Indian women warriors, 32 Bharatiya Veerangnayen, Dr. Parshuram Shukla Book in Hindi, Women Warriors Hindi Biography.
Bharatiya Veerangnayen
Indian warriors Biography in Hindi: Bharatiya Veerangnayen 1. Padma 2. Suryakumari 3. Lal Bai 4. Sardarbai 5. Ratnavati 6. Taj Kuwari 7. Virmati 8. Krishna 9. Kurmdevi 10. Panna 11. Raj Bala 12. Ahilyabai Holkar 13. Rani Durgavati 14. Chand Bibi 15. Rani Padmini 16. Vidyullata 17. Champa 18. Vijay Kuwari 19. Jinda 20. Maina Kumari 21. Kittur Chennamma 22. Rani of Jhansi Lakshmibai 23. Motibai 24. Avantibai 25. Narayani 26. Bhikaiji Cama 27. Bina Das 28. Pritilata Waddedar 29. Kanaklata Barua 30. Bhogeswari Phukanani 31. Matangini Hazra 32. Indira Gandhi.
32 Women Warriors in India
рднाрд░рдд рдХी 32 рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ : 1. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдкрдж्рдоा 2. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд╕ूрд░्рдпрдХुрдоाрд░ी 3. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд▓ाрд▓ рдмाрдИ 4. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд╕рд░рджाрд░рдмाрдИ 5. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд░рдд्рдиाрд╡рддी 6. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рддाрдЬ рдХुँрд╡рд░ि 7. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд╡ीрд░рдорддी 8. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдХृрд╖्рдгा 9. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдХूрд░्рдорджेрд╡ी 10. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдкрди्рдиा 11. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд░ाрдЬрдмाрд▓ा 12. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдЕрд╣िрд▓्рдпाрдмाрдИ 13. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рджुрд░्рдЧाрд╡рддी 14. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдЪाँрджрдмीрдмी 15. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдкрдж्рдоिрдиी 16. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд╡िрдж्рдпुрд▓्рд▓рддा17. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдЪрдо्рдкा 18. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд╡िрдЬрдпрдХुँрд╡рд░ि 19. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдЬिрди्рджां 20. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдоैрдиा 21. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдЪैрди्рдирдо्рдоा 22. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ 23. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдоोрддीрдмाрдИ 24. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдЕрд╡рди्рддीрдмाрдИ 25. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдиाрд░ाрдпрдгी 26. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рднीрдХाрдЬी рдХाрдоा 27. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд╡ीрдгाрджाрд╕ 28. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдк्рд░ीрддिрд▓рддा 29. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдХрдирдХрд▓рддा 30. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рднोрдЧेрд╢्рд╡рд░ी 31. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдоाрддंрдЧिрдиी 32. рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдЗрди्рджिрд░ा рдЧाँрдзी।
рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ
рд╡ीрд░рддा рдкрд░ рдХेрд╡рд▓ рдкुрд░ुрд╖ों рдХा рдПрдХाрдзिрдХाрд░ рдХрднी рдирд╣ीं рд░рд╣ा। рд╡ैрджिрдХ рдХाрд▓ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рдХाрд▓ рддрдХ рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╣ै рдХि рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд╕рднी рдХाрд▓ों рдоें, рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдиाрд░ी рдХी рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рд░рд╣ी рд╣ै। рдиाрд░ी рдиे рдПрдХ рдУрд░ рдХुрд╢рд▓ рдЧृрд╣рдгी рдмрди рдХрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХिрдпा рддो рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдмाрд╣рд░ рднी рдЕрднिрдирд╡ рдХीрд░्рддिрдоाрди рд░рдЪे। рдиाрд░ी рдХो рджुрд░्рдЧा рдФрд░ рдЪрдг्рдбी рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдпूँ рд╣ी рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬाрддा। рд╡рд╣ рдЕрд╕ीрдо рд╢рдХ्рддिрдпों рдХी рд╕्рд╡ाрдоिрдиी рд╣ै рдФрд░ рд╕рдордп рдкрдб़рдиे рдкрд░ рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рднी рдХिрдпा рд╣ै। рдЕрдкрдиे рдмौрдж्рдзिрдХ рдХौрд╢рд▓ рдФрд░ рдЕрд╕ीрдо рд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдХे рд╣ी рдорд╣ाрд░ाрдиी рдХैрдХрдИ рдиे рдорд╣ाрд░ाрдЬा рджрд╢рд░рде рд╕े рд╡рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпे рдеे। рдЕрдиेрдХ рдЕрд╡рд╕рд░ों рдкрд░ рддो рдпрд╣ рднी рджेрдЦा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдкुрд░ुрд╖ рд╣िрдо्рдордд рд╣ाрд░ рдмैрдаा, рдХिрди्рддु рдиाрд░ी рдиे рдзैрд░्рдп рдФрд░ рд╕ाрд╣рд╕ рд╕े рдХाрдо рд▓िрдпा рдФрд░ рдЕрди्рдд рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी।
рд╕ाрдоाрди्рдпрддрдпा рдпुрдж्рдз рдХो рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬाрддा। рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рд╕े рдРрд╕ा рд╣ोрддा рдЪрд▓ा рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै рдХि рдпुрдж्рдз рдкुрд░ुрд╖ों рдХे рдордз्рдп рд╣ी рд▓рдб़ा рдЧрдпा। рдХिрди्рддु рдпрд╣ рдкूрд░्рдгрддрдпा рд╕рдд्рдп рдирд╣ीं рд╣ै। рдиाрд░िрдпाँ рдЖрджिрдХाрд▓ рд╕े рдпुрдж्рдзрднूрдоि рдоें рдЬाрддी рд░рд╣ी рд╣ैं рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпुрдж्рдз рднी рдХिрдпा рд╣ै। рднрд▓े рд╣ी рдРрд╕ा рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ी рд╣ुрдЖ рд╣ो। рдордз्рдпрдХाрд▓ рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдиाрд░िрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд░рд╣ी। рдкрдж्рдоा, рд╕ूрд░्рдпрдХुрдоाрд░ी, рд▓ाрд▓ рдмाрдИ, рд╕рд░рджाрд░ рдмाрдИ, рд░рдд्рдиाрд╡рддी, рддाрдЬ рдХुँрд╡рд░ि, рд╡ीрд░рдорддी, рдХृрд╖्рдгा, рдХूрд░्рдорджेрд╡ी, рдкрди्рдиा, рд░ाрдЬрдмाрд▓ा, рдЕрд╣िрд▓्рдпाрдмाрдИ, рджुрд░्рдЧाрд╡рддी, рдЪाँрджрдмीрдмी, рдкрдж्рдоिрдиी, рд╡िрдж्рдпुрд▓्рд▓рддा, рдЪрдо्рдкा, рд╡िрдЬрдп рдХुँрд╡рд░ि рдЖрджि рдЗрд╕ी рдХाрд▓ рдХी рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ рд╣ैं। рдпрд╣ рдХाрд▓ рдоुрдЧрд▓ рд╢ाрд╕рдХों рдХी рд▓ूрдЯрдоाрд░, рдмрд░्рдмрд░рддा рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╡िрд▓ाрд╕िрддा рдХे рд▓िрдП рдмрджрдиाрдо рд╣ै।
рднाрд░рдд рдХे рдоुрд╕्рд▓िрдо рдЖрдХ्рд░ाрдордХों, рд▓ुрдЯेрд░ों рдФрд░ рд╢ाрд╕рдХों рдиे рдХрднी рднी рдиाрд░ी рдХो рд╕рдо्рдоाрди рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдирд╣ीं рджेрдЦा। рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдиाрд░ी рдоाрдд्рд░ рдЙрдкрднोрдЧ рдХी рд╡рд╕्рддु рд░рд╣ी। рдПрдХ рд╕ाрде рдЪाрд░ рдкрдд्рдиिрдпों рдХो рд░рдЦрдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рджेрдиे рд╡ाрд▓े рдЗрд╕्рд▓ाрдо рдХे рдЕрдиुрдпाрдпी рдиाрд░ी рдХो рд╡рд╣ рд╕्рдеाрди рдХрднी рдирд╣ीं рджे рд╕рдХे, рдЬिрд╕рдХी рд╡рд╣ рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╣ै। рд╡рд░्рд╖ 2004 рдоें рдЪंрдЧेрдЬ рдХे рд╡ंрд╢рдЬों рдкрд░ рдХिрдпे рдЧрдпे рд╢ोрдз рдкрд░िрдгाрдоों рдиे рдЗрд╕ рддрде्рдп рдХो рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै।
рдиाрд░ी рдПрдХ рд╢рдХ्рддि рд╣ै рдФрд░ рд╢рдХ्рддि рдХो рдЕрдзिрдХ рд╕рдордп рддрдХ рджрдмाрдпा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा। рдиाрд░ी рдиे рдоुрдЧрд▓ों рдХे рджाँрдд рдЦрдЯ्рдЯे рдХिрдпे рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рд╕े рд▓ोрд╣ा рд▓िрдпा। рдЪैрди्рдирдо्рдоा, рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ, рдоोрддीрдмाрдИ, рдЕрд╡рди्рддीрдмाрдИ, рдиाрд░ाрдпрдгी, рд╡ीрдгाрджाрд╕, рдк्рд░ीрддिрд▓рддा, рдХрдирдХрд▓рддा, рднोрдЧेрд╢्рд╡рд░ी, рдоाрддंрдЧिрдиी рдЖрджि рдЗрд╕ी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЖрддी рд╣ैं। рдЗрди рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдоें рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЬрдирдХ рдзैрд░्рдп, рд╕ाрд╣рд╕ рдФрд░ рдиेрддृрдд्рд╡ рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдеी। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднрдХ्рддि рдФрд░ рджेрд╢рдк्рд░ेрдо рдХी рднाрд╡рдиा рд╕े рднрд░ी рдЗрди рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдиे рдЖрддрддाрдпी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╣ुрдХूрдордд рдХो рдЕрдкрдиे рдШुрдЯрдиे рдЯेрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдордЬрдмूрд░ рдХрд░ рджिрдпा।
'рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ' рдоें рд╢्рд░ीрдорддी рдЗрди्рджिрд░ा рдЧाँрдзी рдХो рднी рдПрдХ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеाрди рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрди्рджिрд░ा рдЧाँрдзी рдХो рдмीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХा рдЕрди्рддिрдо рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдиेрддा рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдПрдХ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рджрд▓ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕े рд╕рдо्рдмрдж्рдз рдеीं рдЕрддः рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдоें рдЕрдзिрдХ рд▓िрдЦрдиे рд╕े рд╡िрд╡ाрдж рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। 'рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ' рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдмрдЪ्рдЪों рдХो рднाрд░рдд рдХी рдиाрд░ी рд╢рдХ्рддि рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдкрд░िрдЪрдп рджेрдиा рд╣ै। рд╢्рд░ीрдорддी рдЗрди्рджिрд░ा рдЧाँрдзी рдиे рдЕрд╕ीрдо рдзैрд░्рдп, рд╕ाрд╣рд╕ рдФрд░ рдмुрдж्рдзि рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджेрддे рд╣ुрдП рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рдХी рдзрдордХी рдХी рдкрд░рд╡ाрд╣ рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╕ोрд╡िрдпрдд рд╕ंрдШ рд╕े рд╕ंрдзि рдХी рдФрд░ рдмांрдЧрд▓ाрджेрд╢ рдХो рдоुрдХ्рддि рджिрд▓ाрдпी। рдЕрддः рдЙрди्рд╣ें рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै।
рднाрд░рддीрдп рдиाрд░ी рд╕рджिрдпों рд╕े рдоाрдирд╡рддा рдХे рд▓िрдП рдЖрджрд░्рд╢ рд░рд╣ी рд╣ै। рдиाрд░ी рдиे рд╣ी рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХी рд╣ै рдПрд╡ं рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдкрде рдк्рд░рд╢рд╕्рдд рдХिрдпा рд╣ै। рдиाрд░ी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХा рдХेрди्рдж्рд░ рд╣ै। рдиाрд░ी рдоाँ, рдмрд╣рди, рдкрдд्рдиी, рдмेрдЯी рд╕рднी рд░ूрдкों рдоें рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ै। рдиाрд░ी рд╕рднी рдХाрд▓ों рдоें рдФрд░ рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рд╕рджा рд╕рдо्рдоाрдирдиीрдп рд░рд╣ी рд╣ै। рдкрд╢्рдЪिрдоी рджेрд╢ों рдоें рднी рдиाрд░ी рдХो рдк्рд░рдердо рд╕्рдеाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ै। рд╡рд╣ाँ рд▓ोрдЧ рдЦрдб़े рд╣ोрдХрд░ рдиाрд░ी рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдо्рдоाрди рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рдХे рдЧौрд░рд╡ाрди्рд╡िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। 'рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ' рдоें рдиाрд░ी рдХी рдЧौрд░рд╡ рдЧाрдеा рдХे рдЗрд╕ी рд░ूрдк рдХो рдк्рд░рдХाрд╢ рдоें рд▓ाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЖрд╢ा рд╣ी рдирд╣ीं рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ рдЖрдкрдХो рдЕрд╡рд╢्рдп рдкрд╕рди्рдж рдЖрдпेрдЧी।
Bharat Ki Mahan Viranganaen
рднाрд░рдд рдХी рдорд╣ाрди рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ
рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдмीрддी рд╣ुрдИ рдШрдЯрдиाрдУं рдХा рд╕ंрдХрд▓рди рдоाрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдзрд░ोрд╣рд░ рднी рд╣ै। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХा рдЧौрд░рд╡рд╢ाрд▓ी рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдЙрд╕рдХे рдиाрдЧрд░िрдХों рдХो рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рдк्рд░рдЧрддि рдХे рдкрде рдкрд░ рдиिрд░ंрддрд░ рдЖрдЧे рдмрдв़рдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рдХा рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рд░ोрдд рд╣ै। рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╣рдоें рдмीрддी рд╣ुрдИ рдШрдЯрдиाрдУं рдХे рдЙрджाрд╣рд░рдг рджेрдХрд░ рдиीрддि рдкрд░ рдЪрд▓рдиे рдФрд░ рдЕрдиीрддि рд╕े рдмрдЪрдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рджेрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╣рдоें рдЕрдкрдиे рдкूрд░्рд╡рдЬों рдХे рд╢ौрд░्рдп рдФрд░ рдкрд░ाрдХ्рд░рдо рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджेрдХрд░ рд╡ैрднрд╡рд╢ाрд▓ी рдЕрддीрдд рдХी рдпाрдж рджिрд▓ाрддा рд╣ै। рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╣рдоें рдмрддाрддा рд╣ै рдХि рдзрд░्рдо, рдиीрддि, рди्рдпाрдп рдФрд░ рдд्рдпाрдЧ рдХे рдкрде рдкрд░ рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ों рдХी рд╕рджैрд╡ рд╡िрдЬрдп рд╣ुрдИ рдФрд░ рд╡े рдЕрдорд░ рд╣ो рдЧрдпे। рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдЕрдзрд░्рдо, рдЕрди्рдпाрдп рдФрд░ рдЕрдиीрддि рдХे рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓ों рдХो рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕рдлрд▓рддा рднрд▓े рд╣ी рдоिрд▓ी рд╣ो рдкрд░ рдЙрдирдХा рдЕंрдд рдмрдб़ा рднрдпाрдирдХ рд╣ुрдЖ। рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╢ूрд░рд╡ीрд░ों рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рддा рд╣ै рддो рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдШाрддिрдпों рд╕े рд╕ाрд╡рдзाрди рд░рд╣рдиे рдХा рд╕рдмрдХ рднी рджेрддा рд╣ै।
рднाрд░рддीрдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рд░рд╣ी рд╣ै। рдЙрдирдХे рд╢ौрд░्рдп, рд╕ाрд╣рд╕ рдФрд░ рдкрд░ाрдХ्рд░рдо рдХी рдРрд╕ी-рдРрд╕ी рдШрдЯрдиाрдПँ рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рднрд░ी рдкрдб़ी рд╣ैं, рдЬिрдирдХी рдоिрд╕ाрд▓ рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рджेрд╢ рдоें рдирд╣ीं рдоिрд▓рддी ।
рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╕ंрдХрд▓рди рдоें, рдЕрдкрдиे рдоाрди-рд╕рдо्рдоाрди рдХी рд░рдХ्рд╖ा рд╣ेрддु рдЕрдж्рднुрдд рд╢ौрд░्рдп, рд╕ाрд╣рд╕ рдФрд░ рдкрд░ाрдХ्рд░рдо рдХा рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╣ँрд╕рддे-рд╣ँрд╕рддे рдЖрдд्рдо рдмрд▓िрджाрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдмрдд्рддीрд╕ рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдХा рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрди рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдХा рдЪुрдиाрд╡ рдПрдХ рдЬрдЯिрд▓ рд╕рдорд╕्рдпा рдеी। рднाрд░рддीрдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें, рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдЕрдерд╡ा рдЕрдкрдиे рдзрд░्рдо рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░ाрдгों рдХा рдмрд▓िрджाрди рджेрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╣ै। рдЗрди рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕ी рддो рдРрд╕ी рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ें рд╣рдо рднूрд▓ рдЪुрдХे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдоें рд╕ूрд░्рдп рдХुрдоाрд░ी, рдХृрд╖्рдгा, рд╡ीрд░рдорддी, рддाрдЬ рдХुँрд╡рд░ि, рд▓ाрд▓ рдмाрдИ, рдкрдж्рдоा, рд░рдд्рдиाрд╡рддी рдФрд░ рд╡िрдЬрдп рдХुँрд╡рд░ि рдЖрджि рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ैं। рдЗрди рд╕рднी рд╡ीрд░ाрдЧрдиाрдУं рдХो рд╕ंрдХрд▓рди рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрдирдХे рд╕ाрде рд╣ी рдХुрдЫ рд╕ाрд╣рд╕ी рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ рдРрд╕ी рднी рд╣ैं, рдЬिрдирдХो рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХिрдпे рдмिрдиा рдпрд╣ рд╕ंрдХрд▓рди рдкूрд░ा рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рдеा। рдпे рд╣ैं- рдЕрд╡рди्рддी рдмाрдИ, рдЕрд╣िрд▓्рдпाрдмाрдИ, рджुрд░्рдЧाрд╡рддी рдФрд░ рдорд╣ाрд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ।
рдЙрдд्рддрд░ рд╡ рдордз्рдпрднाрд░рдд рдоें рдЬो рд╕्рдеाрди рдЭाँрд╕ी рдХी рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ै, рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рд╡рд╣ी рд╕्рдеाрди рдХिрдд्рддूрд░ рдХी рд░ाрдиी рдЪैрди्рдирдо्рдоा рдХा рд╣ै। рд░ाрдиी рдЪैрди्рдирдо्рдоा рдФрд░ рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рдЬीрд╡рди рдХी рдШрдЯрдиाрдУं рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕ी рдмाрддें рд╕рдоाрди рд╣ैं। рджोрдиों рд╣ी рд╕ाрд╣рд╕ी рдФрд░ рд╕्рд╡ाрднिрдоाрдиी рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ рдеीं рдПрд╡ं рджोрдиों рдХो рд╣ी рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдкाрдд्рд░ рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдШाрдд рдХे рдХाрд░рдг рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рд╕े рдоाрдд рдЦाрдиी рдкрдб़ी। рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рд░ाрдиी рдЪैрди्рдирдо्рдоा рдХो рдмрдб़े рд╣ी рд╕рдо्рдоाрдирдЬрдирдХ рдвंрдЧ рд╕े рд╕्рдеाрди рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рднाрд░рдд рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╢ाрд╕рди рдХी рдЬрдб़ें рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдордЬрдмूрдд рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж, рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдмीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЪौрдеे рдФрд░ рдкाँрдЪрд╡ें рджрд╢рдХ рдоें, рдПрдХ рдУрд░ рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдХे рдЕрд╣िंрд╕рдХ рдЖрди्рджोрд▓рди рдиे рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЖрдЬाрджी рдХी рд▓рдб़ाрдИ рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рддो рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рд╕ुрднाрд╖ рдЪрди्рдж्рд░ рдмोрд╕, рднрдЧрддрд╕िंрд╣, рдЪрди्рдж्рд░рд╢ेрдЦрд░ рдЖрдЬाрдж рдЬैрд╕े рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рд╕े рдк्рд░ेрд░рдгा рд▓ेрдХрд░ рдмрд╣ुрдд рд╕ी рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╣рдеिрдпाрд░ рдЙрдаा рд▓िрдпे। рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рдЕंрдд рдоें рдЗंрджिрд░ा рдЧाँрдзी рдХो рдПрдХ рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗंрджिрд░ा рдЧाँрдзी рдХी рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдоें рддो рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рд░рд╣ी рд╣ी, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖрдЬाрджी рдХे рдмाрдж рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдПрдХ рд░ाрдЬрдиेрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рднाрд░рдд рдХी рд╕ेрд╡ा рдХी рд╡рд╣ рдк्рд░рд╢ंрд╕рдиीрдп рд╣ै।
рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдоें рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рдХो рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рд╣ै। рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рдиे рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиी рд╕्рд╡ाрдоीрднрдХ्рддि рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा, рд╡рд╣ рднाрд░рддीрдп рдиाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдЧрд░्рд╡ рдХी рдмाрдд рд╣ैं। рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рдкрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднी рдмрд╣ुрдд рд╕ा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдЗрддрдиा рд╕рдм рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдеा рдЕрдерд╡ा рдирд╣ीं? рдпрд╣ рдЕрдзिрдХाрд░рдкूрд░्рд╡рдХ рдирд╣ीं рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा। рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдЦोрдЬ рдХрд░рддे рд╕рдордп рдЬрдм рд╡िрдж्рд╡ाрдиों, рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдФрд░ рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ों рд╕े рдоिрд▓ा рддो рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рдиे рдпрд╣ी рдХрд╣ा рдХि рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╣िрди्рджी рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рд╡ृрди्рджाрд╡рдирд▓ाрд▓ рд╡рд░्рдоा рдХी рдоाрдирд╕ рдкाрдд्рд░ рд╣ैं। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рдиाрдордХ рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХी рдХोрдИ рд╕рд╣ेрд▓ी рдеी рд╣ी рдирд╣ीं। рд╡ृрди्рджाрд╡рди рд▓ाрд▓ рд╡рд░्рдоा рдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ 'рдЭाँрд╕ी рдХी рд░ाрдиी' рдХे рдкрд╣рд▓े рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХी рдХिрд╕ी рднी рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рджेрдЦрдиे рдХो рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा। рдЗрди рд╕рдм рдХे рдХाрд░рдг 'рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ' рд╡िрд╡ाрдж рдХा рд╡िрд╖рдп рди рдмрдиे, рдЕрддः рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рдХो рд╕्рдеाрди рдирд╣ीं рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ' рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рдХी рдЧрдпी рд╣ै। рдЕрддः рдЗрд╕рдоें рд╕рди् рдЕрдерд╡ा рд╕рдо्рд╡рдд् рдЖрджि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдмрд╣ुрдд рдХрдо рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЕрдд्рдпंрдд рд╕рд░рд▓, рд╕рд░рд╕ рдФрд░ рд░ोрдЪрдХ рднाрд╖ा рдоें рдШрдЯрдиाрдУं рдХा рд╡िрд╡рд░рдг рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 'рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ' рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдмрдЪ्рдЪों рдоें рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХे рдк्рд░рддि рд░ुрдЪि рдЬाрдЧृрдд рдХрд░рдиा рдПрд╡ं рдЙрдирдоें рднाрд░рддीрдп рдиाрд░िрдпों рдХे рдк्рд░рддि рдЖрджрд░, рд╢्рд░рдж्рдзा рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рдХी рднाрд╡рдиा рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рдиा рд╣ै। рдЕрддः рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдУं рдХा рд╡िрд╕्рддृрдд рдЬीрд╡рди рдкрд░िрдЪрдп рди рджेрдХрд░ рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдШрдЯрдиा рдХा рд╣ी рд╡рд░्рдгрди рд╣ै। рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдПрд╡ं рдЫोрдЯी рдЖрдпु рдХी рдмाрд▓िрдХाрдУं рдХे рд▓िрдП рднी рдЕрдд्рдпंрдд рдЙрдкрдпोрдЧी рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рднाрд░рддीрдп рдиाрд░ी рдХो рдЕрдкрдиी рдЦोрдпी рд╣ुрдИ рдЕрд╕्рдоिрддा рдкुрдиः рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рдоिрд▓ेрдЧी। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рдЬрдм рднाрд░рдд рдоें рдиाрд░ी рдкुрдирд░्рдЬाрдЧрд░рдг рдПрд╡ं рдиाрд░ी рдЪेрддрдиा рдХी рдПрдХ рд▓рд╣рд░ рдЖрд░рдо्рдн рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै, рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХी рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा рдФрд░ рднी рдмрдв़ рдЬाрддी рд╣ै।
'рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ' рдХी рдкाрдг्рдбुрд▓िрдкि рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиे рдоें рдоुрдЭे рдмрд╣ुрдд рд╕े рд▓ोрдЧों рдиे рд╕рд╣рдпोрдЧ рджिрдпा рд╣ै, рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рджिрдпा рд╣ै рдПрд╡ं рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдмрд╣ुрдоूрд▓्рдп рд╕ुрдЭाрд╡ рджिрдпे рд╣ैं। рд╢्рд░рдж्рдзेрдп рд╡िрд╖्рдгुрдк्рд░рднाрдХрд░, рдмी. рдоाрд░िрдпा рдХुрдоाрд░, рдоाрдирд╡рддी рдЖрд░्рдпा, рдЬрдпрдк्рд░рдХाрд╢ рднाрд░рддी, рднाрд▓рдЪрди्рдж рд╕ेрдаिрдпा, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдмंрдзु, рд░ोрд╣िрддाрд╢्рд╡ рдЕрд╕्рдеाрдиा, рд╕ुрд░ेрди्рдж्рд░ рд╡िрдХ्рд░рдо, рддाрд░ाрджрдд्рдд рдиिрд░्рд╡िрд░ोрдз, рдк्рд░рднाрдд рдЧुрдк्рдд, рдЕрд╣рдж рдк्рд░рдХाрд╢, рдЖрд░.рдкी. рд╕िंрд╣, рдХрдорд▓ рдХाрди्рдд рд╕рдХ्рд╕ेрдиा, рдЙрд╖ा рдпाрджрд╡, рдорд╣ेрд╢ рд╕рдХ्рд╕ेрдиा, рд╕ाрдХेрдд рд╕ुрдорди рдЪрддुрд░्рд╡ेрджी, рд╕рдд्рдпрдиाрд░ाрдпрдг рд╢рд░्рдоा, рдбॉ. рдЕрдиाрдоिрдХा рд░िрдЫाрд░िрдпा, рд░рдоाрд╢ंрдХрд░ рдЬाрдХिрд░ рдЕрд▓ी рд░рдЬрдиीрд╢, рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ рд╕ोрдиी, рд╕ंрдЬीрд╡ рдЬाрдпрд╕рд╡ाрд▓ рд╕ंрдЬрдп рд╕ुрдЦрджेрд╡ рд╕िंрд╣ рд╕ेंрдЧрд░ рдЖрджि рдХे рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рдХो рдХрднी рднुрд▓ाрдпा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा। рдоैं рдЗрди рд╕рднी рдХे рдк्рд░рддि рдЖрднाрд░ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ूँ। рдЕрднिрдиंрджрди рдФрд░ рдЕंрд╢ु рдиे рддैрдпाрд░ рдкाрдг्рдбुрд▓िрдкि рдоें рд╕ंрд╢ोрдзрди рдХрд░ाрдпे рд╣ैं рдПрд╡ं рдбॉ. рд╡िрднा рд╢ुрдХ्рд▓ рдиे рдкाрдг्рдбुрд▓िрдкि рдХो рдЕंрддिрдо рд░ूрдк рджिрдпा рд╣ै। рдоैं рдЗрди рд╕рднी рдХो рдзрди्рдпрд╡ाрдж рджेрддा рд╣ूँ।
рдпрд╣ाँ рдкрд░ рдоैं рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рдЕрднिрдирд╡ рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдкрд░िрдЪрдп рджेрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ। рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ेрдиाрдиी рд╕्рд╡ рдкं. рд░ाрдорд╢ंрдХрд░ рдЬी рдд्рд░िрд╡ेрджी рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рд░िрдпाрд╕рдд рдХे рд░ाрдЬрдХीрдп рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ рдеे। рдЙрдирдХे рдмрдб़े рдмेрдЯे рд╕्рд╡. рдкं. рд╣рд░िрд╢ंрдХрд░ рдд्рд░िрд╡ेрджी рдиे рдЙрдирдХी рдХрд▓ा рдХो рдЖрдЧे рдмрдв़ाрдпा। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕рдж рднрд╡рди рдоें рд╢ोрднाрдпрдоाрди рдбॉ. рд░ाрдЬेрди्рдж्рд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдХा рдЪिрдд्рд░ рдЙрди्рд╣ीं рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
'рднाрд░рддीрдп рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ' рдХे рдЖрд╡рд░рдг рд╕рд╣िрдд рд╕рднी рдЪिрдд्рд░ рдЗрди्рд╣ीं рдХे рдЕрдиुрдЬ рдПрд╡ं рдоेрд░े рднाрди्рдЬे рдкं. рдк्рд░ेрдорд╢ंрдХрд░ рдд्рд░िрд╡ेрджी рдХी рд╣ी рдХрд▓्рдкрдиा рдХा рд╕ाрдХाрд░ рд░ूрдк рд╣ै। рдЗрди्рд╣ें рдзрди्рдпрд╡ाрдж рджेрдиा рддो рдоाрдд्рд░ рдФрдкрдЪाрд░िрдХрддा рд╣ोрдЧी, рдлिрд░ рднी рдоैं рд╣ृрджрдп рд╕े рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиा рдЖрднाрд░ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ूँ। рдЕंрдд рдоें рдоैं рдк्рд░рдХाрд╢рдХ рд╢्рд░ी рдзрд░्рдордкाрд▓ рдЬी рдХे рдк्рд░рддि рдЖрднाрд░ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ूँ, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдкाрдг्рдбुрд▓िрдкि рдХो рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рд░ूрдк рджेрдХрд░ рдЖрдк рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрдпा।
рдоुрдЭे рдЖрд╢ा рд╣ी рдирд╣ीं рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ рдЖрдк рд╕рднी рдХो рдмрд╣ुрдд рдкрд╕ंрдж рдЖрдпेрдЧी рддрдеा рдмрдЪ्рдЪों рдХो рддो рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдЕрдЪ्рдЫी рд▓рдЧेрдЧी рдПрд╡ं рдЙрди्рд╣ें рдЪрд░िрдд्рд░рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрд╣рд╕ рдФрд░ рдмрд╣ाрджुрд░ी рдХे рд╕ाрде рдиीрддि рдПрд╡ं рди्рдпाрдп рдХे рдкрде рдкрд░ рдЖрдЧे рдмрдв़рдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рджेрдЧी।
- рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рд╢ुрдХ्рд▓
FAQ;
1. рднाрд░рдд рдХी рдкрд╣рд▓ी рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рдХौрди рдеी?
Ans. Rani Avanti Bai Lodhi рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдердо рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо (Indian Independence Movement) рд╕рди् 1857 рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдиे рд╡ाрд▓ी рдк्рд░рдердо рдорд╣िрд▓ा рд╢рд╣ीрдж рд╡ीрд░ांрдЧрдиा рд░ाрдиी рдеी рдЕрд╡ंрддी рдмाрдИ рд▓ोрдзी।
2. рднाрд░рдд рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрд╣ाрджुрд░ рдорд╣िрд▓ा рдХौрди рд╣ै?
Ans. Rani Durgavati рдоाрддृрднूрдоि рдФрд░ рдЖрдд्рдорд╕рдо्рдоाрди рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдгों рдХो рдд्рдпाрдЧ рджेрдиे рд╡ाрд▓ी рд░ाрдиी рджुрд░्рдЧाрд╡рддी рд╕ाрд╣рд╕ рдФрд░ рд╡ीрд░рддा рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиी рдЬाрддी рд╣ै।
3. 'рдЦूрдм рд▓рдб़ी рдорд░्рджाрдиी рд╡рд╣ рддो рдЭांрд╕ी рд╡ाрд▓ी рд░ाрдиी рдеी' рдХрд╡िрддा рдХिрд╕рдХी рд╣ै?
Ans. рд╕ुрднрдж्рд░ा рдХुрдоाрд░ी рдЪौрд╣ाрди рдХी рдЭाँрд╕ी рдХी рд░ाрдиी рдХрд╡िрддा рдХी рдкंрдХ्рддिрдпां рд╣ैं рдЦूрдм рд▓рдб़ी рдорд░्рджाрдиी рд╡рд╣ рддो рдЭाँрд╕ीрд╡ाрд▓ी рд░ाрдиी рдеी।
4. рдЖрдпрд░рди рд▓ेрдбी рдХрд╣рдХрд░ рдХिрд╕े рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै?
Ans. рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдХो рдЖрдпрд░рди рд▓ेрдбी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
5. рднाрд░рдд рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд░ाрдиिрдпां рдХौрди рд╣ै?
Ans. рдкिрддृрд╕рдд्рддा рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдХрджрдо рдЙрдаाрдиे рд╡ाрд▓े рднाрд░рддीрдп рд░ाрдиिрдпों рдоें рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ, рд░рдЬिрдпा рд╕ुрд▓्рддाрди, рдЪाँрдж рдмीрдмी, рдиूрд░ рдЬाрдкाрди, рдХिрдд्рддूрд░ рдЪेрди्рдирдо्рдоा, рдкрдж्рдоिрдиी рдЖрджि рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ै।
рдпे рднी рдкрдв़ें; рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рд╢ुрдХ्рд▓ рдХा рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдПрд╡ं рдХृрддिрдд्рд╡ : Parshuram Shukla Biography in Hindi