд╕्рддрдо рдЬी рдХाрдоा рдХे рд╕ाрде рдХрд░ рджिрдпा। рдЙрдирдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдеा рдХि рднीрдХा рдЬी рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдмंрдзрди рдоें рдмँрдзрдиे рдХे рдмाрдж рдЕрдкрдиे рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ों рдХा рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫी рдЧृрд╣рдгी рдХे рд╕рдоाрди рдЬीрд╡рди рд╡्рдпрддीрдд рдХрд░рдиे рд▓рдЧेंрдЧी рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рд╕े рдЯрдХрд░ाрд╡ рдХा рд░ाрд╕्рддा рдЫोрдб़ рджेंрдЧी।

рд╕ोрд╣рд░ाрдм рдЬी рдЕрдкрдиी рдмेрдЯी рдХो рд╕рдордЭ рдирд╣ीं рдкाрдпे рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрд╕рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЬैрд╕ा рд╕ोрдЪा рдеा, рд╡ैрд╕ा рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ। рднीрдХा рдЬी рд╕े рдоैрдбрдо рднीрдХा рдЬी рдХाрдоा рдмрдирдиे рдХे рдмाрдж рднी рдЙрдирдХी рдмेрдЯी рдХी рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рдоें рдХोрдИ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХा рд╕ंрдЧрдарди рдмрдиाрдиे, рдЙрдирдХा рдЙрдд्рдеाрди рдХрд░рдиे рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдЖрди्рджोрд▓рди рдХрд░рдиे рдХी рдЙрд╕рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдФрд░ рднी рдЕрдзिрдХ рдмрд▓рд╡рддी рд╣ो рдЙрдаी, рдХिंрддु рдкрддि рд╢्рд░ी рд░ुрд╕्рддрдо рдЬी рдХाрдоा рдХे рд╕ाрде рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдпрд╣ рд╕рдм рд╕ंрднрд╡ рди рдеा। рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдЪिंрддिрдд рд░рд╣рдиे рд▓рдЧीं। рдЙрди рдкрд░ рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдмाрдж рдирдпे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рдЖ рдкрдб़ा рдеा। рдЕрддः рд╡рд╣ рдЕрд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣рдиे рд▓рдЧीं।

рднीрдХा рдЬी рдХाрдоा рдХे рдкिрддा рд╕ोрд╣рд░ाрдм рдЬी рдФрд░ рдЙрдирдХे рдкрддि рд░ुрд╕्рддрдо рдЬी рдХाрдоा рджोрдиों рдпрд╣ рднрд▓ीрднाँрддि рдЬाрдирддे рдеे рдХि рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХी рдмीрдоाрд░ी рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рдХाрд░рдг рдЙрдирдХा рджेрд╢рдк्рд░ेрдо рд╣ै। рд╡рд╣ рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХी рд▓рдб़ाрдИ рдоें рдЦुрд▓ рдХрд░ рднाрдЧ рд▓ेрдиा рдЪाрд╣рддी рд╣ैं, рдХिंрддु рдРрд╕ा рдХрд░ рдирд╣ीं рдкा рд░рд╣ी рд╣ैं। рд╕ोрд╣рд░ाрдм рдЬी рдФрд░ рд░ुрд╕्рддрдо рдЬी рдЙрди्рд╣ें рдРрд╕ा рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рджे рднी рдирд╣ीं рд╕рдХрддे рдеे। рдЕрддः рджोрдиों рдиे рдоिрд▓рдХрд░ рдпрд╣ рдиिрд░्рдгрдп рд▓िрдпा рдХि рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХा рдХुрдЫ рд╕рдордп рдмंрдмрдИ рдоें рдЗрд▓ाрдЬ рдХрд░ाрдиे рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ें рдЗрд▓ाрдЬ рдХे рдмрд╣ाрдиे рдпूрд░ोрдк рднेрдЬ рджिрдпा рдЬाрдпे। рдЗрд╕ рдиिрд░्рдгрдп рдХे рдкीрдЫे рджोрдиों рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рд╕े рд░ोрдХрдиा рдеा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпрд╣ рд╕рдордЭा рдеा рдХि рдпूрд░ोрдк рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рдХाрдоा рд╡рд╣ाँ рдХी рднौрддिрдХ рд╡ाрджी рдЪрдХाрдЪौंрдз рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрдХрд░ рдХ्рд░ाрди्рддि рдФрд░ рдЖрди्рджोрд▓рди рд╕рдм рднूрд▓ рдЬाрдПँрдЧी рддрдеा рд╕ाрдоाрди्рдп рдЧृрд╣рдгिрдпों рдХी рддрд░рд╣ рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рд╡्рдпрддीрдд рдХрд░рдиे рд▓рдЧेंрдЧी। рдХिंрддु рдпрд╣ рдЙрдирдХी рднूрд▓ рдеी। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рд╕ाрдоाрди्рдп рдиाрд░ी рдирд╣ीं рдеीं।

рд╕рди 1902 рдоें рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдЖ рдЧрдпीं। рдЗрд╕ рд╕рдордп рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ेрдиाрдиी рджाрджाрднाрдИ рдиौрд░ोрдЬी рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдоें рд╣ी рдеे। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдиे рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдоें рдХुрдЫ рд╕рдордп рдЕрдкрдиा рдЗрд▓ाрдЬ рдХрд░рд╡ाрдпा рдФрд░ рд╕्рд╡рд╕्рде рд╣ोрддे рд╣ी рджाрджा рднाрдИ рдиौрд░ोрдЬी рд╕े рдоिрд▓ीं। рджाрджाрднाрдИ рдиौрд░ोрдЬी рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХी рдк्рд░рддिрднा рд╕े рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ुрдП рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиा рдиिрдЬी рд╕рдЪिрд╡ рдмрдиा рд▓िрдпा। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдРрд╕े рд╣ी рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рддрд▓ाрд╢ рдоें рдеीं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджाрджाрднाрдИ рдиौрд░ोрдЬी рдХे рд╕ाрде рдХाрдо рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╡िрджेрд╢ों рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдоें рд▓рдЧे рд╣ुрдП рдЕрдиेрдХ рд▓ोрдЧों рд╕े рд╕рдо्рдкрд░्рдХ рдХिрдпा। рдЗрд╕ी рд╕рдордп рдЙрдирдХी рднेंрдЯ рд╡िрдЦ्рдпाрдд рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдиेрддा рд╢्рдпाрдо рдЬी рдХृрд╖्рдг рд╡рд░्рдоा рд╕े рд╣ुрдИ। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рд╢्рдпाрдо рдЬी рдХृрд╖्рдг рд╡рд░्рдоा рд╕े рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ुрдИं рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╣ुрдХूрдордд рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдХिрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рд░ूрдк рд╕े рдЦुрд▓ рдХрд░ рднाрдЧ рд▓ेрдиे рд▓рдЧीं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╢्рдпाрдордЬी рдХृрд╖्рдг рд╡рд░्рдоा рдХे рд╕ाрде рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдХे рд╣ाрдЗрдб рдкाрд░्рдХ рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЗрддрдиा рдУрдЬрдкूрд░्рдг рднाрд╖рдг рджिрдпा рдХि рднाрд░рдд рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдХी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХे рднी рдХाрди рдЦрдб़े рд╣ो рдЧрдпे। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдпрд╣ी рдЪाрд╣рддी рдеीं। рдЕрдкрдиी рдЗрд╕ рдЖрд░ंрднिрдХ рд╕рдлрд▓рддा рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпूрд░ोрдк рдоें рд░рд╣рдХрд░ рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХी рд▓рдб़ाрдИ рд▓рдб़рдиे рд╡ाрд▓े рднाрд░рддीрдпों рдХा рдПрдХ рд╕ंрдЧрдарди рдмрдиाрдпा рдФрд░ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдЕрдкрдиे рдХाрдо рдоें рдЬुрдЯ рдЧрдпीं। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХो рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рд╕्рдеिрдд 'рдЗंрдбिрдпा рд╣ाрдЙрд╕' рдиे рдмрдб़ी рдЧंрднीрд░рддा рд╕े рд▓िрдпा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рд╕े рджूрд░ рд░рд╣рдиे рдХी рдЪेрддाрд╡рдиी рджी рдХिंрддु рдЗрди рд╕рдмрдХा рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдкрд░ рдХोрдИ рдк्рд░рднाрд╡ рдирд╣ीं рдкрдб़ा рдФрд░ рд╡рд╣ рджृрдв़ рдк्рд░рддिрдЬ्рдЮ рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдмрдв़рддी рдЧрдпीं।

рд╕рди 1905 рдоें рдмंрдЧाрд▓ рд╡िрднाрдЬрди рд╕े рдкूрд░े рджेрд╢ рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╣ुрдХूрдордд рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдПрдХ рд▓рд╣рд░ рд╕ी рджौрдб़ рдЧрдпी рдФрд░ рдкूрд░े рджेрд╢ рдоें рдХ्рд░ाрди्рддि рдХी рдЬ्рд╡ाрд▓ा рднрдб़рдХ рдЙрдаी। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдиे рднी рдЗрд╕े рдХुрдЪрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиा рджрдорди рдЪрдХ्рд░ рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा। рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдЕрдиेрдХ рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░िрдпों рдкрд░ рд▓ाрдаिрдпाँ рдмрд░рд╕ाрдпी рдЧрдпीं, рдмрд╣ुрдд рд╕े рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдкुрд▓िрд╕ рдХी рдЧोрд▓िрдпों рдХा рдиिрд╢ाрдиा рдмрдиे рдФрд░ рдЕрдиेрдХ рдпुрд╡ा рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░िрдпों рдХो рдлाँрд╕ी рдкрд░ рд▓рдЯрдХा рджिрдпा рдЧрдпा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХा рджрдордирдЪрдХ्рд░ рдЬैрд╕े-рдЬैрд╕े рдмрдв़ा, рдЖंрджोрд▓рди рдЙрдЧ्рд░ рд╣ोрддा рдЧрдпा рдФрд░ рдХुрдЫ рд╣ी рд╕рдордп рдоें рдкूрд░े рднाрд░рдд рдоें рдлैрд▓ рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдЖंрджोрд▓рди рдоें рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд▓ोрдЧ рдШाрдпрд▓ рд╣ुрдП, рдЬेрд▓ рдЧрдпे, рдХाрд▓ाрдкाрдиी рдХी рд╕рдЬा рдХाрдЯрдиे рдЕрдг्рдбрдоाрди рднेрдЬे рдЧрдпे рдФрд░ рдлाँрд╕ी рдкрд░ рдЪрдв़ाрдпे рдЧрдпे। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдкрд░ рдЗрд╕рдХा рдмрд╣ुрдд рдЧрд╣рд░ा рдк्рд░рднाрд╡ рдкрдб़ा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХी рдЗрд╕ рдЕрдоाрдирд╡ीрдп рдмрд░्рдмрд░рддा рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХा рджोрд╣рд░ा рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ो рдЧрдпा। рдПрдХ рдУрд░ рддो рднाрд░рдд рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рднाрд░рддीрдпों рдХे рдЬीрд╡рди рд╕्рддрд░ рдоें рд╕ुрдзाрд░ рдХे рджाрд╡े рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдЕрди्рдпाрдп рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рдиे рдкрд░ рдХ्рд░ूрд░рддрдо рдвंрдЧ рд╕े рджрдорди । рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХी рдЗрд╕ рдШृрдгिрдд рдиीрддि рдкрд░ рдЧंрднीрд░рддा рд╕े рд╡िрдЪाрд░ рдХिрдпा рдФрд░ рдпрд╣ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рдиिрдХाрд▓ा рдХि рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд▓рдб़ाрдИ рднाрд░рдд рдХे рдмाрд╣рд░ рд░рд╣ рдХрд░ рднी рд▓рдб़рдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХी рдЕрд╕рд▓िрдпрдд рдХा рдкрддा рдЪрд▓ेрдЧा рдФрд░ рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢्рд╡ рдЬрдирдордд рддैрдпाрд░ рд╣ोрдЧा। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдиे рднाрд░рдд рдХे рдмाрд╣рд░ рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХी рд▓рдб़ाрдИ рд▓рдб़рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा рдФрд░ рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдоें рдкूрд░े рдордиोрдпोрдЧ рд╕े рдЬुрдЯ рдЧрдпीं।

рд╕рди 1907 рдоें рдЬрд░्рдордиी рдХे рд╕्рдЯूрдЧाрд░्рдб рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕рдоाрдЬрд╡ाрджी рдкाрд░्рдЯी рдХा рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдЖрдпोрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╡िрднिрди्рди рджेрд╢ों рдХे рд▓рдЧрднрдЧ рдПрдХ рд╣рдЬाрд░ рдк्рд░рддिрдиिрдзि рднाрдЧ рд▓े рд░рд╣े рдеे। рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдХे рдЖрдпोрдЬрдХों рдиे рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХो рднी рдЗрд╕рдоें рдЖрдоंрдд्рд░िрдд рдХिрдпा। рдпрд╣ाँ рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдиे рд╕рднी рдХे рд╕ाрдордиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХी рддрдеाрдХрдеिрдд рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпों рдХी рдзрдЬ्рдЬिрдпाँ рдЙрдб़ाрдпीं рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рддीрдпों рдкрд░ рдХिрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ों рдХा рджिрд▓ рджрд╣рд▓ा рджेрдиे рд╡ाрд▓ा рдЪिрдд्рд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा। рдЗрд╕ी рд╕рдордп рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдиे рдЕрдкрдиे рдЕрджрдо्рдп рд╕ाрд╣рд╕ рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджेрддे рд╣ुрдП рдПрдХ рдз्рд╡рдЬ рдиिрдХाрд▓ा рдФрд░ рдЙрд╕े рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рдХे рд░ूрдк рдоें рдлрд╣рд░ा рджिрдпा। рдпрд╣ рдз्рд╡рдЬ рджेрдЦрддे рд╣ी рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд▓ोрдЧों рдиे рдЬोрд░рджाрд░ рддाрд▓िрдпाँ рдмрдЬाрдпीं рдФрд░ рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХे рд╕ाрд╣рд╕ рдХी рдоुрдХ्рддрдХंрда рд╕े рд╕рд░ाрд╣рдиा рдХी। рдЗрд╕рдХे рдкрд╣рд▓े рднाрд░рдд рдФрд░ рд╡िрджेрд╢ों рдоें рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рдпूрдиिрдпрди рдЬैрдХ рд╣ी рднाрд░рддीрдп рдз्рд╡рдЬ рдХे рд░ूрдк рдоें рдлрд╣рд░ाрдпा рдЬाрддा рдеा। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдЖрд░рдо्рдн рд╕े рд╣ी рдЗрд╕рдХी рд╡िрд░ोрдзी рдеीं। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рддिрд░ंрдЧे рдз्рд╡рдЬ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा рдеा। рдЙрдирдХे рдз्рд╡рдЬ рдоें рд▓ाрд▓-рдкीрд▓ी рдФрд░ рд╣рд░ी рддीрди рд░ंрдЧों рдХी рдкрдЯ्рдЯिрдпाँ рдеीं।

рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдЕрдкрдиा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рд╕рджैрд╡ рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рд░рдЦрддी рдеीं рдПрд╡ं рднाрд╖рдг рджेрдиे рдХे рдкूрд░्рд╡ рднाрд░рдд рдз्рд╡рдЬ рдлрд╣рд░ाрддी рдеीं। рдЙрдирдХे рдЗрд╕ рдз्рд╡рдЬ рдХी рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╕рд░ाрд╣рдиा рдХी рдЧрдпी рддрдеा рд╕рди 1916 рддрдХ рджेрд╢-рд╡िрджेрд╢ рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рдЗрд╕ी рдз्рд╡рдЬ рдХो рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдиे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рдоाрдиा।

рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХी рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдмрдб़ी рдкрд░ेрд╢ाрди рдеी। рднाрд░рдд рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░िрдпों рдХा рддो рдмрдб़ी рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рджрдорди рдХрд░ рд╕рдХрддी рдеी, рдХिंрддु рдпूрд░ोрдк рдоें рдпрд╣ рд╕рдм рдЖрд╕ाрди рди рдеा। рдлिрд░ рднी рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХो рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рдЬाрд▓ рдоें рдлँрд╕ाрдиे рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдХाрд░ाрдЧाрд░ рдоें рднेрдЬрдиे рдХी рдЖрд╢ंрдХा рдмрдиी рд░рд╣рддी рдеी। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХे рдЬाрд╕ूрд╕ рджिрди-рд░ाрдд рдЙрдирдХे рдкीрдЫे рд▓рдЧे рд░рд╣рддे рдеे рдФрд░ рдЙрди рдкрд░ рдПрд╡ं рдЙрдирдХे рд╕ाрдеिрдпों рдкрд░ рдХрдб़ी рдирдЬрд░ рд░рдЦрддे рдеे। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХे рдХाрдо рд╣ी рдРрд╕े рдеे рдХि рд╡рд╣ рдХрднी рднी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХे рдЬाрд▓ рдоें рдлँрд╕ рд╕рдХрддी рдеीं। рд╡рд╣ рднाрд░рдд рдФрд░ рд╡िрджेрд╢ों рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рднाрд░рддीрдп рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░िрдпों рдХी рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░рддी рдеीं। рдЙрдирдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рдорджрдж рдХрд░рддी рдеीं рддрдеा рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдЦिрд▓ौрдиों рдХी рдкेрдЯिрдпों рдоें рд╣рдеिрдпाрд░ рд░рдЦрдХрд░ рдпूрд░ोрдк рд╕े рднाрд░рдд рднेрдЬрддी рдеीं। рдЗрди рдЕрдкрд░ाрдзों рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рдоृрдд्рдпुрджंрдб рддрдХ рджिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рдеा рдХिंрддु рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиा рд╕рдм рдХुрдЫ рдмрд▓िрджाрди рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдкрде рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓ी рдЗрд╕ рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдиे рдХрднी рднी рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдгों рдХा рдоोрд╣ рдирд╣ीं рдХिрдпा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдкрд░ рд╕ीрдзे-рд╕ीрдзे рдХोрдИ рдХाрд░्рдпрд╡ाрд╣ी рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддी рдеी, рдЕрддः рдЙрд╕рдиे рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХो рдЕрдкрд░ाрдзी рдШोрд╖िрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрди्рд╣ें рдлрд░ाрд░ рдЕрдкрд░ाрдзी рдХрд░ाрд░ рджे рджिрдпा рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕ाрд░ी рд╕рдо्рдкрдд्рддि рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрдХाрд░ рдоें рд▓े рд▓ी। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рдЙрдирдХे рднाрд░рдд рдЖрдиे рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмंрдз рднी рд▓рдЧा рджिрдпा।

рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдкрд░ рдЗрди рд╕рдмрдХा рдХोрдИ рдк्рд░рднाрд╡ рдирд╣ीं рдкрдб़ा рдФрд░ рд╡рд╣ рдкрд╣рд▓े рдХी рддрд░рд╣ рдЕрдкрдиा рдХाрдо рдХрд░рддी рд░рд╣ीं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпूрд░ोрдк рдХे рджेрд╢ों рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЕрдорд░ीрдХा рдХा рднी рдн्рд░рдордг рдХिрдпा рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рднी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓ोрдЧों рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдФрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рднाрд░рддीрдпों рдХी рджрдпрдиीрдп рд╕्рдеिрддि рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рдХрд░ाрдпा। рдЗрди рд╕рдмрдХा рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдкрд░ рдЧрд╣рд░ा рдк्рд░рднाрд╡ рдкрдб़ा, рдЬिрд╕рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдХी рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдЖрд▓ोрдЪрдиा рд╣ोрдиे рд▓рдЧी। рдЗрд╕ рд╕рдордп рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдл्рд░ांрд╕ рдоें рд░рд╣рдХрд░ рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХрд░ рд░рд╣ी рдеीं। рдЕрддः рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдиे рдл्рд░ाрди्рд╕ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдкрд░ рджрдмाрд╡ рдбाрд▓ा рдХि рд╡рд╣ рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХी рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмрди्рдз рд▓рдЧाрдпे। рдЖрд░рдо्рдн рдоें рдл्рд░ाрди्рд╕ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЗрд╕ рдкрд░ рдХोрдИ рдз्рдпाрди рдирд╣ीं рджिрдпा। рдХिंрддु рдЬрдм рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдиे рд╕ीрдзे рд╕ीрдзे рдпрд╣ рдЖрд░ोрдк рд▓рдЧाрдпा рдХि рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдл्рд░ांрд╕ рдоें рд░рд╣рдХрд░ рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рддрдЦ्рддा рдЙрд▓рдЯрдиे рдХी рдпोрдЬрдиा рдмрдиा рд░рд╣ी рд╣ैं рддो рдл्рд░ांрд╕ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдкрд░ рд░ोрдХ рд▓рдЧा рджी।

рдл्рд░ांрд╕ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдЖрджेрд╢ рдХे рд╕рдо्рдоुрдЦ рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХो рдЭुрдХрдиा рдкрдб़ा рддрдеा рдЙрдирдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпाँ рд╕ीрдоिрдд рд╣ो рдЧрдпीं। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рд╕рдоाрдЬрд╡ाрдж рд╕े рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдеीं। рд╡рд╣ рдЪाрд╣рддी рдеीं рдХि рднाрд░рдд рдоें рднी рд░ूрд╕ рдХी рддрд░рд╣ рдХ्рд░ाрди्рддि рд╣ो рддрдеा рдпрд╣ाँ рднी рд╕рдоाрдЬрд╡ाрдж рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ो। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХुрдЫ рд╕рдордп рддрдХ рд╡рди्рджेрдоाрддрд░рдо् рдиाрдордХ рдПрдХ рдкрдд्рд░ рдиिрдХाрд▓ा। рдЗрд╕рдХी рдХुрдЫ рдк्рд░рддिрдпां рдЪोрд░ी рдЫिрдкे рднाрд░рдд рднी рдЖрддी рдеीं। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░िрдпों рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЙрди рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рднी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░рддी рдеीं, рдЬो рд╡िрджेрд╢ों рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдЬाрддे рдеे। рдЗрди рд╕рднी рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдирдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрддि рджिрди-рдк्рд░рддिрджिрди рдХрдордЬोрд░ рд╣ोрддी рдЧрдпी рддрдеा рдЙрдирдХा рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рднी рдЧिрд░рддा рдЧрдпा। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХी рд╕्рдеिрддि рд╕े рднाрд░рддीрдп рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ेрдиाрдиी рдЪिंрддिрдд рд╣ो рдЙрдаे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдХे рднाрд░рдд рдЖрдиे рдкрд░ рд▓рдЧे рд╣ुрдП рдк्рд░рддिрдмंрдз рдХो рд╣рдЯाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдкрд░ рджрдмाрд╡ рдмрдиाрдиा рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा। рдоैрдбрдо рдХाрдоा рднी рдЕрдм рднाрд░рдд рд▓ौрдЯрдиा рдЪाрд╣рддी рдеीं। рд╡рд╣ 74 рд╡рд░्рд╖ рдХी рд╣ो рд░рд╣ी рдеीं рдФрд░ рдЙрдирдХा рд╢рд░ीрд░ рдЬрд░्рдЬрд░ рд╣ो рдЪुрдХा рдеा। рдЕрддः рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╣ुрдХूрдордд рдиे рдЙрди्рд╣ें рднाрд░рдд рдЖрдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рджे рджी। рдирд╡ंрдмрд░, 1935 рдХो рдоैрдбрдо рдХाрдоा рд╕्рд╡рджेрд╢ рдЖ рдЧрдпीं। рдХिंрддु рдЙрдирдХी рд╕्рдеिрддि рдЗрддрдиी рдиाрдЬुрдХ рдеी рдХि рдЙрди्рд╣ें рдмंрдмрдИ рдоें рд╕्рдЯ्рд░ेрдЪрд░ рдкрд░ рдЙрддाрд░рдиा рдкрдб़ा рдФрд░ рд╕ीрдзे рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдкрд╣ुँрдЪाрдиा рдкрдб़ा। рдпрд╣ीं рдкрд░ рдоृрдд्рдпु рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд▓ंрдмे рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХे рдмाрдж рдЕрдЧрд╕्рдд, 1936 рдоें рдЙрдирдХा рджेрд╣ाрд╡рд╕ाрди рд╣ो рдЧрдпा।

рдоैрдбрдо рдХाрдоा рдмрд╣ुрдоुрдЦी рдк्рд░рддिрднाрд╡ाрди, рд╡िрджुрд╖ी, рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдеीं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓рдЧрднрдЧ 35 рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рд╡िрджेрд╢ों рдоें рд░рд╣рдХрд░ рднाрд░рддीрдп рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХी рдЕрд▓рдЦ рдЬрдЧाрдпी। рд╡рд╣ рди рдХрднी рдЬेрд▓ рдЧрдпीं рдФрд░ рди рд╣ी рдХрднी рдЙрди्рд╣ें рджंрдбिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рднी рдЗрд╕ рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдХे рдЕрднिрдирд╡ рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рдмрд▓िрджाрди рдХो рдХрднी рднुрд▓ाрдпा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा।

- рдбॉ. рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рд╢ुрдХ्рд▓

рдпे рднी рдкрдв़ें; Bharat Ki Virangana : рд╡ीрд░ рдмाрд▓ рдЪंрдкा рдХी рдХрд╣ाрдиी

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ
рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें (0)
To Top