рд░ाрдордзाрд░ी рд╕िंрд╣ 'рджिрдирдХрд░' рдХे рдХाрд╡्рдп рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि: рдкूрдирдо рд╕िंрд╣

Dr. Mulla Adam Ali
0

рд░ाрдордзाрд░ी рд╕िंрд╣ 'рджिрдирдХрд░' рдХे рдХाрд╡्рдп рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि

рдкूрдирдо рд╕िंрд╣

  рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд░ाрдордзाрд░ी рд╕िंрд╣ 'рджिрдирдХрд░' рдЙрди рд╡िрд░рд▓े рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдоें рд╕े рд╣ैं, рдЬो рдЕрдкрдиी рд▓ेрдЦрдиी рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдФрд░ рд╡ाрдЩ्рдЧрдордп рдХो рдЬрди рдоाрдирд╕ рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪाрдпा рд╣ै।

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдк्рд░ाрдЪीрди рдПрд╡ं рд╕рдоृрдж्рдз рд╕ंрд╕्рдХृрддिрдпों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै।рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдХोрдиे рдХोрдиे рдоें рдлैрд▓ी рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╣ै। рдЖрд░рдо्рдн рд╕े рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЕрдд्рдпंрдд рдЙрджाрд░, рдЙрджाрдд्рдд, рд╕рдорди्рд╡рдпрд╡ाрджी, рд╕рд╢рдХ्рдд рдПрд╡ं рдЬीрд╡рди्рдд рд░рд╣ी рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕рд░्рд╡ рдкोрд╖рдХ рд░рд╣ी рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдиे рд╕рдорд╕्рдд рднूрдоंрдбрд▓ рдХो рдЕрдкрдиा рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоाрдиा рд╣ै рддрдеा рд╕рдм рдХे рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рдХाрдордиा рдХी 'рд╡рд╕ुрдзैрд╡ рдХुрдЯुंрдмрдХрдо' рддрдеा рд╕рднी рд╕ुрдЦी рд╣ों 'рд╕рд░्рд╡े рднрд╡ंрддु рд╕ुрдЦिрди:' рдпрд╣ी рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рднूрдоिрдХा рд░рд╣ी рд╣ै।

рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕ंрд╕्рдХाрд░, рдЖрдЪрд░рдг, рд╢िрд╖्рдЯाрдЪाрд░, рд╕рдн्рдпрддा рд╣ै।। рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЬीрд╡рди рд╢ैрд▓ी рд╣ै।рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдордиुрд╖्рдп рдЬीрд╡рди рдХी рдЕрдкрдиी рдиिрдЬी рд╕ंрдкрдд्рддि рд╣ै рдЬो рдХि рдЙрди्рд╣ें рдкрд░рдо्рдкрд░ाрдЧрдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рджेрддे рд╣ुрдП рд░ाрдордзाрд░ी рд╕िंрд╣ рджिрдирдХрд░ рдиे рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि -"рдЕрд╕рд▓ рдоें рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдЬीрд╡рди рдХा рдПрдХ рддрд░ीрдХा рд╣ै рдпрд╣ рддрд░ीрдХा рд╕рджिрдпों рд╕े рдЬрдоा рд╣ोрдХрд░ рдЙрд╕ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЫाрдпा рд░рд╣рддा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╣рдо рдЬрди्рдо рд▓ेрддे рд╣ैं। рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рд╣рдо рдЬो рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЬрдоा рдХрд░рддे рд╣ैं рд╡рд╣ рднी рд╣рдоाрд░ी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдЕрднिрди्рди рдЕंрдЧ рд╣ै рдорд░рдиे рдХे рдмाрдж рд╣рдо рдЕрди्рдп рд╡рд╕्рддुрдУं рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рд╡िрд░ाрд╕рдд рднी рдЕрдкрдиी рд╕ंрддाрдиों рдХे рд▓िрдП рдЫोрдб़ рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╡рд╣ рдЪीрдЬ рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ै рдЬो рд╣рдоाрд░े рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬीрд╡рди рдХो рд╡्рдпाрдкे рд╣ुрдП рд╣ैं рддрдеा рдЬिрд╕рдХी рд╕ंрд░рдЪрдиा рдПрд╡ं рд╡िрдХाрд╕ рдоें рдЕрдиेрдХ рд╕рджिрдпों рдХा рд╣ाрде рд╣ै। рдпрд╣ी рдирд╣ीं рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╣рдоाрд░ा рдкीрдЫा рдЬрди्рдо рдЬрди्рдоांрддрд░ рддрдХ рдХрд░рддी рд╣ै।"1

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддिрдпों рдоें рдЕрдЧ्рд░рдЧрдг्рдп рдФрд░ рд╕рдоृрдж्рдзрд╢ाрд▓ी рд░рд╣ी рд╣ै।рджिрдирдХрд░ рдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПं рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ैं--

рдЕрд╣िंрд╕ा :

           рдЕрд╣िंрд╕ा рдХी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рд╡ेрджों рд╕े рд╣ी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै।рдЕрд╣िंрд╕ा рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╣िंрд╕ा рди рдХрд░рдиा।рд╣рдоाрд░े рд╡ैрджिрдХ рдПрд╡ं рдзрд░्рдо рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рдЕрд╣िंрд╕ा рдкрд░ рдмрд▓ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै- 'рдЕрд╣िंрд╕ा рд╕рдд्рдпрд╡рдЪрдирдо рд╕рд░्рд╡рднूрддाрдиुрдХрдо्рдкрдирдо' рдХो рдЙрдд्рддрдо рдзрд░्рдо рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै рддрдеा "рдЕрд╣िंрд╕ा рдкрд░рдоोрдзрд░्рдоः рдЕрд╣िंрд╕ा рдкрд░рдоा рдЧрддिः рдЕрд╣िंрд╕ा рдкрд░рдоाрдк्рд░ीрддिрд╕ рдд्рд╡рд╣िंрд╕ा рдкрд░рдордирдкрдж्рдо ।"2 рджिрдирдХрд░ рдиे рдЕрдкрдиे рдХाрд╡्рдпों рдоें рд╣िंрд╕ा рддрдеा рдЕрд╣िंрд╕ा рдХा рднी рдЪिрдд्рд░рдг рдмрдЦूрдмी рдХिрдпा рд╣ै। рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рдоे рдЕрд╣िंрд╕ा рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рдкрд░рдордзрд░्рдо рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрд╣िंрд╕ा рди्рдпाрдп рдФрд░ рд╢ांрддि рдХे рд╡рдХ्рдд рдзрд░्рдо рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдЬрдм рдЕрди्рдпाрдп рдФрд░ рдЕрд╢ांрддि рдХा рд╕рдордп рд╣ोрддा рд╣ै, рдмрд▓ाрдд рд╕्рд╡рдд्рд╡ों рдХा рдЕрдкрд╣рд░рдг рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЕрд╣िंрд╕ा рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рд╣िंрд╕ा рдзрд░्рдо рд╣ोрддी рд╣ै। рджिрдирдХрд░ рдиे рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि-"

рдХौрди рдХेрд╡рд▓ рдЖрдд्рдордмрд▓ рд╕े рдЬूрдЭрдХрд░ рдЬीрдд

рд╕рдХрддा рджेрд╢ рдХा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо

рдкाрд╢्рд╡िрдХрддा рдЬрдм рдЦрдб्рдЧ рд▓ेрддी рдЙрдаा рдЖрдд्рдордмрд▓ рдХा

рдПрдХ рд╡рд╢ рдЪрд▓рддा рдирд╣ीं।"2

рд╕рдд्рдп рдХा рдкाрд▓рди :

     рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЕрдиाрджिрдХाрд▓ рд╕े рд╣ी рд╕рдд्рдп рдХो рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рджेрддी рдЖ рд░рд╣ी рд╣ै। рдкौрд░ाрдгिрдХ рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рднी рдЗрд╕рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдоिрд▓рддा рд╣ै।рдмुрдж्рдз, рдЧांрдзी рдЬी рдЬैрд╕े рдорд╣ाрдд्рдоाрдУं рдиे рднी 'рд╕рдд्рдпं рд╡ेрдж, рдзрд░्рдо рдХрд░ рдЬैрд╕े рдЖрджрд░्рд╢ों рдкрд░ рдмрд▓ рджेрддे рдеे। рдоुрдг्рдбрдХोрдкрдиिрд╖рдж рдоें рднी рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХि- "рд╕рдд्рдпрдоेрд╡рдЬрдпрддेрдиाрдиृрддं। рд╕рдд्рдпेрди рдкрде्рдпाрд╡िрддрдд्рддेрдж्рдзрд╡рдпाрди:।।3 рднाрд░рдд рдоे рд╕рдд्рдп рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рд░ूрдкी рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै।рд╕рдд्рдп рдкрд░ рд╣ी рдзрд░्рдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ोрддी рд╣ै।рдпрд╣ां рд╕िрд░्рдл рд╕рдд्рдп рдмोрд▓рдиे рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

рд╕рдд्рдп рдХा рдкाрд▓рди рднाрд░рддीрдп рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХा рдЕрднिрди्рди рдЕंрдЧ рд╣ै।рдЬीрд╡рди рдХी рд╕рдлрд▓рддा рдХे рд▓िрдП рд╕рдд्рдп рдмोрд▓рдиे рдЕрдд्рдпाрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рджिрдирдХрд░ рдиे рднी рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рд╕рдд्рдп рдХा рдк्рд░рддिрд░ूрдк рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै।рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдЗрд╕рдХा рдЬ्рд╡рд▓ंрдд рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдиाрдпрдХ рджाрдирд╡ीрд░ рдХрд░्рдг рдЕंрдд рд╕рдордп рддрдХ рд╕рдд्рдп рдХे рд╕ाрде рдЦреЬे рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдХрд░्рдг рдХी рд╕рдд्рдпрд╡ाрджिрддा рдФрд░ рдоिрдд्рд░рддा рдХा рдкрд░िрдЪрдп рдХृрд╖्рдг-рдХрд░्рдг рд╕ंрд╡ाрдж рдоें рдоिрд▓рддा рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдпрд╣ рдмाрдд рд╕рдд्рдп рд╣ै рдХि рдЖрдЬ рдХा рдордиुрд╖्рдп рд╕рдд्рдп рд╕े рдХोрд╕ों рджूрд░ рд╣ोрддा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।рджिрдирдХрд░ рдиे 'рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рдХी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा' рдоें рд╕рдд्рдп рдХो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै-" рдЬो рд╕рдд्рдп рдЬाрдирдХрд░ рднी рд╕рдд्рдп рди рдХрд╣рдиा рд╣ै

рдпा рдХिрд╕ी рд▓ोрдн рдХे рд╡िрд╡рд╢ рдоूрдХ рд░рд╣рддा рд╣ै

рдЙрд╕ рдХुрдЯिрд▓ рд░ाрдЬрддрди्рдд्рд░ी рдХрд░्рджрдп рдХो рдзिрдХ рд╣ै

рдпрд╣ рдоूрдХ рд╕рдд्рдпрд╣ंрддा рдХрдо рдирд╣ीं рдмाрдвिрдХ рд╣ै।।"4

рджिрдирдХрд░ рдЬी рдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдиे рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рд╕рдд्рдп рдкрд░ рдмрд▓ рджिрдпा рд╣ै। рдЖрдзुрдиिрдХ рдЬीрд╡рди рдХो рд╕рдлрд▓ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдд्рдп рдХा рд╣ोрдиा рдЕрддि рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै।

рдиिрд╖्рдХाрдо рдХрд░्рдо :

      рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдоें рдХрд░्рдорд╡ाрдж рдХा рдЕрдкрдиा рдПрдХ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╕्рдеाрди рд╣ै।рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЕрдЪ्рдЫे рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рд╡्рдпрдХ्рддि рдкुрдг्рдп рдХा рдЕрд░्рдЬрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЧीрддा рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд░рд╣ो рдлрд▓ рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдордд рдХрд░ो -"

рдХрд░्рдордг्рдпेрд╡ाрдзिрдХाрд░рд╕्рддे рдоा рдлрд▓ेрд╖ु рдХрджाрдЪрди

рдоां рдХрд░्рдо рдлрд▓ рд╣ेрддु рд░्рднूрд░्рдоा рддे рд╕ंрдЧोsрд╕्рдд्рд╡рдХрд░्рдордгि ।।"5

рджिрдирдХрд░ рдХे рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░, рд░рд╢्рдоिрд░рдеी, рдЙрд░्рд╡рд╢ी рдЖрджि рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рдХрд░्рдо рдХे рдЙрджाрд╣рд░рдг рдоिрд▓рддे рд╣ै।рджिрдирдХрд░ рдХा рдоाрдирдиा рд╣ै рдХि рдХ्рд░िрдпा рдзрд░्рдо рдХो рдЫोреЬрдХрд░ рдордиुрд╖्рдп рдХрднी рднी рд╕ुрдЦी рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै- "рдХрд░्рдорднूрдоि рд╣ै рдиिрдЦिрд▓ рдорд╣ीрддрд▓

рдЬрдм рддрдХ рдирд░ рдХी рдХाрдпा

рдЬрдм рддрдХ рд╣ैं рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрдгु-рдЕрдгु

рдоें рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╕рдоाрдпा

рдХ्рд░िрдпा рдзрд░्рдо рдХो рдЫोреЬ рдордиुрдЬ

рдХैрд╕े рдиिрдЬ рд╕ुрдЦ рдкाрдпेрдЧा ?

рдХрд░्рдо рд░рд╣ेрдЧा рд╕ाрде ,рднाрдЧ рд╡рд╣

рдЬрд╣ाँ рдХрд╣ीं рдЬाрдПрдЧा।।"6

рдХрд░्рдо рдХी рдорд╣рдд्рддा рдк्рд░ाрдЪीрди рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоे рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рдЬीрд╡рди рдХो рд╕ाрд░्рдердХ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рднी рдХрд░्рдо рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдоें рднी рджिрдирдХрд░ рдиे рдХрд░्рдо рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХिрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдиाрдпрдХ рджाрдирд╡ीрд░ рдХрд░्рдг рдЕрдкрдиे рднुрдЬрдмрд▓ рдХो рд╣ी рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЬाрддि рдоाрдирддे рд╣ैं।рдХрд░्рдо рдХी рдУрд░ рд╕ंрдХेрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рд╣ै рдХि- "рдкूрдЫो рдоेрд░ी рдЬाрддि, рд╢рдХ्рддि рд╣ो рддो рдоेрд░े рднुрдЬрдмрд▓рд╕े

рд░рд╡ि -рд╕рдоाрди рджीрдкिрдд рд▓рд▓ाрдЯ рд╕े рдФрд░ рдХрд╡рдЪ рдХुंрдбрд▓ рд╕े

рдкрдвो рдЙрд╕े рдЬो рдЭрд▓рдХ рд░рд╣ा рд╣ै рдоुрдЭрдоें рддेрдЬ-рдк्рд░рдХाрд╢

рдоेрд░े рд░ोрдо-рд░ोрдо рдоें рдХिрдд рд╣ै рдоेрд░ा рдЗрддिрд╣ाрд╕।।"7

рд╢्рд░рдо рдХे рдорд╣рдд्рддा рдкрд░ рдмрд▓ рджेрддे рд╣ुрдП рджाрдирд╡ीрд░ рдХрд░्рдг рдиे рдЖрдзुрдиिрдХ рдордиुрд╖्рдп рдХो рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рджेрддे рд╣ैं- " рд╢्рд░рдо рд╕े рдирд╣ीं рд╡िрдоुрдЦ рд╣ोंрдЧे, рдЬो рджुःрдЦ рд╕े рдирд╣ीं рдбрд░ेंрдЧे

рд╕ुрдЦ рдХे рд▓िрдП рдкाрдк рд╕े рдЬो рдирд░ рд╕ंрдзि рди рдХрднी рдХрд░ेंрдЧे।

рдХрд░्рдг-рдзрд░्рдо рд╣ोрдЧा рдзрд░рддी рдкрд░ рдмрд▓ि рд╕े рдирд╣ीं рдоुрдХрд░рдиा

рдЬीрдиा рдЬिрд╕ рдЕрдк्рд░рддिрдо рддेрдЬ рд╕े рдЙрд╕ी рд╢ाрд╕рди рд╕े рдорд░рдиा।।"8

рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдордиुрд╖्рдп рдХो рдХрд░्рдо рдиे рдиिрд░рдд рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рджिрдирдХрд░ рдиे рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рддрдд्рд╡ рдиिрд╖्рдХाрдо рдХрд░्рдо рдХो рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै।

рдХрд░्рддрд╡्рдп рдкाрд▓рди :

     рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рдХो рд╕ाрд░्рдердХ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд░्рддрд╡्рдп рдкाрд▓рди рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕंрдЧ рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдирд╡ рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдп рдФрд░ рд╡рдЪрди рд╕े рджूрд░ рд╣ोрддा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рджिрдирдХрд░ рдиे рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдХे рдиाрдпрдХ рдХрд░्рдг рдХे рдоाрдз्рдпंрдо рд╕े рдХрд░्рддрд╡्рдп рдкाрд▓рди рдФрд░ рд╡рдЪрди рдмрдж्рдзрддा рджिрдЦाрдпा рд╣ै। рдХрд░्рдг рджुрд░्рдпोрдзрди рдХी рдоिрдд्рд░рддा рдХे рд╡рдЪрди рдиिрднाрддा рд╣ै।рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд╡рдЪрди рдкрд░ рдЕрдЯрд▓ рд░рд╣рддा рд╣ैрдХि рдЬрдмрддрдХ рднीрд╖्рдо рдкिрддाрдорд╣ рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣ेंрдЧे рддрдм рддрдХ рдпुрдж्рдз рдоे рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдирд╣ीं рдХрд░ूंрдЧा । рдХрд░्рдг рдХुंрддी рдХो рднी рд╡рдЪрди рджेрддा рд╣ै рдХि рдпुрдж्рдз рдоे рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдЫोреЬрдХрд░ рдХिрд╕ी рднी рдкांрдбрд╡ рднाрдИ рдХो рдирд╣ीं рдоाрд░ूँрдЧा।рдЗрд╕ рд╡рдЪрди рдХी рдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рдХрд░्рдг рдЕрдкрдиे рд╕ाрд░рдеी рд╢рд▓्рдп рдХी рдбांрдЯ рдлрдЯрдХाрд░ рднी рд╕рд╣рддा рд╣ै। рдХрд░्рдг рдХрд╣рддा рд╣ै-" рдоैं рдПрдХ рдХрд░्рдг рдЕрддрдПрд╡, рдоांрдЧ рд▓ेрддा рд╣ूँ

рдмрджрд▓े рдоें рддुрдордХो рдЪाрд░ рдХрд░्рдг рджेрддा рд╣ूँ।

рдЫोреЬूँрдЧा рдоैं рддो рдХрднी рдирд╣ीं рдЕрд░्рдЬुрди рдХो

рддोреЬूंрдЧा рдХैрд╕े рд╕्рд╡рдпं рдкुрд░ाрддрди рдк्рд░рдг рдХो?

рдкрд░ рдЕрди्рдп рдкांрдбрд╡ों рдкрд░ рдоैं рдХृрдкा рдХрд░ूँрдЧा ,

рдкाрдХрд░ рднी рдЙрдирдХा рдЬीрд╡рди рдирд╣ीं рд╣рд░ूंрдЧा।

рдЕрдм рдЬाрдУ рд╣рд░्рд╖िрдд рд╣ृрджрдп рд╕ोрдЪ рдпрд╣ рдорди рдоें।

рдкाрд▓ूँрдЧा рдЬो рдХुрдЫ рдХрд╣ा,рдЙрд╕े рдоैं рд░рдг рдоें।।"9

рд╡рд░्рддрдоाрди рдпुрдЧ рдоे рдордиुрд╖्рдп рдЗрддрдиा рд╕्рд╡ाрд░्рдеी рд╣ो рдЧрдпा рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрдХाрд░ рдЪाрд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХो рднूрд▓рддा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рд╡рд╣ рд╡рдЪрди рджेрдЦрд░ рдоुрдЦрд░ рдЬाрддा рд╣ै।

рдоैрдд्рд░ी рднाрд╡рдиा :

     рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдоें рдоिрдд्рд░рддा рдХा рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоे рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдоें рдЗрддрдиा рд╡्рдпрд╕्рдд рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдоिрдд्рд░рддा рдХो рднूрд▓рддा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЬीрд╡рди рдоे рдоाрддा-рдкिрддा рдХे рдмाрдж рдоिрдд्рд░ рдХा рд╣ी рд╕्рдеाрди рд╣ोрддा рд╣ै।рджिрдирдХрд░ рдиे рдЕрдкрдиे рдХाрд╡्рдп рдоें рдоिрдд्рд░рддा рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдХिрдпा рд╣ै। рджुрд░्рдпोрдзрди рдФрд░ рдХрд░्рдг рдХी рдоिрдд्рд░рддा рдПрдХ рдРрд╕ा рдЖрджрд░्рд╢ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддी рд╣ै рдЬो рд╕рдоूрдЪे рднाрд░рддीрдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा।рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдоें рдХृрд╖्рдг рдХे рд╡िрд╡िрдз рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░рд▓ोрднрди рджेрдиे рдкрд░ рднी рдХрд░्рдг рдЕрдкрдиी рдоिрдд्рд░рддा рдирд╣ीं рдЫोреЬрддा। рдоिрдд्рд░рддा рдХो рд╡рд╣ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рдеाрди рджेрддा рд╣ै।рдХрд░्рдг рдоिрдд्рд░рддा рдХे рд╡िрд╖рдп рдоे рдХрд╣рддा рд╣ै- "рдоैрдд्рд░ी рдХी рдмреЬी рд╕ुрдЦрдж рдЫाрдпा, рд╢ीрддрд▓ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдХाрдпा

рдзिрдХ्рдХाрд░ рдпोрдЧ्рдп рд╣ोрдЧा рд╡рд╣ рдирд░,

рдЬो рдкाрдХрд░ рднी рдРрд╕ा рддрд░ुрд╡рд░

рд╣ो рдЕрд▓рдЧ рдЦреЬा рдХрдЯрд╡ाрддा рд╣ै

рдЦुрдж рдЖрдк рдирд╣ीं рдХрдЯ рдЬाрддा рд╣ै।"10

рдХрд░्рдг рдХрд╣рддा рднी рд╣ै рдХि рджुрд░्рдпोрдзрди рдХा рд╕ाрде рджेрдиे рдкрд░ рдоेрд░ा рдХोрдИ рд╣िрдд рд╕ाрдзрди рдирд╣ीं рд╣ै। рдоुрдЭे рдзрди рджौрд▓рдд рдХी рдЪाрд╣ рдирд╣ीं рд╣ै। рдоिрдд्рд░рддा рд╣ी рдоेрд░े рд▓िрдП рд╕рдмрдХुрдЫ рд╣ै-" рдоिрдд्рд░рддा рдмреЬा рдЕрдирдоोрд▓ рд░рдд्рди, рдХрдм рдЗрд╕े рддोрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै рдзрди?

рдзрд░рдд рдХी рддो рд╣ै рдХ्рдпा рдмिрд╕ाрдд ? рдЖ рдЬाрдпे рдЕрдЧрд░ рдмैрдХुрдг्рда рд╣ाрде

рдЙрд╕рдХो рднी рди्рдпौрдЫाрд╡рд░ рдХрд░ рджूँ, рдХुрд░ूрдкрддि рдХे рдЪрд░рдгों рдкрд░ рдзрд░ рджूँ।"11

рдХрд░्рдг рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рджिрдирдХрд░ рдиे рдоिрдд्рд░рддा рдХी рдЖрдзुрдиिрдХрддा рдкрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдбाрд▓ा рд╣ै।рдХрд░्рдг рдХे рдЙрдд्рддрдо рдПрд╡рдо рдкрд╡िрдд्рд░ рднाрд╡ рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╡рдЪрди рдк्рд░िрдпрддा рдХा рдоेрд▓ рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै।рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдирд╡ рдХो рдЖрджрд░्рд╢ рдЬीрд╡рди рд╡्рдпрддीрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоिрдд्рд░рддा рдмрд╣ुрдд рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै।

рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рддрдк :

рднाрд░рдд рдПрдХ рдРрд╕ा рджेрд╢ рд╣ै рдЬрд╣ाँ рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рддрдкрд╕्рдпा рдХो рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рдоूрд▓्рдп рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рднोрдЧ рдФрд░ рд▓ौрдХिрдХ рд╕ुрдЦों рдХो рддुрдЪ्рдЫ рдПрд╡ं рдд्рдпाрдЬ्рдп рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рднाрд░рдд рдХा рдЧрд░िрдоाрдордпी рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдд्рдпाрдЧ рдХी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рд╕े рднрд░ा рдкреЬा рд╣ै। рдХрд╡ि рджिрдирдХрд░ рднी рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЬीрд╡рди рдоे рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рддрдк рдХो рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдоाрдирддे рд╣ैं।рдордиुрд╖्рдп рдХे рд╕рд░्рд╡ांрдЧीрдг рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рд╡ैрднрд╡ рд╡िрд▓ाрд╕ рд╕े рдЕрдзिрдХ рддрдк рдФрд░ рдд्рдпाрдЧ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। 'рд░рд╢्рдоिрд░рдеी' рдХे рдХрд░्рдг рдд्рдпाрдЧ рдХा рдк्рд░рддिрд░ूрдк рд╣ै।।рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдд्рдпाрдЧी рд╡िрднूрддिрдпों рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХрд╡ि рдиे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдХिрдпा рд╣ै-"рд╡्рд░рдд рдХा рдЕंрддिрдо рдоोрд▓ рд░ाрдо рдиे рджिрдпा рдд्рдпाрдЧ рд╕ीрддा рдХो

рдЬीрд╡рди рдХी рд╕ंрдЧिрдиी ,рдк्рд░ाрдг рдХी рдордгि рдХा рд╕ुрдкुрдиीрддा рдХो

рджिрдпा рдЕрд╕्рдеि рджेрдХрд░ рджрдзिрдЪी рдиे, рд╢िрд╡ि рдиे рдЕंрдЧ рдХрддрд░ рдХрд░

рд╣рд░िрд╢्рдЪंрдж्рд░ рдиे рдХреЮрди рдоाँрдЧрддे рд╣ुрдП рд╕рдд्рдп рдкрд░ рдЕреЬрдХрд░ ।।"12

рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп рдХो рдЕрдкрдиे рд╡ैрдпрдХ्рддिрдХ рдЬीрд╡рди рдХो рд╢ांрддिрдкूрд░्рдг рдмिрддाрдиे рдХे рд▓िрдП рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рддрдк рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै।

рдкाрдк рдФрд░ рдкुрдг्рдп :

рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЕрдЪ्рдЫे рдХрд░्рдо рдФрд░ рдмुрд░े рдХрд░्рдо рдкाрдк -рдкुрдг्рдп рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХрд░рддे рд╣ैं। рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рджिрдирдХрд░ рдЬी рдиे рдкाрдк-рдкुрдг्рдп рдкрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдбाрд▓ा рд╣ै। рдкाрдк -рдкुрдг्рдп рдХे рд╕рдо्рдмंрдз рдоें рдЙрдирдХा рдХрд╣рдиा рд╣ै рдХि-" рд╣े рдоृрд╖ा рддेрд░े рд╣ृрджрдп рдХी рдЬрд▓्рдкрдиा, рдпुрдж्рдз рдХрд░рдиा рдкुрдг्рдп рдпा рджुрд╖्рдкाрдк рд╣ै।

рдХ्рдпोंрдХि рдХोрдИ рдХрд░्рдо рд╣ै рдРрд╕ा рдирд╣ीं, рдЬो рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдкुрдг्рдп рд╣ो ,рдпा рдкाрдк рд╣ो।" 13

рджाрдирд╢ीрд▓рддा :

рдк्рд░ाрдЪीрдирдХाрд▓ рд╕े рд╣ी рджाрдирд╢ीрд▓рддा рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢ेрд╖рддा рд░рд╣ी рд╣ै।рджिрдирдХрд░ рдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рджाрдирд╢ीрд▓рддा рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддी рд╣ै।рджिрдирдХрд░ рдиे рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдХे рдкाрдд्рд░ рдХрд░्рдг рдХी рджाрдирд╢ीрд▓рддा рдХे рдирдП рдЖрдпाрдо рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै।рдХрд╡ि рдиे рдХрд░्рдг рдХो рд╢िрд╡ि, рджрдзिрдЪि рдХी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ी рдмрддाрдпा рд╣ै।рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдХрд░्рдг рдХे рд╕рдоाрди рднाрд░рдд рдоे рдХोрдИ рджाрдирд╡ीрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा।рд╕्рд╡рдпं рджिрдирдХрд░ рдиे рдХрд░्рдг рдХी рджाрдирд╢ीрд▓рддा рдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि -

"рдпुрдЧ -рдпुрдЧ рдЬिрдПँ рдХрд░्рдг,рджрд▓िрддों рдХे рд╡े рджुःрдЦ рджैрди्рдп рд╣рд░рдг рд╣ैं

рдХрд▓्рдкрд╡ृрдХ्рд╖ рдзрд░рддी рдХे, рдЕрд╢рд░рдг рдХी рдЕрдк्рд░рддिрдо рд╢рд░рдг рд╣ैं

рдкрд╣рд▓े рдРрд╕े рджाрдирд╡ीрд░ рдзрд░рддी рдкрд░ рдХрдм рдЖрдпा рдеा?

рдЗрддрдиे рдЕрдзिрдХ рдЬрдиों рдХो рдХिрд╕рдиे рдпрд╣ рд╕ुрдЦ рдкрд╣ुंрдЪाрдпा рдеा?" 14

рдХрд░्рдг рдХी рджाрдирд╢ीрд▓рддा рджेрдЦрдХрд░ рджेрд╡рд░ाрдЬ рдЗंрдж्рд░ рддрдХ рднी рд▓рдЬ्рдЬिрдд рд╣ुрдП рд╣ैं। рдХрд░्рдг рдХे рдж्рд╡ाрд░ рд╕े рдХोрдИ рдЦाрд▓ी рд╣ाрде рдирд╣ीं рд▓ौрдЯा рд╣ै। рджाрди рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдХрд░्рдг рдЕрдкрдиा рддрди -рдорди- рдзрди рддрдХ рди्рдпौрдЫाрд╡рд░ рдХрд░рдиे рдХो рддैрдпाрд░ рд░рд╣рддे рдеे। рд╕рдЪ рдоे рдХрд░्рдг рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоाрдирд╡ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░рдгाрд╕्рд░ोрдд рд╣ै। рдХрд░्рдг рдЕрдкрдиी рдЗрд╕ी рджाрдирд╢ीрд▓рддा рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЕрдорд░ рд╣ो рдЧрдпा।

рдЧुрд░ु рднрдХ्рддि :

рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рдоे рдЧुрд░ु рд╢िрд╖्рдп рдХा рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рд░рд╣ा рд╣ै।рдЧुрд░ु рдХो рджेрд╡рддा рдХे рд╕рдоाрди рдоाрдиा рдЬाрддा рдеा। рд╢рддрдкрде рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдоें рднी рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХि- "рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рд╣ि рджेрд╡ा: ।"15 рдЕрд░्рдеाрдд рдЬो рд╡िрдж्рд╡ाрди рд╣ैं рд╡े рджेрд╡рддाрдУं рдХी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЖрддे рд╣ैं।

рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдоें рднी рдиैрддिрдХрддा рдХी рдПрдХ рдЪрд░рдо рд╕ीрдоा рдХा рдЖрджрд░्рд╢ рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै-

"рдоाрддृрджेрд╡ो рднрд╡, рдкिрддृ рджेрд╡ो рднрд╡, рдЖрдЪाрд░्рдп рджेрд╡ो рднрд╡, рдЕрддिрдеि рджेрд╡ो рднрд╡।"16 рдЕрд░्рдеाрдд рдоाрддा, рдкिрддा, рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЕрддिрдеि рдХी рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдиा рджेрд╡ рд╕ेрд╡ा рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЧुрд░ु рдХो рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╕्рдеाрди рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।рджिрдирдХрд░ рдиे рднी рдЕрдкрдиे рдХाрд╡्рдпों рдХो рдЧुрд░ु рдХो рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╕्рдеाрди рджेрдХрд░ рдЙрдирдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХिрдпा рд╣ै। рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиा рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░, рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдПрд╡рдо рдЙрд░्рд╡рд╢ी рдЗрд╕рдХा рдЬ्рд╡рд▓ंрдд рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ैं।рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдХा рдХрд░्рдг рдЧुрд░ु рднрдХ्рддि рдХा рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै।

рдЖрдзुрдиिрдХ рд╕рдордп рдоे рдЧुрд░ु-рд╢िрд╖्рдп рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдоें рдЧिрд░ाрд╡рдЯ рдЖ рд░рд╣ी рд╣ै।рдЬो рдХि рдирдИ рдкीреЭी рдХे рд▓िрдП рдЦрддрд░ा рд╣ै। рдоाрдирд╡ рд╕рдоाрдЬ рдХे рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ рднрд╡िрд╖्рдп рдХो рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЧुрд░ु рднрдХ्рдд рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХो рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиा рд╣ोрдЧा।

рдЕрддिрдеि рд╕рдд्рдХाрд░ :

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдоें рдЕрддिрдеि рд╕рдд्рдХाрд░ рдХो рд╡िрд╢ेрд╖ рдорд╣рдд्рд╡ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।рдЕрддिрдеिрдпों рдХे рдЖрдиे рдкрд░ рдЙрдирдХा рдЙрдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдЖрджрд░ -рд╕рдо्рдоाрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рджिрдирдХрд░ рдХे рдХाрд╡्рдпों рдоें рдЕрдиेрдХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЕрддिрдеि рд╕рдд्рдХाрд░ рдХा рдк्рд░рд╕ंрдЧ рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै। 'рд░рд╢्рдоिрд░рдеी'рдоें рдХрд░्рдг рдЕрддिрдеि рд╕рдд्рдХाрд░ рдХा рдоूрд░्рддि рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдХрд░्рдг рдХुंрддी рдХे рдЖрдиे рдкрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╕рдд्рдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै- "рдкрдж рдкрд░ рдЕंрддрд░ рдХा рднрдХ्рддि рднाрд╡ рдзрд░рддा рд╣ूँ

рд░ाрдзा рдХा рд╕ुрдд рдоैं рджेрд╡ि ।рдирдорди рдХрд░рддा рд╣ूँ।

рд╣ैं рдХौрди? рджेрд╡ि! рдХрд╣िрдпे, рдХ्рдпा рдХाрдо рдХрд░ूं рдоैं?

рдХ्рдпा рднрдХ्рддि рднेंрдЯ рдЪрд░рдгों рдкрд░ рдЖрди рдзрд░ूँ рдоैं? "17

рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд░ाрдЬрд╕ूрдп рдпрдЬ्рдЮ рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдЕрддिрдеि рд░ाрдЬाрдУं рдХा рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдо्рдоाрди рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै -

рд╕рдЪ рд╣ै рд╕ुрдХृрдд рдХिрдпा рдЕрддिрдеि

рднूрддों рдХो рддुрдордиे рдоाрди рд╕े

рдЕрдиुрдирдп, рд╡िрдирдпрд╢ीрд▓,рд╕рдорддा рд╕े

рдоंрдЬुрд▓,рднिрд╖्рдЯ рд╡िрдЪрди рд╕े ।" 18

рдЖрдЬ рднी рдЕрддिрдеि рд╕рдд्рдХाрд░ рдЬрдирдЬीрд╡рди рдХी рдПрдХ рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдмрди рдЧрдпी рд╣ै। рджिрдирдХрд░ рдиे рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рдЗрд╕ рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХो рдЕрдкрдиे рдХाрд╡्рдпों рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рдорд╣рдд्рд╡ рджिрдпा।

рдиाрд░ी рдХे рдк्рд░рддि рд╢्рд░рдж्рдзा рднाрд╡ :

рд╕ंрд╕ाрд░ рдоे рдиाрд░ी рд╡िрдзाрддा рдХी рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо рдкрд░िрдХрд▓्рдкрдиा рд╣ै। рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХ्рд░рдо рдоें рдиाрд░ी рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рд╣ै। рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдоें рд╕ृрд╖्рдЯि рдХी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд░िрдХ्рддрддा рдХी рдкूрд░्рддि рдиाрд░ी рд╕े рд╣ी рдоाрдиी рдЧрдпी рд╣ै-"рдЕрдпрдоाрдХाрд╢: рд╕्рдд्рд░िрдпां рдкूрд░्рдпंрддे ।" 19

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдоें рдорди्рдд्рд░ -рдж्рд░рд╖्рдЯा рдЛрд╖िрдпों рдиे рдиाрд░िрдпों рдХो рдЧौрд░рд╡рд╢ाрд▓ी рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рд╣ै।рд╡ैрджिрдХ рдХाрд▓ рдоे рдиाрд░ी рдХो рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ рд░ूрдк рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै- "рд╡िрд░ाрдбिрдпं рд╕ुрдк्рд░рдЬ्рдЮा рдЕрдд्рдпрдЬैрд╖ीрдд।"20 рдиिрдо्рди рдорди्рдд्рд░ों рд╕े рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рдоे рдиाрд░िрдпों рдХी рд╕्рдеिрддि рдЙрди्рдирдд рдеी।

рджिрдирдХрд░ рдиे рдЕрдкрдиे рдХाрд╡्рдпों рдоें рдиाрд░ी рдХो рдкूрд░ी рд╢्рд░рдж्рдзा, рдЖрджрд░ рдПрд╡ं рд╕рдо्рдоाрди рдХे рд╕ाрде рд╡рд░्рдгिрдд рдХिрдпा рд╣ै। рд╡ेрдж рдпुрдЧीрди рдиाрд░ी рдХी рд╕्рдеिрддि рдаीрдХ рдеी рдкрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рдиाрд░ी рдХी рд╕्рдеिрддि рдЬ्рдпाрджा рдаीрдХ рдирд╣ीं рд╣ै। рдлिрд░ рднी рдзाрд░्рдоिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдиाрд░ी рдХा рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै।рдпрдЬ्рдЮाрджि рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдЕрдиुрд╖्рдаाрдиों рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдкрдд्рдиी рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдоाрдиी рдЬाрддी рдеी। рдиिрдкुрдгिрдХा рдХрд╣рддी рд╣ै-" рдпрдЬ्рдЮ рди рд╣ोрдЧा рдкूрд░्рдг рдмिрдиा рдХुрд▓рд╡рдиिрддा рдкрд░िрдгीрддा рдХे,

рдЗрд╕ी рдзрд░्рдо рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдХो рднुрд╡рдиेрд╢्рд╡рд░ी рдЬीрдиा рд╣ै।" 21

рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдФрд╢рдирд░ी рдХा рднी рдиिрдо्рди рдХрдерди рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХी рдиाрд░ी рдХी рдзाрд░्рдоिрдХ рдорд╣рдд्рддा рдХो рд╣ी рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рддा рд╣ै-

"рдпाрдЧ-рдпрдЬ्рдЮ ,рд╡्рд░рдд -рдЕрдиुрд╖्рдаाрди рдоें ,рдХिрд╕ी рдзрд░्рдо -рд╕ाрдзрдиा рдоें

рдоुрдЭे рдмुрд▓ाрдпे рдмिрдиा рдирд╣ीं рдк्рд░िрдпрддрдо рдк्рд░рд╡ृрдд्рдд рд╣ोрддे рдеे।"22

рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдХा рдХрд░्рдг рдХे рдорди рдоे рдиाрд░ी рдХे рдк्рд░рддि рд╢्рд░рдж्рдзा рдХा рднाрд╡ рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै। рдЗрд╕ी рд▓िрдпे рд╡рд╣ рдХुंрддी рдХो рди рдЬाрдирддे рд╣ुрдП рднी рдЙрдирдХा рдЖрджрд░ рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рддा рд╣ै।

рд╡рд╕्рддुрддः рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рджिрдирдХрд░ рдиे рдЕрдкрдиे рдХाрд╡्рдпों рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдПрдХ рдирдпा рд░ूрдк рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै। рджिрдирдХрд░ рдиे рдиाрд░ी рдХे рдк्рд░рддि рд╢्рд░рдж्рдзा, рдХाрдордиा,рдиिрд╖्рдХाрдо рдХрд░्рдо, рдХрд░ुрдгा, рд╡िрд╢्рд╡ рдмंрдзुрдд्рд╡ рдХी рднाрд╡рдиा, рдкाрдк-рдкुрдг्рдп, рдЕрддिрдеि рд╕рдд्рдХाрд░ рдЖрджि рдХा рдирд╡ीрдиीрдХрд░рдг рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै।

рд╕рди्рджрд░्рдн рдЧ्рд░ंрде :

1 рд░ाрдордзाрд░ी рд╕िंрд╣ рджिрдирдХрд░ - рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рдЪाрд░ рдЕрдз्рдпाрдп рдкृ.4

2 рджिрдирдХрд░ -рд╣ुँрдХाрд░

3 рдЗрд╢ाрджिрджрд╢ोрдкрдиिрд╖рдж:рд╢ंрд░ рднाрд╖्рдпрд╕рдоेрддा рдкृ.168

4 рджिрдирдХрд░ -рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рдХी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा- рдкृ.3

5 рд╢्рд░ीрдордж्рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा -2/47 рдкृ.142

6 рджिрдирдХрд░ -рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкृ.14

7 рджिрдирдХрд░ -рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдк्рд░рдердо рд╕рд░्рдЧ рдкृ.16

8 рд╡рд╣ी рдкृ.60

9 рд╡рд╣ी рдкृ.78

10 рд╡рд╣ी рддृрддीрдп рд╕рд░्рдЧ рдкृ.45

11 рд╡рд╣ी

12 рджिрдирдХрд░ рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдЪрддुрд░्рде рд╕рд░्рдЧ рдкृ.50

13 рджिрдирдХрд░ - рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкृ.16

14 рджिрдирдХрд░ -рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдкृ.47

15 рд╢рддрдкрде рдм्рд░ाрд╣्рдордг

16 рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж 11/2

17 рджिрдирдХрд░ -рд░рд╢्рдоिрд░рдеी рдкृ. 64-65

18 рджिрдирдХрд░ - рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкृ. 46

19 рд╡ृрд╣рджाрд░рдг्рдпрдХोрдкрдиिрд╖рдж -1/4/3

20 рдЕрдерд░्рд╡рд╡ेрдж -14/2/74

21 рджिрдирдХрд░ -рдЙрд░्рд╡рд╢ी рдкृ - 22

22 рд╡рд╣ी рдкृ. 124

рдкूрдирдо рд╕िंрд╣

рд╢ोрдз рдЫाрдд्рд░ा (рд╣िंрджी рдЬेрдЖрд░рдПрдл)
рд╕рд░рджाрд░ рдкрдЯेрд▓ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЖрдгंрдж рдЧुрдЬрд░ाрдд
рдкрддा- рдЬрдоुрдЖ, рджेрд╡рдШाрдЯ, рдХोрд░ांрд╡, рдк्рд░рдпाрдЧрд░ाрдЬ рдЙ.рдк्рд░.212306

рдпे рднी рдкрдв़ें;

рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдк्рд░рдХृрддि рд╕ौंрджрд░्рдп: рдкूрдирдо рд╕िंрд╣

Nindiya Rani Aaja Re Kavita By Poonam Singh: рдиिंрджिрдпा рд░ाрдиी

Veer Kavita by Ramdhari Singh Dinkar: рд╡ीрд░ рдХрд╡िрддा

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ
рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें (0)
To Top