рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХा рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдПрд╡ं рдХृрддिрдд्рд╡ : Divik Ramesh Biography in Hindi

Dr. Mulla Adam Ali
0

Renowned senior poet, children's litterateur, translator and thinker Dr. Divik Ramesh Biography in Hindi, Divik Ramesh Ka Jivan Parichay, Divik Ramesh Ka Jivan aur Lekhan in Hindi, Divik Ramesh Biography and Literary Works in Hindi.

Biography of Divik Ramesh

Biography of Divik Ramesh

рдбॉ. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ : рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдПрд╡ं рдХृрддिрдд्рд╡

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢

рд╕ुрдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╡рд░िрд╖्рда рдХрд╡ि, рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░, рдЕрдиुрд╡ाрджрдХ рдПрд╡ं рдЪिрди्рддрдХ рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдЬी рдХा рдЬीрд╡рди рдФрд░ рд▓ेрдЦрди।

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХा рдЬрди्рдо 6 рдлрд░рд╡рд░ी, 1946 (рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ: 28 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1946) рдоें рджिрд▓्рд▓ी рдХे рдЧांрд╡ рдХिрд░ाреЬी рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। 1986 рд╕े рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рджिрд▓्рд▓ी рд╕े рд╕рдЯे рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢рд╣рд░ рдиोрдПрдбा рдоें рд╕्рдеाрдпी рд░ूрдк рд╕े рд░рд╣ рд░рд╣े рд╣ैं । рдЗрдирдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдиाрдо рд░рдоेрд╢ рдЪंрдж рд╢рд░्рдоा рд╣ै।

2011 рдоें рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рдк्рд░ाрдЪाрд░्рдп рдкрдж рд╕े рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рдд। рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдпे 1970 рд╕े рдХाрд░्рдпрд░рдд рдеे।

рдкूрд░्рд╡ рдЕрддिрдеि рдЖрдЪाрд░्рдп, рд╣ांрдЧुрдХ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдСрдл рдлोрд░рди рд╕्рдЯेрдбीреЫ, рд╕ोрд▓, рджрдХ्рд╖िрдг рдХोрд░िрдпा (1994-1997)। рдЖрдЗрд╕ीрд╕ीрдЖрд░, рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдУрд░ рд╕े।

20рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдЖрдард╡ें рджрд╢рдХ рдоें рдЕрдкрдиे рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдХрд╡िрддा-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ ‘рд░ाрд╕्рддे рдХे рдмीрдЪ’ рд╕े рдЪрд░्рдЪिрдд рд╣ो рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдЖрдЬ рдХे рд╕ुрдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╣िрди्рджी-рдХрд╡ि рдмрд╣ुрдоुрдЦी рдк्рд░рддिрднा рдХे рдзрдиी рд╣ैं। 38 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рд╣ी ‘рд░ाрд╕्рддे рдХे рдмीрдЪ’ рдФрд░ ‘рдЦुрд▓ी рдЖंрдЦों рдоें рдЖрдХाрд╢’ рдЬैрд╕ी рдЕрдкрдиी рдоौрд▓िрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдХृрддिрдпों (рдХрд╡िрддा-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ों) рдкрд░ рд╕ोрд╡िрдпрдд рд▓ैंрдб рдиेрд╣рд░ू рдПрд╡ाрд░्рдб рдЬैрд╕ा рдЕрди्рддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдкाрдиे рд╡ाрд▓े рдпे рдкрд╣рд▓े рдХрд╡ि рд╣ैं। 17-18 рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рджूрд░рджрд░्рд╢рди рдХे рд╡िрд╡िрдз рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХिрдпा। 1994 рд╕े 1997 рдоें рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдУрд░ рд╕े рджрдХ्рд╖िрдг рдХोрд░िрдпा рдоें рдЕрддिрдеि рдЖрдЪाрд░्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рднेрдЬे рдЧрдП рдЬрд╣ां рдЗрди्рд╣ोंрдиे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХिрддрдиे рд╣ी рдХीрд░्рддिрдоाрди рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдП। рд╡рд╣ां рдХे рдЬрди-рдЬीрд╡рди рдФрд░ рд╡рд╣ां рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдФрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдЧрд╣рд░ा рдкрд░िрдЪрдп рд▓ेрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХिрдпा। рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд░ूрдк рдоें, рдХोрд░िрдпाрдИ рднाрд╖ा рдоें рдЕрдиूрджिрдд-рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣िрди्рджी рдХрд╡िрддा рдХे рдкрд╣рд▓े рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЗрдирдХी рдЕрдкрдиी рдХрд╡िрддाрдУं рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ ‘рд╕े рджрд▓ рдЕрдЗ рдЧ्рдпोрд▓ рд╣ाрди’ рдЕрд░्рдеाрдд् рдЪिреЬिрдпा рдХा рдм्рдпाрд╣ рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЪрдпрдиिрдд рдФрд░ рд╣िрди्рджी рдоें рдЕрдиूрджिрдд рдХोрд░िрдпाрдИ рдк्рд░ाрдЪीрди рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рдХрд╡िрддाрдУं рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ ‘рдХोрд░िрдпाрдИ рдХрд╡िрддा-рдпाрдд्рд░ा’ рднी рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╣िрди्рджी рд╣ी рдирд╣ीं рдХिрд╕ी рднी рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ा рдоें рдЕрдкрдиे рдвंрдЧ рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рдЗрди्рд╣ीं рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддैрдпाрд░ рдХिрдП рдЧрдП рдХोрд░िрдпाрдИ рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдУं рдФрд░ рдХोрд░िрдпाрдИ рд▓ोрдХ рдХрдеाрдУं рдХे рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рднी рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╣ैं।

рдбॉ. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХा рд╣िрди्рджी рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ंрд╕ाрд░

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХी рдЕрдиेрдХ рдХрд╡िрддाрдУं рдкрд░ рдХрд▓ाрдХाрд░ों рдиे рдЪिрдд्рд░, рдХोрд▓ेреЫ рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдл्рдХ्рд╕ि рдЖрджि рдмрдиाрдП рд╣ैं। рдЙрдирдХी рдк्рд░рджрд░्рд╢рдиिрдпां рднी рд╣ुрдИ рд╣ैं। рдЗрдирдХी рдмाрд▓-рдХрд╡िрддाрдУं рдХो рд╕ंрдЧीрддрдмрдж्рдз рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЬрд╣ां рдЗрдирдХा рдХाрд╡्рдп-рдиाрдЯрдХ ‘рдЦрдг्рдб-рдЦрдг्рдб рдЕрдЧ्рдиि’ рдмंрдЧрд▓ौрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХी рдПрдо.рдП. рдХрдХ्рд╖ा, рдоुрдо्рдмрдИ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХी рдмी.рдП. рдХрдХ्рд╖ा рдХे рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдоें рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рд╣ै , рд╡рд╣ां рдЗрдирдХी рдмाрд▓-рд░рдЪрдиाрдПं рдкंрдЬाрдм, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдмोрд░्рдб, рдХрд░्рдиाрдЯрдХ, рдХेрд░рд▓ рддрдеा рджिрд▓्рд▓ी рд╕рд╣िрдд рд╡िрднिрди्рди рд╕्рдХूрд▓ों рдХी рд╡िрднिрди्рди рдХрдХ्рд╖ाрдУं рдоें рдкрдв़ाрдИ рдЬा рд░рд╣ी рд╣ैं। рдЗрдирдХी рдХрд╡िрддाрдУं/ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкрд░ рдкी-рдПрдЪ.рдбी рдХे рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП рд╢ोрдз рднी рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं।

рдЗрдирдХी рдХрд╡िрддाрдУं рдХो рджेрд╢-рд╡िрджेрд╢ рдХे рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ों рдоें рд╕्рдеाрди рдоिрд▓ा рд╣ै। рдЗрдирдоें рд╕े рдХुрдЫ рдЕрдд्рдпंрдд рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं: 1. рдЗंрдбिрдпा рдкोрдпрдЯ्рд░ी рдЯुрдбे (рдЖрдИ.рд╕ी.рд╕ी.рдЖрд░.), 1985, 2. рди्рдпू рд▓ैрдЯрд░ (рдпू.рдПрд╕.рдП.) рд╕्рдк्рд░िंрдЧ/рд╕рдорд░, 1982, 3. рд▓ोрдЯрд╕ (рдПрдл्рд░ो-рдПрд╢िрдпрди рд░ाрдЗрдЯिंрдЧ्рдЬ, рдЯ्рдпुрдиिрд╕ 'Tunis') рд╡ाрд▓्рдпूрдоः56, 1985, 4. рдЗंрдбिрдпрди рд▓िрдЯрд░ेрдЪрд░ (Special number of Indian Poetry Today), рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджेрдоी, рдЬрдирд╡рд░ी/рдЕрдк्рд░ैрд▓, 1980, 5. Natural Modernism (peace through poetry world congress of poets), 1997, рдХोрд░िрдпा, 6. рд╣िрди्рджी рдХे рд╢्рд░ेрд╖्рда рдмाрд▓-рдЧीрдд (рд╕ंрдкाрджрдХः рд╢्рд░ी рдЬрдпрдк्рд░рдХाрд╢ рднाрд░рддी), 1987, 7. рдЖрдард╡ें рджрд╢рдХ рдХी рдк्рд░рддिрдиिрдзि рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХрд╡िрддाрдПं (рд╕ंрдкाрджрдХः рд╣рд░िрд╡ंрд╢рд░ाрдп рдмрдЪ्рдЪрди)। 8. рднाрд░рддीрдп рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЪрдпрди (рд╕рдо्рдкाрджрдХ: рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдк्рд░рд╕ाрдж рддिрд╡ाрд░ी), рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी(2012)।

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ों рдЬैрд╕े рдЬाрдкाрди, рдХोрд░िрдпा, рдмैंрдХाрдХ, рд╣ांрдЧрдХांрдЧ, рд╕िंрдЧाрдкोрд░, рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб, рдЕрдоेрд░िрдХा, рд░ूрд╕, рдЬрд░्рдордиी, рдкोрд░्рдЯ рдСрдл рд╕्рдкेрди, рдиेрдкाрд▓, рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा, рдоॉрд░ीрд╢рд╕, рдЖрдмू рдзाрдмी рдЖрджि рдХी рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ-рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ-рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рдпाрдд्рд░ाрдПं рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ैं।

рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХृрддिрдпां: ( рдХुрд▓: 80 рд╕े рдЕрдзिрдХ) 

рдХрд╡िрддा-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ (рдХुрд▓ 14): ‘рд░ाрд╕्рддे рдХे рдмीрдЪ’, 1977 рдФрд░ 2003, ‘рдЦुрд▓ी рдЖंрдЦों рдоें рдЖрдХाрд╢’, 1983, 1987, 1989,(2017, рдпрд╢ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢ंрд╕, рджिрд▓्рд▓ी), ‘рд╣рд▓्рджी-рдЪाрд╡рд▓ рдФрд░ рдЕрди्рдп рдХрд╡िрддाрдПं’, 1992 ‘рдЫोрдЯा-рд╕ा рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк’,2000 ‘рдлूрд▓ рддрдм рднी рдЦिрд▓ा рд╣ोрддा’(рдЦुрд▓ी рдЖँрдЦों рдоें рдЖрдХाрд╢ рдФрд░ рд╣рд▓्рджी рдЪाрд╡рд▓ рдФрд░ рдЕрди्рдп рдХрд╡िрддाрдПँ рдХी рдХрд╡िрддाрдПं) , 2004 ‘рдЧेрд╣ूँ рдШрд░ рдЖрдпा рд╣ै’ (рдЪुрдиी рд╣ुрдИ рдХрд╡िрддाрдПँ),2009, 2020, рд╡рд╣ рднी рдЖрджрдоी рддो рд╣ोрддा рд╣ै, 2010, рдмाँрдЪो рд▓िрдЦी рдЗрдмाрд░рдд,2012, рдоाँ рдЧाँрд╡ рдоें рд╣ै, 2015 , рд╡рд╣ाँ рдкाрдиी рдирд╣ीं рд╣ै, 2016, рдкрдЪाрд╕ рдХрд╡िрддाрдПँ, 2021 (рдоेрд░ी рднी рдЪрд╣ेрддी рдХрд╡िрддाрдПँ), рдЬрдм рдШुрдЯрддी рд╣ै рд╕ाँрд╕ рдЖрджрдоी рдХी, 2021, рдХрд╡ि рдХे рдорди рд╕े, 2022 (рдЪुрдиी рд╣ुрдИ рдХрд╡िрддाрдПँ), рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдЪрдпрдиिрдд рдХрд╡िрддाрдПँ рд╕рдордХाрд▓ рдХी рдЖрд╡ाрдЬ, 2023। ‘рдЦрдг्рдб-рдЦрдг्рдб рдЕрдЧ्рдиि’ (рдХाрд╡्рдп-рдиाрдЯрдХ),1994, 2007। ‘рдлेрджрд░’ (1983, 1994), ‘рдорджрд░ рдЗрди рд╡िрд▓ेрдЬ’(2019) (рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рдЕрдиूрджिрдд рдХрд╡िрддा-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣), । ‘рд╕े рджрд▓ рдЕрдЗ рдЧ्рдпोрд▓ рд╣ोрди’ (рдХोрд░िрдпाрдИ рднाрд╖ा рдоें рдЕрдиूрджिрдд рдХрд╡िрддाрдПं), 1997 । ‘рдЕрд╖्рдЯाрд╡рдХ्рд░’ (рдорд░ाрдаी рдоें рдЕрдиूрджिрдд рдХрд╡िрддाрдПं), 1988 ।

рдХрд╣ाрдиी: рдХрднी рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпाँ (2020), рдоेрд░ी рдХрд╣ाрдиिрдпाँ (2023)  

рдЖрд▓ोрдЪрдиा: (1) ‘рдХрд╡िрддा рдХे рдмीрдЪ рд╕े’, рдХिрддाрдмрдШрд░, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, 1992, рджूрд╕рд░ा рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг: 2018, рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд╕्рддрдХ рд╕рджрди, 30/36, рд╕्рдЯ्рд░ीрдЯ рди. 9, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдирдЧрд░, рд╢ाрд╣рджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी-110032, (2)‘рдирдП рдХрд╡िрдпों рдХे рдХाрд╡्рдп-рд╢िрд▓्рдк рд╕िрдж्рдзांрдд’ (рджूрд╕рд░ा рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2019) рдХिрддाрдмрд╡ाрд▓े, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдЕрднिрд░ूрдЪि рдк्рд░рдХाрд╢рди, рд╢ाрд╣рджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी, 1991 (3)‘рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдд्рд░िрд▓ोрдЪрди’, рд╕िрдж्рдзाрд░्рде рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, 1990 (4)‘рд╕ंрд╡ाрдж рднी рд╡िрд╡ाрдж рднी’, рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ, рд╢ाрд╣рджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी, 2008, рд╕рдордЭा рдкрд░рдЦा , рдХिрддाрдмрд╡ाрд▓े , рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, 2015, рд╣िрди्рджी рдХा рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдп: рдХुрдЫ рдкреЬाрд╡, рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡िрднाрдЧ, (рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░), рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी,2015, рдкреЭрддे-рд╕рдордЭрддे,2019, рдмाрд▓- рд╕ाрд╣िрдд्рдп, 2019, Some Aspects of Korean and Indian Literature, 2019.. рдХुрдЫ рдФрд░ рдкрдв़ा-рд╕рдордЭा, рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢ंрд╕, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, 2023.

рд╕ंрд╕्рдорд░рдг: рдпाрджें рдорд╣рдХीं рдЬрдм

рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░: рд╕рд╡ाрд▓ों рд╕े рдЯрдХрд░ाрддे рд╣ुрдП (рдЕрдорди)।  

рдЕрдиुрд╡ाрдж: (1) рдХोрд░िрдпाрдИ рдХрд╡िрддा-рдпाрдд्рд░ा (рдХोрд░िрдпाрдИ рдХрд╡िрддाрдПं), рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी, рджिрд▓्рд▓ी ,1999 (2)(рдЯिрдоोрдеी рд╡ांрдЧुрд╕ा рдХी рдХрд╡िрддाрдПं) рд╕ुрдиो рдЕрдл्рд░ीрдХा, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी, рджिрд▓्рд▓ी, (3) рдХोрд░िрдпाрдИ рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं, рдиेрд╢рдирд▓ рдмुрдХ рдЯ्рд░рд╕्рдЯ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी,2001 (4)рдж рдбे рдм्рд░ेрдХ्рд╕ рдУ рдЗंрдбिрдпा (рд╢्рд░ीрдорддी рдХिрдо рдпांрдЧ рд╢िрдХ рдХी рдХрд╡िрддाрдУं рдХा рд╣िंрджी рдЕрдиुрд╡ाрдж), рдЕрдЬंрддा рдмुрдХ्рд╕ рдЗंрдЯрд░рдиेрд╢рдирд▓, рджिрд▓्рд▓ी, 1999 (5) реЩрд▓рдиाрдпрдХ ( рдпी рдоुрди рдпोрд▓ рдХा рдХोрд░िрдпाрдИ рдЙрдкрди्рдпाрд╕), рд░ाрдЬрдХрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди рдк्рд░ा0 рд▓िрдоिрдЯेрдб, 2015 рдХिрдо рд╕ोрд╡рд▓ рдХी рдХрд╡िрддाрдПँ, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджेрдоी, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, 2023 ।

рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдмрд▓्рдЧाрд░िрдпाрдИ, рд░ूрд╕ी, рдЪीрдиी рдЖрджि рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдЕрдиुрд╡ाрдж рдФрд░ рдЙрдирдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди।

рд╕ंрдкाрджिрдд: (1) рдиिрд╖ेрдз рдХे рдмाрдж (рдЖрдард╡ें рджрд╢рдХ рдХी рдХрд╡िрддा), рд╡िрдХ्рд░ांрдд рдк्рд░ेрд╕, рджिрд▓्рд▓ी, 1981 (рджूрд╕рд░ा рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг, 2017, рдпрд╢ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢ंрд╕, 1/11848, рдкंрдЪрд╢ीрд▓ рдЧाрд░्рдбрди, рдирд╡ीрди рд╢рд╣ाрджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी-110032), (2)рд╣िंрджी рдХрд╣ाрдиी рдХा рд╕рдордХाрд▓ीрди рдкрд░िрд╡ेрд╢, 1980 рдФрд░ 2006, рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ, рд╢ाрд╣рджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी (3)рдЖрди्рд╕ाрдо्рдмрд▓ (рдХрд╡िрддाрдПं рдПрд╡ं рд░ेрдЦा рдЪिрдд्рд░), рд╡िрдХ्рд░ांрдд рдк्рд░ेрд╕, рджिрд▓्рд▓ी,1992 (4)рдХрдеा рдкреЬाрд╡, рд░ाрдзाрдХृрд╖्рдг рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, 1991 (5)рджूрд╕рд░ा рджिрд╡िрдХ (рдХрд╡िрддा), 1973, рд╡िрдХ्рд░ांрдд рдк्рд░ेрд╕, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी (6)рджिрд╢ा рдмोрдз( рдкрдд्рд░िрдХा), рд╡िрдХ्рд░ांрдд рдк्рд░ेрд╕, рджिрд▓्рд▓ी, 1978, 1980, (7)рдмрд╣рд░рд╣ाрд▓,рд╕ौрдЬрди्рдп рд╕ंрдкाрджрдХ, 1981, рдЪंрдбीрдЧреЭ, рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдПрдХ рдФрд░ рдПрдХ, 1975, рджूрд╕рд░ा рджिрд╡िрдХ, 1973। рдмाрд▓рдХृрд╖्рдг рднрдЯ्рдЯ, рд╡ाрдгी рдк्рд░рдХाрд╢рди, 2009, рдк्рд░рддाрдк рдиाрд░ाрдпрдг рдоिрд╢्рд░, рд╡ाрдгी рдк्рд░рдХाрд╢рди, 2012, рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдмाрд▓ рдХрд╡िрддा-рд╕ंрдЪрдпрди, 2020, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджेрдоी, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी ।

рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп:

рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ : рдЬोрдХрд░ рдоुрдЭे рдмрдиा рджो рдЬी, 1980, рд╣ंрд╕े рдЬाрдирд╡рд░ рд╣ो рд╣ो рд╣ो, 1987, рдХрдмूрддрд░ों рдХी рд░ेрд▓,1988, рдЫрддрд░ी рд╕े рдЧрдкрд╢рдк,1989, рдЕрдЧрд░ рдЦेрд▓рддा рд╣ाрдеी рд╣ोрд▓ी,2004 , рддрд╕्рд╡ीрд░ рдФрд░ рдоुрди्рдиा, 1997, рдордзुрд░ рдЧीрдд рднाрдЧ-3 рдФрд░ рднाрдЧ-4,1999, рдЕрдЧрд░ рдкेреЬ рднी рдЪрд▓рддे рд╣ोрддे, 2003, рдЦुрд╢ी рд▓ौрдЯाрддे рд╣ैं рдд्рдпोрд╣ाрд░, 2003,рдоेрдШ рд╣ंрд╕ेंрдЧे рдЬोрд░-рдЬोрд░ рд╕े, 2003 , рдПрдХ рд╕ौ рдПрдХ рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं (2008), 2012, рдЦूрдм рдЬोрд░ рд╕े рдмाрд░िрд╢ рдЖрдИ (2009), рд╕рдордЭрджाрд░ рд╣ाрдеी: рд╕рдордЭрджाрд░ рдЪींрдЯी, 2014,2015,рдмंрджрд░ рдоाрдоा, 2014, 2015, рдЫुрдЯ्рдХрд▓- рдоुрдЯ्рдХрд▓ рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं, 2016, рдоैं рд╣ूं рджोрд╕्рдд рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдХрд╡िрддा,2018,2019, рдЕрдЧрд░ рдвोрд▓ рдоैं рд╣ोрддा, 2023, рдоुрдЭे рдоिрд▓ा рдЬो рдоैंрдиे рдЪाрд╣ा, 2023, рдкрд░ рдоाँ рд╕рдЪ рддो рдпрд╣ рднी рд╣ै рди, 2024, рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПँ рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрдЧ-рдПрдХ, 2024, рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПँ рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрдЧ-рджो, 2024 । 

рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиी-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ : рдзूрд░्рдд рд╕ाрдзु рдФрд░ рдХिрд╕ाрди,1984, рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рджाрдиी, 1992, рд╢ेрд░ рдХी рдкीрда рдкрд░, 2003, рдмाрджрд▓ों рдХे рджрд░рд╡ाрдЬे, 2003, рдШрдоंрдб рдХी рд╣ाрд░, 2003, рдУрд╣ рдкाрдкा, 2003, рдмोрд▓рддी рдбिрдмिрдпा,2003 (рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ) ,рдмोрд▓рддी рдбिрдмिрдпा, 2010 (рдиेрд╢рдирд▓ рдмुрдХ рдЯ्рд░्рд╕्рдЯ ), рдЬ्рдЮाрди рдкрд░ी, 2003, рдмाрджрд▓ों рдХे рджрд░рд╡ाрдЬे,2003, рдЧोрдкाрд▓ рднांрдб рдХे рдХिрд╕्рд╕े, 2008, рдд рд╕े рддेрдиाрд▓ी рд░ाрдо рдм рд╕े рдмीрд░рдмрд▓, 2007, рджेрд╢рднрдХ्рдд рдбाрдХू, 2011, рд▓ू рд▓ू рдХी рд╕рдирдХ, 2014 , рдЕрдкрдиे рднीрддрд░ рдЭांрдХो, 2014 рдмрдЪрдкрди рдХी рд╢рд░ाрд░рдд ( рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдмाрд▓-рдЧрдж्рдп рд░рдЪрдиाрдПं, 2016), рдоेрд░े рдорди рдХी рдмाрд▓ рдХрд╣ाँрдиिрдпाँ (2016), рдЖँрдЦें рдоूंрджो рдиाрдиी (2017), рд╕्рдЯोрд░ीрдЬ рдлॉрд░ рдЪिрд▓्рдб्рд░рди, 1996, рдЖँрдЦें рдоूрджों рдиाрдиी (рдХрд╣ाрдиी), рд╡ाрдгी рдк्рд░рдХाрд╢рди, 21 рдП. рдЕंрд╕ाрд░ी рд░ोрдб, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी-110002 (2017), рд▓ू рд▓ू рдХा рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджेрдоी, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, (2021) ।

рд▓ोрдХ рдХрдеाрдПं : рд╕рдЪ्рдЪा рджोрд╕्рдд, рдЕрднिрд░ूрдЪि рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी, 1996, рдФрд░ рдкेреЬ рдЧूंрдЧे рд╣ो рдЧрдП (рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рд▓ोрдХ рдХрдеाрдПं), 1992, рдЬाрджुрдИ рдмांрд╕ुрд░ी рдФрд░ рдЕрди्рдп рдХोрд░िрдпाрдИ рдХрдеाрдПं, 2009 , рдХोрд░िрдпाрдИ рд▓ोрдХ-рдХрдеाрдПं, рдкीрддाрдо्рдмрд░ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी, 2000, 2012, рдЗंрдбिрдпा рдиेрдЯрдмुрдХ्рд╕, рдиोрдПрдбा (2023)। рдЖрдд्рдоीрдп рд╕ंрд╕्рдорд░рдг : рдлूрд▓ рднी рдФрд░ рдлрд▓ рднी (рд▓ेрдЦрдХों рд╕े рд╕ंрдмрдж्рдз), 1994, рдЗंрдбिрдпा рдиेрдЯрдмुрдХ्рд╕, 2023, рдпाрджें рдоेрд░ी рдордЬे рдЖрдкрдХे, 2021, рдЗंрдбिрдпा рдиेрдЯрдмुрдХ्рд╕। 

рдмाрд▓ рдиाрдЯрдХ : ‘рдмрд▓्рд▓ू рд╣ाрдеी рдХा рдмाрд▓ рдШрд░’, 2012,рд░ाрдЬрдХрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди рдк्рд░ा.рд▓ि., рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी-110002), рдоुрд╕ीрдмрдд рдХी рд╣ाрд░, 2016, рднाрд░рддीрдп рдЬ्рдЮाрдирдкीрда, 18, рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрд╢рдирд▓ рдПрд░िрдпा, рд▓ोрдбी рд░ोрдб, рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी-110003), рдЪुрдиिंрджा рдиाрдЯрдХ, рдиेрд╢рдирд▓ рдмुрдХ рдЯ्рд░рд╕्рдЯ, рдиेрд╣рд░ू рднрд╡рди, 5 рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрд╢рдирд▓ рдПрд░िрдпा, рдлेрдЬ-2, рд╡ंрд╕рдд рдХुंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी- 110070, 2021, рд╕рдЪ्рдЪी рдЧрдкрд╢рдк:рдХिрд╕्рд╕े рдЧांрдзी рдЬी рдХे, рдЕрдж्рд╡िрдХ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, 2023

рдЕрди्рдп: ‘рдЦंрдб-рдЦंрдб рдЕрдЧ्рдиि’ рдХे рдорд░ाрдаी, рдЧुрдЬрд░ाрддी, рдХрди्рдиреЬ рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдЕрдиुрд╡ाрдж। рдЕрдиेрдХ рднाрд░рддीрдп рддрдеा рд╡िрджेрд╢ी рднाрд╖ाрдУं рдоें рд░рдЪрдиाрдПं рдЕрдиूрджिрдд рд╣ो рдЪुрдХी рд╣ैं। рд░рдЪрдиाрдПं рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдоों рдоें рдиिрд░्рдзाрд░िрдд।

рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िрди्рджी рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп: рджрд╢ा рдФрд░ рджिрд╢ा- I

рдк्рд░рдоुрдЦ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░/рд╕рдо्рдоाрди: (1) рджिрд▓्рд▓ी рд╣िंрджी рдЕрдХाрджрдоी рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдХृрддि рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1983 (2) рд╕ोрд╡िрдпрдд рд▓ैंрдб рдиेрд╣рд░ू рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1984 (3) рдЧिрд░िрдЬा рдХुрдоाрд░ рдоाрдеुрд░ рд╕्рдоृрддि рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1997 (4) рдПрдирд╕ीрдИрдЖрд░рдЯी рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1988 (5) рджिрд▓्рд▓ी рд╣िंрджी рдЕрдХाрджрдоी рдХा рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 1990 (6) рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдмाрд▓-рдХрд▓्рдпाрдг рд╕ंрд╕्рдеाрди, рдХाрдирдкुрд░ рдХा рд╕рдо्рдоाрди, 1991 (7) рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдиेрд╣рд░ू рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрд╡ाрд░्рдб, рдмाрд▓рдХрди-рдЬी-рдмाрд░ी рдЗंрдЯрд░рдиेрд╢рдирд▓, 1992 (8) рдЗंрдбो- рдПрд╢िрдпрди рд▓िрдЯрд░ेрд░ी рдХ्рд▓рдм, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी рдХा рд╕рдо्рдоाрди, 1995, (9) рдк्рд░рдХाрд╢рд╡ीрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рд╕рдо्рдоाрди, 2002 (10) рдХोрд░िрдпाрдИ рджूрддाрд╡ाрд╕ рд╕े рдк्рд░рд╢ंрд╕ा-рдкрдд्рд░, 2001 (11) рднाрд░рддीрдп рд╡िрдж्рдпा рд╕ंрд╕्рдеाрди, рдЯ्рд░िрдиिрдбाрдб рдПंрдб рдЯोрдмेрдЧो рдж्рд╡ाрд░ा рдЧौрд░рд╡ рд╕рдо्рдоाрди, 2002 (12) рджिрд▓्рд▓ी рд╣िंрджी рдЕрдХाрджрдоी рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╕рдо्рдоाрди, 2003 (13) рд╢ाрд╕ी рдиिрдХाрдп рдПрд╡ं рд╕्рдЯाрдл рдХाрдЙंрд╕िрд▓, рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХाрд▓ेрдЬ (рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп) рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд╖ा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдпोрдЧрджाрди рдХे рд▓िрдП рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा, 2003 (14) рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ рд╕्рдЯрдбीрдЬ рдж्рд╡ाрд░ा рд╢िрдХ्рд╖ा рд░рдд्рди рдЕрд╡ाрд░्рдб, 2004, (15) рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХे рд▓िрдП рднाрд░рддीрдп рдЕрдиुрд╡ाрдж рдкрд░िрд╖рдж рдХा рдж्рд╡िрд╡ाрдЧीрд╢ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ (2009), (16) рднाрд░рддीрдп рд╕्рддрд░ рдХा рд╢्рд░ीрдорддी рд░рддрди рд╢рд░्рдоा рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 2009 (101 рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдУं рдкрд░), (17) рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╣िंрджी рд╕ंрд╕्рдеाрди (рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ ) рдХा рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ - рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднाрд░рддी рд╕рдо्рдоाрди (2013), (18) рд╢्рд░ी рдЧोрдкीрд░ाрдо рдЧोрдпрд▓ рд╕ृрдЬрди рдХुंрдЬ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░-2016 (рд╢्рд░ीрдЧंрдЧाрдирдЧрд░), (19) рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджेрдоी рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, 2018 (рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп), (20) Life Time Achievement Award, Global Literary Festival Noida, Marwah Studio Complex, 2021, (21) рдЬрдпрдкुрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдо्рдоाрди-2022 (рдЬрдпрдкुрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ंрдЧीрддि) рд╕рд░्рд╡ोрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдХृрддि ’рдЬрдм рдШुрдЯрддी рд╣ै рд╕ाँрд╕ рдЖрджрдоी рдХी’ (рдХрд╡िрддा-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣) рдкрд░, рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдордиीрд╖ी, рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, 2022, рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд▓िрдП рднрдЧрд╡рддी рдк्рд░рд╕ाрдж рдЕрд╡рд╕्рдеी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднूрд╖рдг рд╕рдо्рдоाрди, 2023, рдЗंрдбिрдпा рдиेрдЯрдмुрдХ्рд╕ рддрдеा рдмीрдкीрдП рдлाрдЙंрдбेрд╢рди।

рд╢ोрдзрдкрд░рдХ/рдЖрд▓ोрдЪрдиाрдд्рдордХ рдХाрд░्рдп (рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкрд░):

1. рд╕рдордХाрд▓ीрди рд╣िрди्рджी рдХाрд╡्рдп рдк्рд░рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХे рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди, рдбॉ. рдк्рд░рднु рд╡ी. рдЙрдкाрд╕े, рдмैंрдЧрд▓ोрд░ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी , рдмैंрдЧрд▓ोрд░। (рд╕्рд╡ीрдХृрдд рдкी-рдПрдЪ.рдбी рдХी рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП)। рдк्рд░рдХाрд╢िрдд – рд╕рдордХाрд▓ीрди рдХрд╡िрддा рдФрд░ рдХрд╡ि рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢, рдк्рд░рднु рдЙрдкाрд╕े, рдЕрдиंрдЧ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдмी-107/1, рдЧрд▓ी рдоंрджिрд░ рд╡ाрд▓ी, рд╕рдоीрдк рд░рдмреЬ рдлैрдХ्рдЯрд░ी, рдЙрдд्рддрд░ी рдШोрдг्рдбा, рджिрд▓्рд▓ी- 110053 , рдк्рд░. рд╕ं 2016 . 

2. рдбॉ. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХे рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдмाрд▓ рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди, рдбॉ. рд╕िрдж्рджрдЧंрдЧрдо्рдоा. рдПрд▓, рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╢ोрдз рд╕ंрд╕्рдеाрди,рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рд╣िрди्рджी рдк्рд░рдЪाрд░ рд╕рднा, рдЪेрди्рдирдИ। ( рдкी-рдПрдЪ.рдбी рдХी рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡ीрдХृрдд) , 2013 (рдЕрдк्рд░рдХाрд╢िрдд) ।

3. рдЖрдзुрдиिрдХ рднाрд╡-рдмोрдз рдФрд░ рдбॉ.рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХा рдмाрд▓-рдХाрд╡्рдп, рдХुреж рдЪांрджрдиी, рдЖрдд्рдоा рдЬ्рдпोрддि рдлुрд▓े рд░ुрд╣ेрд▓рдЦрдг्рдб рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдмрд░ेрд▓ी। ( рд╕्рд╡ीрдХृрдд рд▓рдШु рд╢ोрдз рдк्рд░рдмंрдз рдкрд░ाрд╕्рдиाрддрдХ рдХे рд▓िрдП), 2012 (рдЕрдк्рд░рдХाрд╢िрдд) 

4. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХृрдд ‘рдЦрдг्рдб рдЦрдг्рдб рдЕрдЧ्рдиि ‘рдХाрд╡्рдп рдиाрдЯрдХ рдоें рдиिрд╣िрдд рдиाрд░ी рдЪेрддрдиा рдХे рд╕्рд╡рд░, ( рд╕्рд╡ीрдХृрдд рд▓рдШु рд╢ोрдз рдк्рд░рдмंрдз) , рдоोрд╣िрдиी рдХрд╢्рдпрдк , 2015, рджрдпाрд▓рдмाрдЧ рдПрдЬुрдХेрд╢рдирд▓ рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ (рдбीрдо्рдб рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी), рджрдпाрд▓рдмाрдж, рдЖрдЧрд░ा -282005 (рдПрдо. рдП. рдЙрдд्рддाрд░ाрд░्рдж्рдз рдХे рд▓िрдП) 

5. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХृрддрдХाрд╡्рдп рдиाрдЯрдХ ‘рдЦрдг्рдб-рдЦрдг्рдб рдЕрдЧ्рдиि’ рдоें рдоिрдердХीрдп-рдЪेрддрдиा, рд▓рд╡рд▓ी рдк्рд░ोрдлेрд╢рдирд▓ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी, рдкंрдЬाрдм, рдмрд▓рдЬिंрджрд░ рдХौрд░, (рдПрдо.рдлिрд▓ рдХी рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП), 2016

6. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХृрдд ‘рдоाँ рдЧाँрд╡ рдоें рд╣ै’ рдФрд░ ‘рдЧेрд╣ूं рдШрд░ рдЖрдпा рд╣ै’ рдиाрдордХ рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ों рдоें рдиिрд╣िрдд рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рддрдд्рд╡, рдоोрд╣िрдиी рдХрд╢्рдпрдк , 2015, рджрдпाрд▓рдмाрдЧ рдПрдЬुрдХेрд╢рдирд▓ рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ (рдбीрдо्рдб рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी), рджрдпाрд▓рдмाрдж, рдЖрдЧрд░ा -282005 (рдПрдо. рдлिрд▓. рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП)  

7. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХे рдмाрд▓рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рд╕рдоीрдХ्рд╖ाрдд्рдордХ рдЕрдз्рдпрдпрди (рдмाрд▓ рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें) рдирд╡ीрди рдмैрд░ी, рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж, рджрдХ्рд╖िрдг рд╣िрди्рджी рдк्рд░рдЪाрд░ рд╕рднा। рдкी-рдПрдЪ.рдбी рдХी рдЙрдкाрдзि рдк्рд░ाрдк्рдд।

8. рд╕्рд╡рддंрдд्рд░्рдпोрдд्рддрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХे рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди, рдЕрд╢्рд╡िрдиी рдХे., рдоैрд╕ूрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдоैрд╕ूрд░। (рдкी-рдПрдЪ.рдбी рдХी рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡ीрдХृрдд)

9. рдЪंрдбीрдЧреЭ рд╕े рджीрдкрд╢िрдЦा рд╢рд░्рдоा рдкी-рдПрдЪ.рдбी рдХी рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП ‘рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдмाрд▓ рд╕рд░ोрдХाрд░ (рд╕्рд╡ीрдХृрдд) । 

10. рдПрд╕ рдЖрд░ рдПрдо рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдЪेрди्рдирдИ рд╕े рдкीрдПрдЪ.рдбी рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП рдХंрдЪрди “рд╣िंрджी рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХा рдпोрдЧрджाрди” рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рд╢ोрдзрд░рдд।

11. Lovelly Professional University рд╕े ‘рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдФрд░ рджेрд╡ेंрдж्рд░ рдХुрдоाрд░ рдХे рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЕрдз्рдпрдпрди рд╡िрд╖्рдп рдкрд░ рдПрдЪ.рдбी рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП рд╢ोрдзрд░рдд рджीрдкिрдХा рдЪौрд╣ाрди (рдЧाрдЗрдб рдб). рдЛрдЯा рд╕िंрд╣) ।

12. рд╕ाрд╡िрдд्рд░ीрдмाрдИ рдлुрд▓े рдкुрдгे рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдФрд░ рдПрдХрдиाрде рдЖрд╡्рд╣ाрдб рдХी рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдУं рдХा рддुрд▓рдиाрдд्рдордХ рдЕрдз्рдпрдпрдирд╡िрд╖рдп рдкрд░ рдкीрдПрдЪ.рдбी. рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП рд╢ोрдзрд░рдд Dattatraya Sonyababpu Shelke

13. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХे рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдоूрд▓्рдп рдиिрд░्рдзाрд░рдг, рд╢्рд░ीрдорддी рд╢рд╣िрджा рдЕрдд्рддाрд░, рд╢िрд╡рдЬी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдХोрд▓рд╣ाрдкुрд░, рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░। рдкी-рдПрдЪ.рдбी рдЙрдкाрдзि рдХे рд▓िрдП। 

14. рд╕ाрд╡िрдд्рд░ीрдмाрдИ рдлुрд▓े рдкुрдгे рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рд░ाрдЬीрд╡ рдХुрдоाрд░ ‘рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рд╢ुрдХ्рд▓ рдФрд░ рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХे рдмाрд▓ рдЧрдж्рдп рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдиिрд╣िрдд рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХा рддुрд▓рдиाрдд्рдордХ рдЕрдз्рдпрдпрди (рдкी-рдПрдЪ.рдбी) (рд╢ोрдзрд░рдд)

рд╡िрд╢ेрд╖:

1. рдХрд▓्рдкांрдд рдкрдд्рд░िрдХा (рдордИ, 2011 , рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी) рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ांрдХ, рд╕ंрдкाрджрдХ: рдоुрд░ाрд░ीрд▓ाрд▓ рдд्рдпाрдЧी।

2. рд╕ृрдЬрдирд▓ोрдХ, 2021, рд╕ंрдкाрджрдХ: рд╕ंрддोрд╖ рд╢्рд░ेрдпांрд╢, рдЖрд░, рдмिрд╣ाрд░ рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ांрдХ।

3. рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдХी рджрд╣рд▓ीрдЬ рдкрд░ рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢, рд╕ंрдкाрджрдХ: рдк्рд░ेрдо рдЬрдирдоेрдЬрдп, рд╕ंрдЬрдиा рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдбी рдЕंрдХुрд░ рдПंрдХрд▓ेрд╡, рдХрд░ाрд╡рд▓ рдирдЧрд░, рджिрд▓्рд▓ी 110094 рдк्рд░. рд╕ं. 2015, рдоो. 8860898399 

4. рдбॉ.рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдФрд░ рдЙрдирдХा рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдп, рд╕ंрдкाрджрдХ: рдбॉ..рд╢рдХुंрддрд▓ा рдХाрд▓рд░ा, рдпрд╢ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢ंрд╕, 1 / 10753 рдЧрд▓ी рди. 3, рд╕ुрднाрд╖ рдкाрд░्рдХ, рдирд╡ीрди рд╢ाрджрд░ा, рдиिрдпрд░ рдХीрд░्рддि рдоंрджिрд░, рджिрд▓्рд▓ी – 110032, рдк्рд░. рд╕ं. 2012 рдоो. 9599483887, 9910561560, 9899828223

5. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдиिрдЧाрд╣ों рдоें, рд╕ंрдкाрджрдХ: рдбॉ. рдк्рд░рд╡ीрдг рд╢рд░्рдоा, рдХिрддाрдмрд╡ाрд▓े, 22/4735, рдк्рд░рдХाрд╢ рджीрдк рдмिрд▓्рдбिंрдЧ, рдЕंрд╕ाрд░ी рд░ोрдб, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी-110002, рдк्рд░.рд╕ं. 2020, рдоो. 9599041956, 9810121450 

6. рд╕рдоाрд╡рд░्рддрди, рдЕрдЧрд╕्рдд, 2021 (рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХे рдХृрддिрдд्рд╡ рдФрд░ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдкрд░ рдПрдХाрдЧ्рд░ । 

7. рдЖрд▓ोрдХрдкрд░्рд╡, рдирд╡рдо्рдмрд░, 2021 (рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖)

8. рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдПрдХ рд╢िрдиाрдЦ्рдд, рдк्рд░рд▓ेрдХ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдоुрдо्рдмрдИ, 2024

рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдк्рд░рдХाрд╢рдХों рдоेँ рдХिрддाрдмрдШрд░, рджिрд▓्рд▓ी, рд░ाрдЬрдХрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди рдк्рд░ा.рд▓ि., рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рд╡ाрдгी рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рд░ाрдзाрдХृрд╖्рдг рдк्рд░рдХाрд╢рди, рднाрд░рддीрдп рдЬ्рдЮाрдирдкीрда, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдкीрддाрдо्рдмрд░ рдкрдм्рд▓िрд╢िंрдЧ рдХрдо्рдкрдиी, рдкрд░िрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж, рдХिрддाрдмрд╡ाрд▓े, 22/4735, рдк्рд░рдХाрд╢ рджीрдк рдмिрд▓्рдбिंрдЧा, рдЕंрд╕ाрд░ी рд░ोрдб, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी-110002, рдоो.9599041956, рдкрд░ाрдЧ(рдЕрднिрд░ुрдЪि ) рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдиेрд╢рдирд▓ рдмुрдХ рдЯ्рд░рд╕्рдЯ, рдиेрд╣рд░ू рднрд╡рди, 5 рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрд╢рдирд▓ рдПрд░िрдпा, рдлेрдЬ-2, рд╡ंрд╕рдд рдХुंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी- 110070, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджेрдоी, рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡िрднाрдЧ(рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░), рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕ंрд╕्рдеाрди, рдЖрдд्рдоाрд░ाрдо рдПрдг्рдб рд╕ंрд╕, рдЖрд▓ेрдЦ рдк्рд░рдХाрд╢рди , рдЕрдЬंрддा, рд╕рд╕्рддा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоंрдбрд▓, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд╕्рддрдХ рд╕рджрди, рджिрд▓्рд▓ी, рдпрд╢ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢ंрд╕, рджिрд▓्рд▓ी, рдмोрдзि рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдЬрдпрдкुрд░, рдк्рд░рд▓ेрдХ рдк्рд░рдХाрд╢рди рдк्рд░ा’рд▓ि., рдоुрдо्рдмрдИ, рдЗंрдбिрдпा рдиेрдЯрдмुрдХ्рд╕, рдиोрдПрдбा, рдЕрдорди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдХाрдирдкुрд░, рд╡िрдЬрдп рдмुрдХ्рд╕, рджिрд▓्рд▓ी,рдЕрдж्рд╡िрдХ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी рдЖрджि рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ैं ।

рд▓ेрдЦрди (рдк्рд░рдХाрд╢рдХों рдХे рдиाрдо рд╕рд╣िрдд):

рдХрд╡िрддा -рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ : рдЦंрдб-рдЦंрдб рдЕрдЧ्рдиि (рдиाрд░ी рдХेंрдж्рд░िрдд рдХाрд╡्рдп рдиाрдЯрдХ), рд╡ाрдгी рдк्рд░рдХाрд╢рди,21-рдП, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी-110002, 9811053214 (2) рд░ाрд╕्рддे рдХे рдмीрдЪ рд╕े (рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣), рдЕрднिрд░ूрдЪि рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी (рдЕрдиुрдкрд▓рдм्рдз) (3) рдЫोрдЯा рд╕ा рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк (рдХрд╡िрддाрдПं), рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕ंрд╕्рдеाрди, 4268-B /3, рдЕंрд╕ाрд░ी рд░ोрдб, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी-110002, (4) рд╣рд▓्рджी-рдЪाрд╡рд▓ рдФрд░ рдЕрди्рдп рдХрд╡िрддाрдПं, рдЕрднिрд░ूрдЪि рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी (рдЕрдиुрдкрд▓рдм्рдз) (5) рдЦंрдб-рдЦंрдб рдЕрдЧ्рдиि (рдорд░ाрдаी), рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж (6) Ignis Shattered (Verse Play), Writers Workshop Lake Garden Press, Calcutta; (7) Feather (Poem), Writers Workshop Lake Garden Press, Calcutta (8) рдлूрд▓ рддрдм рднी рдЦिрд▓ा рд╣ोрддा (рдХрд╡िрддाрдПं), рдЧ्рд░ंрде рдХेрддрди, рд╢ाрд╣рджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी, 9868472675, 7678167319 (9) рдЦुрд▓ी рдЖंрдЦों рдоें рдЖрдХाрд╢ (рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣), рдЕрднिрд░ूрдЪि рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी(рдЕрдиुрдкрд▓рдм्рдз), (рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2017, рдпрд╢ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢ंрд╕, 1/11848, рдкंрдЪрд╢ीрд▓ рдЧाрд░्рдбрди, рдирд╡ीрди рд╢рд╣ाрджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी-110032), рдоो. 9599483887, 9910561560, 9899828223 (10) рдЧेрд╣ूं рдШрд░ рдЖрдпा рд╣ै (рдЕрд╢ोрдХ рд╡ाрдЬрдкेрдпी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЪुрдиी рд╣ुрдИ рдХрд╡िрддाрдПं), рдХिрддाрдмрдШрд░ рдк्рд░рдХाрд╢рди, 4855-56/24,рдЕंрд╕ाрд░ी рд░ोрдб, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी-110002 (рдЕрдиुрдкрд▓рдм्рдз) (рджूрд╕рд░ा рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг:2020, рдЕрдиंрдЧ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдмी-107/1, рдЧрд▓ी рдоंрджिрд░्рд╡ाрд▓ी, рд╕рдоीрдк рд░рдмреЬ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी, рдЙрдд्рддрд░ी рдШोрдг्рдбा, рджिрд▓्рд▓ी-110053, рдоो. 9350563707, 9540176542 (11) (12) рд╡рд╣ рднी рдЖрджрдоी рддो рд╣ोрддा рд╣ै (рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣), 2010, рдЧ्рд░ंрдердХेрддрди, 1/7342, рдиेрд╣рд░ू рдоाрд░्рдЧ, рдИрд╕्рдЯ рдЧोрд░рдЦ рдкाрд░्рдХ, рд╢рд╣ाрджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी-110032, 9868472675, 7678167319 (13) рдмाँрдЪो рд▓िрдЦी рдЗрдмाрд░рдд (рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣), 2012 , рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕ंрд╕्рдеाрди,4268-B /3, рдЕंрд╕ाрд░ी рд░ोрдб, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी-110002, 9811251744, (14) рдоाँ рдЧाँрд╡ рдоें рд╣ै, рдпрд╢ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢ंрд╕,1/11848, рдкंрдЪрд╢ीрд▓ рдЧाрд░्рдбрди, рдирд╡ीрди рд╢рд╣ाрджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी-110032, рдоो. 9599483887, 9910561560, 9899828223, (15)рд╡рд╣ाँ рдкाрдиी рдирд╣ीं рд╣ै, рдмोрдзि рдк्рд░рдХाрд╢рди,рдПрдл 77, рд╕ेрдХ्рдЯрд░ 9, рд░ोрдб рдиं. 11, рдХрд░рддाрд░рдкुрд░ा рдЗंрдбрд╕्рдЯ्рд░िрдпрд▓ рдПрд░िрдпा, рдмाрдИрд╕ рдЧोрджाрдо, рдЬрдпрдкुрд░ 302006,рдоो. 9829018087, (16) рдкрдЪाрд╕ рдХрд╡िрддाрдПँ, рдХिрддाрдмрд╡ाрд▓े, 22/4735, рдк्рд░рдХाрд╢ рджीрдк рдмिрд▓्рдбिंрдЧ, рдЕंрд╕ाрд░ी рд░ोрдб, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी-110002, рдоो. 9599041956, (17) рдЬрдм рдШुрдЯрддी рд╣ै рд╕ाँрд╕ рдЖрджрдоी рдХी, рдк्рд░рд▓ेрдХ рдк्рд░рдХाрд╢рди рдк्рд░ा.рд▓ि., 602, рдЖрдИ-3, рдЧ्рд▓ोрдмрд▓ рд╕िрдЯी, рд╡िрд░ाрд░(рд╡ेрд╕्рдЯ), рдоुрдо्рдмрдИ-401303, рдоो. 9833402902, ( рдЦрдг्рдб рдЦрдг्рдб рдЕрдЧ्рдиि рдХрди्рдиреЬ рдФрд░ рдЧुрдЬрд░ाрддी рдоें рднी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд) ।  

(17) рдирдП рдХрд╡िрдпों рдХे рдХाрд╡्рдп-рд╢िрд▓्рдк рд╕िрдж्рдзांрдд (рдЖрд▓ोрдЪрдиा), рдЕрднिрд░ूрдЪि рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी (рдирд╡ीрди рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг: рдХिрддाрдмрд╡ाрд▓े, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, ) (18) рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдд्рд░िрд▓ोрдЪрди, рд╕िрдж्рдзाрд░्рде рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी (19) рд╕े рджрд▓ рдЙрдИ рдЧ्рдпोрд▓ рд╣ोрди (рдЪिреЬिрдпा рдХा рдм्рдпाрд╣) рдХोрд░िрдпाрдИ рдоें рдЕрдиूрджिрдд рдХрд╡िрддाрдПं, рд╢ांрддि рдкрдм्рд▓िрд╢िंрдЧ рд╣ाрдЙрд╕, рд╕ोрд▓, рдХोрд░िрдпा, (19) рдХрд╡िрддा рдХे рдмीрдЪ рд╕े, рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд╕्рддрдХ рд╕рджрди, 30/36, рд╕्рдЯ्рд░ीрдЯ рди. 9, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдирдЧрд░, рд╢ाрд╣рджрд░ा, рджिрд▓्рд▓ी-110032, рдирд╡ीрди рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг, 2018

(20) рд╕рд╡ाрд▓ों рд╕े рдЯрдХрд░ाрддे рд╣ुрдП, рдЕрдорди рдк्рд░рдХाрд╢рди (рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░), 104-рдП/80 рд╕ी, рд░ाрдордмाрдЧ, рдХाрдирдкुрд░-208-12 (рдЙ.рдк्рд░.), рдоो. 8090453647,

(21), рдХрднी рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпाँ, рдЗंрдбिрдпा рдиेрдЯрдмुрдХ्рд╕, рд╕ी-122, рд╕ेрдХ्рдЯрд░ा 19, рдиोрдПрдбा-201301, рдоो. 9873561826

(22) Some Aspects of Korean And Indian Literature, Vijya Books, 1/10753, St. No. 3, Subhash Park, Naveen Shahdara, Delhi-110032, Mob. 9910189445

рдмाрд▓ -рд╕ाрд╣िрдд्рдп (1)рдЕрдЧрд░ рдкेреЬ рднी рдЪрд▓рддे рд╣ोрддे (рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं), рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी (2)рдЦुрд╢ी рд▓ौрдЯाрддे рд╣ैं рдд्рдпोрд╣ाрд░ (рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं), рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ, рджिрд▓्рд▓ी (3)рдоेрдШ рд╣ंрд╕ेंрдЧे рдЬोрд░-рдЬोрд░ рд╕े (рдХрд╡िрддा), рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ, рджिрд▓्рд▓ी (4) рдордзुрд░ рдЧीрдд, 3 рдПрд╡ं 4, рдкिрддाрдо्рдмрд░ рдкрдм्рд▓िрд╢िंрдЧ рд╣ाрдЙрд╕, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी (5)рд╣ँрд╕े рдЬाрдирд╡рд░ рд╣ो рд╣ो рд╣ो (рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं), рдкрд░िрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж (6)рдЫрддрд░ी рд╕े рдЧрдкрд╢рдк (рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं), рдкрд░िрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж (7)рдХрдмूрддрд░ों рдХी рд░ेрд▓ (рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं), рдкрд░िрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж (8)рдЕрдЧрд░ рдЦेрд▓рддा рд╣ाрдеी рд╣ोрд▓ी (рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं), рдХिрддाрдмрдШрд░ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी (9)рддрд╕्рд╡ीрд░ рдФрд░ рдоुрди्рдиा (рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं), рдХिрддाрдмрдШрд░ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी (10) рдЬोрдХрд░ рдоुрдЭे рдмрдиा рджो рдЬी (рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं), рдкрд░ाрдЧ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी (11)рдзूрд░्рдд рд╕ाрдзु рдФрд░ рдХिрд╕ाрди (рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпां), рдкрд░ाрдЧ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी (12) Stories for Children, Writers Workshop Lake Garden Press, Calcutta; (15) рд╢ेрд░ рдХी рдкीрда рдкрд░ (рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиी), рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ рджिрд▓्рд▓ी (16) рдмाрджрд▓ों рдХे рджрд░рд╡ाрдЬे (рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиी), рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ, рджिрд▓्рд▓ी (17) рдШрдоंрдб рдХी рд╣ाрд░ (рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиी), рдЧ्рд░ंрде рдХेрддрди, рджिрд▓्рд▓ी (18)рдУрд╣ рдкाрдкा (рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиी), рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ, рджिрд▓्рд▓ी (19)рдмोрд▓рддी рдбिрдмिрдпा (рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпां), рдЧ्рд░ंрдерд▓ोрдХ, рджिрд▓्рд▓ी (20)рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рджाрдиी (рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпां), рдкрд░िрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी (21) рдЬ्рдЮाрди рдкрд░ी, 2003 (22)рдХोрд░िрдпाрдИ рд▓ोрдХ-рдХрдеाрдПं, рдкिрддाрдо्рдмрд░, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी (23)рд╕рдЪ्рдЪा рджोрд╕्рдд, рдЕрднिрд░ूрдЪि рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी (24) рдмрд▓्рд▓ू рд╣ाрдеी рдХा рдмाрд▓ рдШрд░, рд░ाрдЬрдХрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी (25) рдФрд░ рдкेрдб़ рдЧूंрдЧे рд╣ो рдЧрдП (рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рд▓ोрдХ рдХрдеाрдПं), рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡िрднाрдЧ, рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी (26) рдлूрд▓ рднी рдлрд▓ рднी (рдЖрдд्рдоीрдп рд╕ंрд╕्рдорд░рдг), рдкीрддाрдо्рдмрд░ рдкрдм्рд▓िрд╢िंрдЧ рд╣ाрдЙрд╕, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी,(27) рд▓ू рд▓ू рдХी рд╕рдирдХ (рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣),рдиेрд╢рдирд▓ рдмुрдХ рдЯ्рд░рд╕्рдЯ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, (28) рдмрдЪрдкрди рдХी рд╢рд░ाрд░рдд ( рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдмाрд▓-рдЧрдж्рдп рд░рдЪрдиाрдПं) , (29) рдоेрд░े рдорди рдХी рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ, рджिрд▓्рд▓ी рдкुрд╕्рддрдХ рд╕рджрди, 4735/ 22, рдк्рд░рдХाрд╢рджीрдк рднрд╡рди, (рдЬी.рдПрдл.рдИ) рдЕंрд╕ाрд░ी рд░ोрдб, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी -11002, (30) рдЕрдкрдиे рднीрддрд░ рдЭांрдХो, рд╕рд╕्рддा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоंрдбрд▓, рдПрди 77, рдкрд╣рд▓ी рдоंрдЬिрд▓, рдХрдиॉрдЯ рд╕рд░्рдХрд╕, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी 110001, (31) рдЫुрдЯ्рдХрд▓ рдоुрдЯ्рдХрд▓ рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं , рд╕рд╕्рддा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоंрдбрд▓, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी- 110001 , (32) рдоेрд░े рдорди рдХी рдмाрд▓ рдХрд╣ाँрдиिрдпाँ, (33) рдПрдХ рд╕ौ рдПрдХ рдмाрд▓ рдХрд╡िрддाрдПं , рдоैрдЯ्рд░िрдХ्рд╕ рдкрдм्рд▓िрд╢рд░्рд╕, рдЖрдд्рдоाрд░ाрдо рдмिрд▓्рдбिंрдЧ, 1376, рдЧ्рд░ाрдЙрдг्рдб рдл्рд▓ोрд░, рдХрд╢्рдоीрд░ी рдЧेрдЯ, рджिрд▓्рд▓ी -110006 , (34) рд╕рдордЭрджाрд░ рд╣ाрдеी: рд╕рдордЭрджाрд░ рдЪींрдЯी,рдЯ्рд░ाрдИрдбेंрдЯ рдкрдм्рд▓िрд╢рд░्рд╕, 1362, рдж्рд╡िрддीрдп рдоंрдЬिрд▓, рдЗंрдбिрдпрди рдмैंрдХ рдХे рдкीрдЫे, рдХрд╢рдоीрд░ी рдЧेрдЯ, рджिрд▓्рд▓ी -110006 (35) рдмंрджрд░ рдоाрдоा, рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ैрд╕ рдмुрдХ्рд╕, 1376, рдж्рд╡िрддीрдп рдоंрдЬिрд▓, рдЗंрдбिрдпрди рдмैंрдХ рдХे рдкीрдЫे, рдХрд╢рдоीрд░ी рдЧेрдЯ, рджिрд▓्рд▓ी -110006, рдоैं рд╣ूं рджोрд╕्рдд рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдХрд╡िрддा, рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡िрднाрдЧ, рд╕ूрдЪрдиा рднрд╡рди, рд╕ी.рдЬी.рдУ. рдХॉрдо्рдк्рд▓ेрдХ्рд╕, рд▓ोрдзी рд░ोрдб, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी-110003, рдЗंрдбिрдпा рдиेрдЯрдмुрдХ्рд╕, рд╕ी-122, рд╕ेрдХ्рдЯрд░-19, рдиोрдПрдбा-201301, 9873561826 рдЖрджि ।  

рд╕ंрдкрд░्рдХ : рдПрд▓-1202, рдЧ्рд░ेंрдб рдЕрдЬрдиाрд░ा рд╣ेрд░िрдЯेрдЬ, рд╕ेрдХ्рдЯрд░-74, рдиोрдПрдбा-201301

рдлोрди: 91-120-4168219, 9910177099, рдИ-рдоेрд▓ः divikramesh34@gmail.com

рдпे рднी рдкрдв़ें;

рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп: рд╣िंрджी рдХा рд╕ंрджрд░्рдн - рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢

рд╣рд╡ा рдиे рдЪाँрдЯा рдоाрд░ा : рдмाрд▓ рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХी рд▓िрдЦी рдХрд╣ाрдиी

Poems Of Divik Ramesh : рджिрд╡िрдХ рд░рдоेрд╢ рдХी рдкांрдЪ рдХрд╡िрддाрдПँ

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ
рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें (0)
To Top